У Кальварыйскай акрузе Менску на дэпутацтва балатуецца 22-гадовая Марыя Васілевіч пра падтрымцы БРСМ – пераможца конкурсу прыгажосці, вядоўца БТ і асоба, набліжаная да Аляксандра Лукашэнкі. А ў Грушаўскай – ейная равесніца Алана Гебрамарыям ад апазіцыйнай БСДГ. Карэспандэнты Belsat.eu паглядзелі, якая атмасфера пануе на ўчастках і ці давяраюць людзі маладым кандыдаткам.
У гімназіі №36 Менску размешчаныя адразу тры выбарчыя ўчасткі, але а 12:00 народу тут няшмат. На стэндзе на фоне партрэтаў мужчын-кандыдатаў сярэдняга зросту вылучаецца фота юнай Марыі Васілевіч. У дворыку гімназіі прадаюць жывую рыбу з машыны – змерзлая прадавачка сумуе без пакупнікоў. Унутры ідзе гандаль футравымі шапкамі, гучна грае расейскі рок.
На імправізаванай сцэне ў буфеце спяваюць дзяўчыны-падлеткі. Прылаўкі ня тое, каб ламіліся ад ежы: стандартныя піражкі, «сталоўскія» салацікі па рублю, некалькі бутэлек гарэлкі.
«Ой, алкаголь лепш не здымайце!», – палохаюцца невядома чаго працаўніцы.
На самім участку № 464 старшыня камісіі не дазваляе нашаму фатографу здымаць сябе, іншых чальцоў, выбарнікаў (нават пры згодзе апошніх), урны і назіральнікаў. Кажуць «стаяць у вызначанай кропцы», пры гэтым не тлумачаць, чым прадыктаванае такое абмежаванне. Умешваюцца трое назіральнікаў ад Міжпарламенцкай асамблеі СНД (арганізацыя са штабам у Санкт-Пецярбургу) і адразу ж займаюць бок старшыні камісіі. Адзін з назіральнікаў – дзеючы дэпутат Дзярждумы РФ, сябар партыі «Единая Россия» Арцём Тураў, сын вядомага беларускага кінарэжысёра Віктара Турава.
Галасаваць у першай палове дня прыходзяць у асноўным пенсіянеры.
«Я буду ставіць галачку «супраць усіх»! Бо не было нармальнай агітацыі: у кватэру да мяне ніхто не прыходзіў, лістоўкі з кандыдатамі ў паштовую скрыню не кідалі, таму я нікога з іх толкам не ведаю», – абураецца пажылая жанчына.
Цікавімся ў людзей, што думаюць пра Марыю Васілевіч: ці патрапіць у Палату прадстаўнікоў і ці не занадта яна для гэтага маладая:
«Думаю, ёй яшчэ ранавата: яна, канешне, прадстаўнік моладзі, але пытанні ж давядзецца вырашаць не толькі моладзевай палітыкі, а больш глабальныя. Чалавек павінен быць з нейкім асабістым і працоўным досведам. У мяне сын прыкладна такога ж узросту і я бачу, што чалавек зусім юны яшчэ. А Васілевіч з некаторых часоў стала публічнай асобай і падумала: народ за ёй пацягнецца, гледзячы, як хутка яна дасягнула вяршынь», – кажа спадарыня, якая прыйшла галасаваць разам з сынам.
Яшчэ адзін участак у той жа Кальварыйскай акрузе размешчаны ў музычным каледжы імя Глінкі. Галасуюць тут таксама, збольшага, выбарнікі сталага веку. Пара пенсіянераў адразу кажа, што «трэба даць дарогу моладзі», таму кандыдатуру Васілевіч яны падтрымліваюць.
«Яна можа быць чалавекам вельмі прагрэсіўных, дэмакратычных поглядаў. І вучыцца добра, і дасягнула шмат. Перамагчы ў такіх конкурсах [Міс Беларусь – 2018. – Belsat.eu] – вялізарная праца!» – кажа жанчына.
– А як вы ставіцеся да таго, што Марыя Васілевіч пастаянна з’яўляецца побач з кіраўніком дзяржавы, а потым раптам ідзе ў дэпутаты?
– Хіба тут ёсць нешта асаблівае? Мне гэта абыякава, не бачу ўзаемасувязі, – кажа жанчына.
– А я думаю, што гэтую ўзаемасувязь не варта шукаць, – дадае ейны муж.
Калі пытаемся, чаго людзі хочуць ад свайго кандыдата, то звычайна чуем у адказ: «усё і так нармальна».
«Галасуем па старой савецкай звычцы. Усе кандыдаты добрыя, проста ідзем падтрымаць выбары», – адказвае чарговая пара пенсіянераў.
