Новы год на чужыне. Чаго жадаюць сабе ўцекачы з Беларусі? ФОТАРЭПАРТАЖ


Белсат сустрэўся з некалькімі беларускімі сем’ямі, якім валанцёры прывезлі падарункі з Цэнтру беларускай салідарнасці і Варшаўскага альтэрнатыўнага спартыўнага клубу «ZŁY». На падарункі скідваліся беларусы і палякі, а 50 кг прысмакаў перадала беларуская дыяспара з Аўстрыі. Падарункі атрымалі 30 сем’яў, якія знаходзяцца ў Варшаве і іншых гарадах Польшчы.

Фота: ЮШ / Белсат

«Вызваліць Беларусь ад арганізаванай злачыннай групы»

Таццяна Васілеўская ўцякала з Беларусі з мужам Валерыем і трыма дзецьмі: аднагадовай Любай, 3-гадовым Міронам і 11-гадовым Багданам. Яна з Берасця, дзе працавала ў лагістычнай кампаніі, якая абслугоўвае міжнародныя перавозкі. Перад выбарамі актыўна ўключылася ў збор подпісаў за Сяргея Ціханоўскага.

Фота: ЮШ / Белсат

Падчас выбараў была назіральнікам на выбарчым участку, размешчаным у школе, у якую хадзіў яе сын. Яна адзначыла шматлікія парушэнні на выбарах. Калі прадставіла свае заўвагі, старшыня камісіі выклікаў міліцыю. Міліцыянты забралі яе ў дзень галасавання. Схапілі вельмі хутка, яна нават не паспела сказаць пра гэта свайму старэйшаму сыну, які гуляў побач. Яна трапіла ў пастарунак, вокны якога выходзілі на плошчу, дзе сабраліся людзі ўвечары пасля выбараў.

– У нейкі момант, калі натоўп абсалютна мірных дэманстрантаў павялічыўся, я заўважыла, як да ўчастку пад’ехалі міліцэйскія «начальнікі». Адзін з іх аддаў каманду рукой – як сабаку кажуць «фас», і АМАП пачаў збіваць людзей.

Праз месяц пасля выбараў сябраў Сацыял-дэмакратычнай партыі «Грамада», ад якой яна афіцыйна назірала за выбарамі, сталі затрымліваць і выклікаць ва ўчасткі. Тады яна зразумела, што ёй пагражае крымінальная адказнасць, і вырашыла з’ехаць з краіны. Сям’я пераехала мяжу з Украінай, куды не патрабаваліся ўязныя візы.

– Да апошняга моманту мы не хацелі з’язджаць, у нас не было візаў. Мы спадзяваліся, што Лукашэнка сыдзе да канца года. Калі 25 кастрычніка з’явілася інфармацыя аб затрыманнях актывістаў, нам удалося аформіць дзіцячыя пашпарты. Знянацку ў нас заблакавалі рахункі, і аказалася, што справай займаецца КДБ. Мы сабраліся і выехалі ноччу. Было страшна перасякаць беларускую мяжу. Памежнікі пыталіся, куды мы едзем. Мы сказалі, што ў паездку ў Кіеў, хоць увесь багажнік быў набіты нашымі рэчамі. Было зразумела, што гэта надоўга.

Фота: ЮШ / Белсат

Затым сям’я дабралася да мяжы з Польшчай, дзе атрымала дапамогу ад беларускіх валанцёраў, якія знялі для іх гатэль. Цяпер яны жывуць у невялікім дамку пад Варшавай. Муж знайшоў працу ў зборачным цэху электрыкам.

– Мне трохі сорамна перад дзецьмі. У нас быў вялікі дом, сад, у кожнага з іх быў свой пакой, побач з домам арэлі, пясочніца. А цяпер у іх гэтага больш няма. Але гэта, безумоўна, кошт гэтай свабоды.

Таццяна распавядае, што яе муж таксама пачаў страйк. Быў інжынерам на прадпрыемстве Белэнерга, дзе курыраваў запуск новай АЭС.

– І мы ведаем, як будавалася гэтая электрастанцыя, і калі мы вырашалі, куды ехаць, мы вырашылі як мага далей ад яе, на выпадак, калі здарыцца нешта нядобрае.

Фота: ЮШ / Белсат

Навагоднія пажаданні тычацца ў асноўным палітычнай сітуацыі ў Беларусі:

– На Новы год я хачу, каб Беларусь вызвалілася ад гэтай арганізаванай злачыннай групы, і ўсе адчувалі сябе ў бяспецы ў сваёй краіне, і я хачу, каб дабро перамагло зло. Калі вы прыехалі, нам і прывезлі дзіцячыя падарункі і прысмакі, я паклала частку гэтых прысмакаў у шафу. Калі муж вярнуўся дадому, я сказала яму, што калі мы нарэшце вернемся, мы будзем есці іх з гарбатай і кавай за святочным сталом у нашым доме ў Берасці.

