[vc_row][vc_column][vc_column_text]Расейскі кінарэжысёр распавядае, чаму ягоныя суайчыннікі не могуць збудаваць капіталізм, хто хоча разваліць Расею і што такое расейская мара.
Аліна Коўшык: Андрэй Сяргеевіч, ваш апошні фільм, які адзначылі на на Венецыянскім Кінафестывалі называецца «Рай». А ваш рай дзе?
Андрэй Канчалоўскі: Ну, рай у душы павінен быць. Але абставіны бываюць розныя – цяпер мой рай толькі ў марах.
У 2012-м вы казалі, што Расея знаходзіцца на стадыі феадалізму. На якім этапе Расея знаходзіцца цяпер? Як вы ставіцеся да таго, што адбываецца?
Я не магу сказаць, што Расея моцна змянілася адносна сваёй сацыяльнай структуры. Мы сапраўды знаходзімся ў вельмі архаічным грамадстве.
Але мы не адныя там: мноства культураў знаходзяцца на такім узроўні развіцца, калі краіна не праходзіла праз фармаванне рэспубліканскага ладу мыслення, буржуазіі і такіх актыўных цывілізацыйны рухаў.
Але гэта не азначае, што мы коцімся назад. Наадварот, Расея цяпер знаходзіцца на вялікім уздыме. Калі я кажу «пад’ём», гэта не значыць, што я маю на ўвазе, што стала болей харчоў і дарагіх рэчаў. Я маю на ўвазе, што краіна кансалідавалася. Людзі перасталі ў жаху азірацца навокал. Такая няяснасць была пасля перабудовы.
Мала дзяржавы ў дзяржаве. Трэба паболей
А што ім дапамагло кансалідавацца?
Ну прыйшлі ў сябе. Па-першае, дзяржава кансалідавалася.
Дзяржава – вы маеце на ўвазе Уладзіміра Пуціна?
Проста сказаць, што дзяржава – гэта Уладзімір Пуцін. Несумненна гэта і Пуцін. Але цяпер яшчэ мала дзяржавы ў дзяржаве. Трэба яшчэ паболей, на мой погляд. Тым не менш, краіна перастала кульгаць недзе, яе можна ўспрымаць як сур’ёзную палітычную, ды не толькі, сілу ў свеце. Яе перасталі ігнараваць.
Расея паказала сваю сілу – зайшла ў Крым, на Данбас. Як вы лічыце, што адбылося?
Данбас тут не прычым.
Не прычым? Але менавіта гэта падняло рэйтынгі Уладзіміра Пуціна.
Данбас – не частка Расеі. Данбас – частка расейскай культуры. А Крым – гэта тэрытарыяльна частка Расеі… Я там быў. Я здымаў кіно.
І што вы там пабачылі? Якія былі вашыя ўражанні?
Вельмі прыемна – як 50 гадоў таму.
Я вельмі люблю Крым. Я там правеў вялікую частку дзяцінства. Я думаю, што гэта быў адзіны правільны сёння ход.
Я нават бачыў дакументы, пра тое, што амерыканцы там павіны былі ставіць сваю базу.
Канешне, Расея гэтага дапусціць не магла, на мой погляд. Таму абставіны сёння вельмі трагічныя.
Я рабіў пра гэта фільм «Бітва за Украіну». Украіна апынулася паміж двума такімі псіхалогіямі – усходняй, якую прадстаўляе Расея, і заходняй. Яна заўсёды была паміж. Таму ў дадзены момант Украіна перажывае трагічны момант сваёй гісторыі.
Мы ўсе – мухі ў валізцы
А што можа дапамагчы прымірэнню? Ці наагул яно магчымае?
Канешне, магчыма. Вы ж зразумейце: гэта смяротная бойка, але людзі жывуць у адной кватэры. Ніхто не можа навязаць людзям меркаванне. Яно павінна само саспець.
Я думаю, што будзе празрэнне ўкраінскага народу: што ілюзія, што Украіна можа стаць еўрапейскай краінай, – гэта такая ж ілюзія, што Расея можа стаць еўрапейскай краінай.
