Беларусь развітваецца з першым сваім мітрапалітам і Патрыяршым Экзархам. Пра ўладыка Філарэта смуткуе мноства людзей – і вернікаў, і тых, каму проста давялося мець зносіны з ім у побыце – і ў палітычным побыце. Паказальныя ў гэтых адносінах цёплыя запісы ў сацыяльных сетках, напрыклад, дэпутатаў-апазіцыянераў 12-га склікання Вярхоўнага савета Пятра Садоўскага і Сяргея Навумчыка. Для іх абодвух памерлы іерарх РПЦ быў яшчэ і калегам па дэпутацкім корпусе.
Прыехаў ушанаваць памяць яго эмінэнцыі і Аляксандр Лукашэнка, які дэманстраваў пры жыцці мітрапаліта сваю добразычлівасць да яго. І разумеючы, што гэтае развітанне будзе, шмат якія з апанентаў Лукашэнкі раптам пачалі папракаць нябожчыка: маўляў, мог, але не ўзвысіў свой голас з асуджэннем гвалту пасля 9 жніўня; мог ухіляцца ад сустрэч з Лукашэнкам пры жыцці, але, наадварот, быў да яго блізкі…
Не лічу, што ў адносінах двух гэтых людзей – Аляксандра Лукашэнкі і Кірыла Вахрамеева (такое было мірское імя мітрапаліта Філарэта) была нейкая крывадушнасць. Калі і былі нешматлікія людзі, да каго Лукашэнка ставіўся з шчырым павагай, то Філарэт займаў сярод іх ці не першае месца. І Філарэт бачыў перад сабой першага ўсенародна абранага кіраўніка беларускай дзяржавы – той дзяржавы, у якой ён сам быў кіраўніком найбуйнейшай рэлігійнай арганізацыі. Гэты пост патрабаваў дыпламатычных якасцяў, і іх Філарэт дэманстраваў пастаянна.
Але сама дзейнасць Уладыкі, асабліва на далукашэнкаўскім этапе нашай гісторыі, была абсалютным адмаўленнем той палітыкі, якую праводзіў Лукашэнка ў дачыненні да нацыянальнай культуры, часткай якой была і застаецца і праваслаўная культура.
Філарэт увёў набажэнства на беларускай мове ў храмах экзархата.
Філарэт блаславіў выданне Святога Пісання на беларускай мове – і сам быў кіраўніком камісіі па рэдагаванні перакладу.
Філарэт падтрымліваў самакіраванне ў брацтвах – добраахвотных аб’яднаннях вернікаў свецкіх.
Філарэт блаславіў усталяванне помніка апальнай і не рэабілітаванай дагэтуль Ларысе Геніюш унутры царкоўнай агароджы ў Зэльве.
Мы не ведаем, што сказаў бы ён, даведаўшыся пра падзеі, якія рушылі за 9 жніўня 2020 года. Але відавочна, што Філарэт быў ужо вельмі хворы і наўрад ці цікавіўся палітыкай. Дыябет у цяжкай форме спыніў яго зносіны з паствай. Ды і не можа іерарх царквы, знаходзячыся на пенсіі, выказваць асабістае меркаванне там, дзе ёсць дзейны кіраўнік. А далёка не самыя рэзкія словы мітрапаліта Паўла, і асабліва наведванне ім пацярпелых ад гвалту на вуліцах Менска, пацягнулі, наколькі можна зразумець, яго выдаленне з Беларусі. І ў мяне няма падстаў меркаваць, што пазіцыя ўладыкі Філарэта была б колькі-небудзь больш дабратворнай.
Мяне можна абвінаваціць цяпер у прадузятасці. Але ў мяне – свая гісторыя зносін з нябожчыкам уладыкам. У кагосьці – як у Аляксандра Лукашэнкі – свая. Кожны з нас уяўляе сабе, што Філарэт сказаў бы ў той ці іншай сітуацыі, зыходзячы з гэтай гісторыі. Нам хочацца, каб Уладыка абавязкова быў нашым.
Але царква не бывае чыёй-небудзь. Яна – агульны здабытак, і мэта яе – служэнне Госпаду і клопат аб дзецях Яго. І для сапраўднага служыцеля царквы ўсе мы роўныя. І збіты амапаўцам студэнт, і амапавец, які збіў студэнта. І журналіст, які выконваў свой абавязак, і суддзя, які асудзіў журналіста за гэта. Задача святара – дапамагчы нам усім знайсці свет у душах нашых. А ў палітыцы павінны разбірацца свецкія людзі. Мы мусім самі вырашыць унутрыбеларускі палітычны канфлікт.
І можна колькі заўгодна супрацьпастаўляць аднаго святара іншаму, адну царкву – другой царкве. Але мы на сваім месцы, а яны – на сваім. Кожны – на сваім.
Таму давайце памаўчым і дазволім тым, хто жадае, – уключаючы тых, хто нам не падабаецца і каго мы не гатовыя лічыць сваімі братамі ў Хрысце – смуткаваць пра ўладыка Філарэта, які пайшоў назаўжды. Ён ужо частка нашай нацыянальнай гісторыі.
Аляксандр Фядута belsat.eu
Рэдакцыя можа не падзяляць меркавання аўтара.