Таццяна акрамя дапамогі з боку беларусаў, з удзячнасцю ўспамінае пра тое, што яе польскія суседзі падарылі ёй дзіцячую каляску, кухоннае абсталяванне.

– На Каляды я прынесла ім спечаны пірог і мёд, прыбегла мая гаспадыня з хатнім пірагом, аплаткай. Яна бачыла фатаграфіі таго, як мы жылі там, і пажадала нам як мага хутчэй вярнуцца дадому.

«У лютым вярнуцца ў Беларусь»

Фота: ЮШ / Белсат

Ва Уладзіміра і Ганны Цімашэнкі двое дзяцей, аднагадовая дачка і 4,5-гадовы сын. Яны самі з Салігорску. Ён працаваў на «Беларуськаліі» і займаўся вымярэннямі радыеактыўнасці ў здабыванай рудзе. Жонка прафесійна займалася аказаннем дапамогі дзецям з праблемамі сну. Уладзімір у адказ на паслявыбарчыя рэпрэсіі стаў ініцыятарам страйку на прадпрыемстве. Аднак ён не перарос ва ўсеагульную забастоўку, да яго далучылася каля 20 рабочых, якія адразу ж трапілі пад пільную ўвагу «органаў». Сам ён выступаў у якасці прэс-сакратара страйкавага камітэту. За гэта атрымаў штраф, а міліцыя вырашыла высветліць: ці не з’яўляецца сям’я «сацыяльна небяспечнай». Таму Ганна атрымала позву ў міліцыю. Сям’я вырашыла пакінуць Беларусь, калі ўжо з’явіліся канкрэтныя пагрозы, што бацькі трапяць у турму, а дзяцей забяруць.

-Адзін з міліцыянтаў проста сказаў: мы падкінем вам наркотыкі, і ты нічога не дакажаш, – распавядае Уладзімір.

Улад падкрэслівае, што сям’я не маю настрою святкаваць Новы год. Хоць традыцыйна ў хаце паставілі ёлку, зрэшты, падораную цяпер адной полькай.

Што тычыцца навагодніх пажаданняў, то Уладзімір адказвае адразу:

– Каб Лукашэнка сышоў, і я шчыра спадзяюся, што ў лютым яго ўжо не будзе, і тады мы вернемся.

Фота: ЮШ / Белсат

Уладзімір не спыніў апазіцыйнай дзейнасці і працягвае каардынаваць пратэст на сваім прадпрыемстве. Двое яго калегаў збеглі ва Украіну, адзін меў справу з КДБ, іншаму прад’явілі абвінавачванне ў нявыплаце падаткаў. І яны таксама маюць намер прыехаць у Польшчу. Большасць удзельнікаў акцыі пратэсту засталіся ў Салігорску, з’ехалі толькі тыя, каму пагражае крымінальная адказнасць.

«Аднавіць ўнутраны свет»

Дар’я Дашкевіч працавала ў Менску візажыстаў ў расейскіх серыялах, якія здымаюцца ў Беларусі. Яе муж Аляксандр быў прадзюсарам і арганізатарам здымачнай групы. Яны працавалі разам. Аб ад’ездзе з краіны думалі ўжо даўно, тым больш што Аляксандр і дзеці: 3-гадовы Тадэвуш і 6-гадовы Ціша атрымалі карту паляка. Даказаць было няцяжка, што яго прадзеда расстралялі ў 1937 годзе менавіта за тое, што ён быў палякам. Сям’я знайшла пацверджанне гэтаму ў архіве КДБ у Гомелі. Дар’і цяжка даводзілася ў Беларусі, таму што яна, як і многія іншыя беларусы, ментальна аддалілася ад СССР, у адрозненне ад беларускай рэчаіснасці.

– Людзі ездзяць па свеце і бачаць, як там жывуць, і хочуць лепшага жыцця. Мы таксама аб’ехалі паўсвету, а Беларусь у такім ступары, стаіць на месцы.

Фота: ЮШ / Белсат

Дар’я і Аляксандр спачатку хадзілі на пратэсты, але з цягам таго, як рэакцыя міліцыі станавілася ўсё больш жорсткай, яны сталі баяцца за дзяцей і перасталі верыць у поспех пратэстаў. У іх саміх не было праблем з «органамі», аднак многія іх блізкія сталі аб’ектам для рэпрэсій.

– Адна з маіх сябровак цяпер знаходзіцца ў Чэхіі на рэабілітацыі, – міліцыянты зламалі ёй калена, – яна больш не зможа бегаць. Яны з сяброўкай выйшлі ўвечары з дому і няўдала пайшлі ў краму. І нават не ўдзельнічалі ў пратэстах. Яны былі збітыя яшчэ да аўтазака, затым у аўтазаку і правялі два дні за кратамі.

Сям’я прыняла рашэнне з’ехаць, улічваючы ўзрост дзяцей, якія досыць малыя, каб хутка адаптавацца ў новых умовах.