А Беларусь – гэта таксама ілюзія, што можа стаць еўрапейскай краінай? Мы што – усе ў гэтым «рускім свеце» і ніколі не вырвемся?
Гэта не «рускі мір», а ўсходняя філасофія. Там дзе ёсць праваслаўе – там ёсць усходняя ментальнасць. А Беларусь знаходзіцца ў гэтай шэрай зоне, дзе ёсць і праваслаўе, і каталіцызм. Гэты можа быць ёй так карысна, бо яна можа выкарыстоўваць гэтыя дзве культуры.
Ну вось як раз Аляксандр Лукашэнка імкнецца выкарыстоўваць гэтыя дзве культуры. Спрабуе быць з Расеяй крыху, а апошні час усе больш паварочваецца ў бок Захаду.
Лукашэнка кіруе краінай настолькі доўга, што ён напэўна лепей ведае, што робіць. Мне цяжка судзіць, тым больш, што [там] я даўно не быў.
Калі вы былі апошні раз?
Даўно. Падаецца, са спектаклем апошні раз.
Гісторыя пакажа, разумееце. Я наагул не так шмат разумею ў палітыцы, як вы мяркуеце. Я думаю, што рэальна мала хто разумее, акрамя такіх кіраўнікоў. Вы, мы ўсе – як мухі ў валізцы, лятаем свабодна. Але гэтую валізку нехта нясе і вось куды яе нясуць – мы не ведаем.
У заходняй Украіне каву пілі ўжо ў 17 стагоддзі
А вось ёсць амерыканская мара, і мы ўсе ведаем якая яна. А якая расейская?
У расейскага чалавека сацыяльная справядлівасць важнейшая за асабісты поспех. Гэта адна з праблемаў, чаму мы не можам пабудаваць паспяховае буржуазнае грамадства з сярэднім класам. Гэта вельмі складана для расейцаў.
Яшчэ вельмі моцны радавы строй. Таму я думаю, што руская мара – гэта каб дзяржава пакінула нас у спакоі, каб не ўмешвалася і не замінала. Давала б крыху на пенсію і не перашкаджала. Я б сказаў – сацыяльная апатыя. Гэта вельмі важна для рускага чалавека. Гэта сялянская ментальнасць, і яна вельмі моцная, бо дзяржава для селяніна – гэта заўсёды інструмент, які нешта забірае.
Гэта значыць, што тое, што каля паловы расейцаў жывуць за ці каля мяжы беднасці – гэта нармальна?
Гэта нармальна. І, па-другое, у іх няма высокай грамадзянскай свядомасці. Вось грамадзянскую супольнасць будаваць вельмі складана. Яна не лічаць сябе грамадзянамі.
Адна справа – галасаваць, а іншая – патрабаваць ад выбраных нейкіх дзеянняў, што з’яўляецца асновай буржуазнай свядомасці. Дэмакратыя – гэта грамадзяне, а ў Расеі насельніцтва. І мала грамадзянаў па-сапраўднаму.
Але гэта выгадна ўладам.
Насельніцтва становіцца грамадзянамі толькі тады, калі хтосьці на нас нападае. Усе становяцца грамадзянамі, калі пачынаецца вайна – тады яны абараняюць да смерці.
І ўлады выкарыстоўваюць гэта, нападаючы на Данбас. Каб аб’яднаць расейскую нацыю.
Ды не. На сённяшні дзень расейцы глядзяць на Данбас не як на сваю тэрыторыю. Яны глядзяць на сваіх сапляменнікаў… Левабярэжная Украіна заўсёды была расейскай па менталітэту, трошкі іншай чым не заходняя, а нават правабярэжная Украіна: у заходняй Украіне каву пілі ўжо ў 17 стагоддзі.
Я думаю, што цяпер у Расеі няма патрэбы мабілізавацца. Мабілізавацца – гэта значыць «Радзіма ў небяспецы». А Радзіма пакуль, слава богу, не ў небяспецы. Я думаю, мы не збіраемся ваяваць.