«Я адчуваю абсалютную абыякавасць, бо гэта не выбары, вы і самі ведаеце. Якая ў нас палітыка? Вы калі-небудзь ва Украіне былі? Вось там палітыка, нешта залежыць ад выбарнікаў», – гаворыць адзіны малады мужчына, якога мы сустрэлі на выхадзе з будынку каледжа.
«А я галасавала за камуніста! [аднаго з канкурэнтаў Васілевіч на акрузе – Генадзя Насевіча. – Belsat.eu]. Я заўжды буду абіраць камуністычную партыю, бо мой муж, генерал, загінуў у Афганістане – да апошняга захоўваў свой партыйны білет. А ў наступным годзе на выбары прэзідэнта я не пайду, бо Лукашэнку я не люблю, ён пра афганцаў не клапаціцца. Дзякуй Богу, нам Пуцін нядаўна выплаты да расейскай пенсіі падняў!» – кажа 85-гадовая ўдава вайскоўца.
У школе №48, дзе знаходзяцца адразу два ўчасткі, надзвычайны вэрхал. Проста ля ўваходу дзіцячы хор спявае нешта няўцямнае, са словамі «шу-бі-ду-ба», адначасова з калонак даносіцца песня «Траса Е-95», тут жа дзеці плятуць сувеніры з саломкі. Месца для назіральнікаў і СМІ – у максімальна аддаленым ад урнаў куточку.
Буфетчыца, перш чым даць нам сфатаграфаваць піражкі, пытаецца «дазвол на здымкі». Гарэлку і шампанскае з паліц пакуль ніхто не бярэ: людзі задаволеныя і беляшамі. Але яшчэ не вечар. Як кажуць у школе, пасля абеду чакаецца канцэрт і тады народ будзе святкаваць больш актыўна.
«Цяпер мы жывем добра, а я хачу, каб яшчэ лепей жылі! Я невялікі сакрэт выдам, калі скажу, што галасаваў за Васілевіч. Многія маюць пра яе адмоўнае суджэнне, ну а мне яна сімпатычная. Можа, гадоў праз 30-40 будзе вялікі дзяржаўны дзеяч, калі з дваццаці абкатаецца па ўсіх калідорах улады», – дзеліцца думкамі ружовашчокі дзядуля. Жонка побач паглядае на яго з недаверам.
У суседняй Грушаўскай акрузе балатуецца равесніца Васілевіч – 22-гадовая Алана Гебрамарыям. Дзяўчына ідзе ў дэпутаты ад апазіцыйнай партыі БСДГ. Яна скончыла медычны ўніверсітэт, але карʼеру вырашыла будаваць у парламенце.
Парадокс, але на ўчастак №237, размешчаны ў Цэнтры павышэння кваліфікацыі МУС, фатографа пускаюць без праблем. Старшыня камісіі дазваляе здымаць з любой кропкі і нават частуе цукеркамі. Праўда, працэс галасавання пакуль ідзе тут вельмі квола.
На вуліцы, як і ў папярэдніх месцах, прадаюць жывых ляшчоў з палескай рыбнай гаспадаркі. Рыбы ў роспачы бʼюцца аб борцікі пластыкавых кантэйнераў, распырскваючы ваду на выбарнікаў.
«Людзі пытаюцца, ці нас сюды загналі прадаваць, а я кажу: не, запрасілі! З Менгарвыканкаму пазванілі ў «Белрыбгас», а потым разаслалі запрашэнні па розных гаспадарках. Працуем ад самай раніцы – сама я па месцы жыхарства, у Пінску, прагаласавала датэрмінова», – тлумачыць прадавачка. А ейны калега не галасаваў наагул.
«А навошта? Гэта абсалютна не мае сэнсу, дэпутаты нічога не вырашаюць. На мінулых выбарах мая маці за мяне прагаласавала, пакуль я працаваў – трэба карміць жонку і дзяцей, не да таго», – махнуў хлопец рукой.
З участку выходзяць дзве бабулі, трымаючы адна адну пад ручку. Абедзве катэгарычна супраць маладой кандыдаткі.
«Ну не магу я абраць чалавека, у якога пазначана ў анкеце «беспрацоўны». Гэта значыць, яна жыве цяпер за кошт бацькоў?» – кажа адна.
Яе сяброўка дадае, што не давярае кандыдатцы праз яе малады ўзрост, сацыяльны статус і не толькі.
«Я не бачу ў ёй ніякіх перспектыў: для яе і краіна нашая, напэўна, напалову родная? Хаця яна, напэўна, тут нарадзілася і жыла… Але мне хочацца ўсё ж за сваіх, за беларусаў».
«Вас шчыра цікавіць, чаго нам не хапае? – спыняецца на ганку мужчына гадоў 60-ці. – Палітычных свабодаў! Але гэта залежыць не ад кандыдатаў. Усё, астатняе скажам на кухнях».
Кацярына Андрэева, фота Ірына Арахоўская Belsat.eu