– Да таго ж атмасфера ў краіне стала невыноснай. Гэта нават гучыць смешна, але ў асноўным я нашу вопратку белага і чырвонага колеру, але не таму, што гаворка ідзе пра бел-чырвона-белы сцяг. Мне падабаюцца гэтыя колеры, яны пасуюць адзін да аднаго, і праз гэта я баюся выходзіць на вуліцу? Аднойчы я выйшла з метро і была ў ярка-чырвоным паліто, набытым, здаецца, 10 гадоў таму. Міма мяне праязджае сіні аўтобус, тармозіць. У гэты момант я страшна спалохалася. Я бачыла вочы гэтых людзей, і як яны глядзелі на мяне, хоць я нічога не рабіла. Я проста ехала дадому і адчувала сябе жудасна.

Фота: ЮШ / Белсат

Сям’я прадала ўсю сваю маёмасць і прыехала ў Польшчу, каб пачаць новае жыццё.

– Як гаворыцца, мы адсеклі галінку, каб пачаць жыццё наноў. Таму што там ужо быў такі застой.

У Польшчу пераехалі некалькі знаёмых сем’яў. І, як сцвярджае Дар’я, многія беларусы эмігруюць з эканамічных прычынаў, бо ў Беларусі цяжка ўладкавацца на працу. Хоць цяжка аддзяліць палітычныя пытанні ад эканамічных.

Шмат у чым дапамаглі эмігрантам з Беларусі, сацыяльныя сеткі і дыяспара, дзякуючы чаму ім удалося зняць кватэру.

Дар’я лічыць, што беларусы як народ даволі замкнёныя, але апошнія падзеі прымусілі людзей аб’яднацца, нават незнаёмых паміж сабой.

Фота: ЮШ / Белсат

«Каб беларусы перамаглі»

Яна Фабіянская прыехала з Горадні з 9-гадовым сынам Цімурам. Яна маці-адзіночка. У Горадні ў яе быў свой цырульны салон. З’ехаць у Польшчу яна вырашыла раптам, 17 верасня. Да гэтага актыўна ўдзельнічала ў антылукашэнкаўскіх пратэстах. Як яна распавядае, 17 верасня яна зноў выйшла на акцыю пратэсту, і на гэты раз АМАП пачаў затрымліваць людзей побач з ёй.

– Адзін з іх схапіў дзяўчыну, якая стаяла побач са мной. Ён вывярнуў ёй рукі, паваліў на зямлю і наступіў на яе нагой. Гэта было вельмі жорстка, яна крычала, ёй было балесна. Я не ведала, як ёй дапамагчы, і сарвала з яго маску, таму што яны гэтага вельмі баяцца. Што было далей, я не ведаю, таму што, сарваўшы маску, я павярнулася і пабегла скрозь натоўп.

Фота: ЮШ / Белсат

Яна паехала дадому, забрала самае неабходнае і перабралася на ноч да сяброўкі. На наступны дзень суседка даслала ёй фатаграфію дзвярэй кватэры, дзе хтосьці прасвідраваў замак, каб патрапіць унутр.

Пасля перасячэння мяжы Яна распавяла аб сваім становішчы памежнікам і падала заяву аб прадастаўленні прытулку. Спачатку яна трапіла ў цэнтр уцекачоў у Бяла-Падлясцы на месяц, а затым пераехала ў жаночы цэнтр у Варшаве. Тут з’явілася першая валанцёрка, якая прапанавала Яне і яе сыну кватэру для пачатку. Затым яна атрымала дапамогу ад дзяржавы і фінансавую падтрымку ад Цэнтру беларускай салідарнасці. Ёй удалося знайсці кватэру, якую зняў ёй па выгаднай цане адзін паляк.

У Польшчы Яна адчувае асаблівую дапамогу з боку беларускай дыяспары. Беларусы ўжо пачалі дапамагаць ёй, калі яна была ў цэнтры для ўцекачоў у Бяла-Падлясцы. Яны прывозілі вопратку і ежу. Яна распавядае, што з’яжджаючы з Беларусі, яна ўзяла з сабой 200 долараў. Новы год маці і сын правядуць ля елкі. Сын атрымае падарунак. Яна кажа, што ёсць што святкаваць, таму што, хоць ім цяжка, яны нарэшце адчуваюць сябе ў бяспецы.

Фота: ЮШ / Белсат

– У Новым годзе хацелася б, каб каронавірус нарэшце пакінуў у спакоі нашу планету і беларусы перамаглі. Каб Лукашэнка нарэшце сышоў. Але нават калі гэта адбудзецца, наша краіна будзе доўга аднаўляцца. Хацелася б, каб усе уцекачы беларусы маглі вярнуцца дадому.

Hавiны
«Мэта – выжыць і застацца на свабодзе». Як беларускія ўцекачы хаваюцца ў Польшчы
2020.10.18 14:30

Якуб Бернат/АА belsat.eu

Стужка навінаў