Я думаю гэта ілюзія вялікая – што НАТА нападзе ці мы на НАТА.
Мы вымушаныя ў Сірыі абараняць дзяржаўны лад, бо калі яго яго не абараняць, то будзе тое самае, што ў Іраку і Лівіі. А гэта самая фертыльная глеба для тэрарызму.
Расея будуе гэтую сваю імперскасць. Апошнія некалькі гадоў асабліва заўважна. І Сірыя – адна з цаглінаў бастыёну расейскай імперскасці.
Як толькі пайшлі ў Сібір – сталі імперыяй. У нас засталася гэтая ментальнасць, але, падаецца, цяпер галоўная задача Расеі – не згубіць тэрытарыяльнай цэласнасці, а не заваёўваць.
А вы адчуваеце пагрозу, што Расея можа разваліцца?
Для гэтага ёсць маса ахвотных, якія хочуць разваліць Расею.
Напрыклад?
Амерыка, безумоўна. Даўно. Капіталізм даўно хацеў разваліць Расею. Знакаміты палкоўнік Хауз з Ўудраўам Уілсанам (дарадца 28-га прэзідэнта ЗША і сам прэзідэнт адпаведна. – Заўв. «Белсат») – у яго былі запіскі. Ён вярнуўся ад прэзідэнта ЗША ў канцы 1918 года і сказаў, што мы за паўтары гадзіны вырашылі лёс Расеі: мы бярэм Далёкі Усход, амерыканцы – поўнач і Мурманск, а немцы – Украіну і Крым.
Жаданне вялікае, бо тэрыторыя вялізарная, а народу мала. Не так шмат краінаў, дзе столькі зямлі на так шмат народу на квадратны кіламетр за Уралам.
З такім багаццем, канешне, падаецца, што трэба, каб карысталіся і іншыя. Я думаю, што наперадзе вялікія змены. Я думаю, што Расея з дапамогай сваіх усходніх суседзяў – Японіі і Кітаю – будзе развіваць Далёкі Усход. І ў нас цудоўная будучыня.
А вам не замінае той факт, што на Расею ва ўсім свеце ўсё болей глядзяць як на агрэсара?
Ну, гэта чыстая прапаганда. Проста варожая прапаганда. Расея абсалютна не агрэсар. Тое, што Расея ўзяла Украіну, дакладней Крым…
…Украіну яшчэ не ўзяла.
Украіна заўсёды была і будзе з Расеяй. Гэта ілюзія. Украіна ніколі не зможа жыць без Расеі. Яна не вытрымае. Я больш скажу: Расея без Украіны вытрымае, а Украіна без Расеі – не выжыве. Мы – адзін народ. Іншая справа, што могуць быць скандалы паміж імі, але я ў гэта не веру.
Думаю, што ўкраінцы з вамі бы не пагадзіліся.
Гэта залежыць, якія ўкраінцы. Паразмаўляйце з украінцамі, якія працуюць у Расеі. Іх амаль пяць мільёнаў ці нават восем ужо. Я ж бачу гэтых людзей, у нас нават двое працуюць.[/vc_column_text][vc_single_image image=”419082″ img_size=”large” add_caption=”yes” alignment=”center”][vc_column_text]А ці магу вам задаць яшчэ адно пытанне, але па-беларуску.
Так.
Вашая жонка, Юлія Высоцкая, – беларуска. А ці вы разумееце беларускую мову? Ці ў вас ёсць цікаваць да беларускай культуры?
Не-не-не. Я разумею адно толькі слова «зорка». Я ніколі не ведаў, што зорка – гэта «звезда».
Юля вельмі любіць Менск, і ў яе там сябры. Наагул, я не павінен вам гэта гаварыць. Я б лепш… Але лепей пра гэта, чым пра кіно. Я пра кіно не люблю гаварыць, кіно трэба глядзець. Дзякуй вам вялікі!
Дзякую вам.
Глядзіце поўны выпуск праграмы «ПраСвет»
Размаўляла Аліна Коўшык
