Пасля словаў дзейснага кіраўніка дзяржавы пра тое, што «краіну яны не атрымаюць», увесь сэнс выбараў пачаў насіць вельмі ўмоўны і адносны характар. Лукашэнка даў зразумець, што ні пры якіх раскладах уладу ў краіне ён не аддасць. Прабачце мяне за песімізм, але самае важнае пытанне ўжо цяпер можна ставіць наступнае: што будзе адбывацца з апазіцыйным рухам пасля наступнай «элегантнай перамогі»?
Доўгі час усё палітычнае жыццё ў краіне жыло ад выбараў да выбараў. Пры чым, з большага, менавіта перад выбарамі прэзідэнта максімальна актывізавалася традыцыйная апазіцыя, пачыналася нейкае бурленне мас, на некаторых этапах пратэст выліваўся на вуліцу… А потым былі разгоны, дубінкі, «суткі», крымінальныя справы і г.д. Пасля глытка свабоды пачынаўся «апахмел» і дэпрэсуха. Народны гнеў перасяляўся ва ўтульныя кухні і інтэрнэт-чаты, улада пачынала трохі адкручваць гайкі, апазіцыя засынала, каб абуджацца час ад часу, для прыняцця нейкай рэзалюцыі ці пастановы.
Зразумейце мяне правільна. Я тут крытыкую не дзеля крытыканства. У свой час, калі толькі гультай не пінаў апазіцыю ў хвост і грыву, у мяне не падымалася рука. І не толькі таму, што нашыя погляды на сітуацыю ў краіне супадалі. Неяк традыцыйна мае сімпатыі заўсёды былі на баку больш слабога. А тое, што ў нашай краіне, проста быць сябрам нейкай апазіцыйнай партыі шкодна для здароў’я, – думаю, што не трэба тлумачыць. Між тым, пры ўсіх аб’ектыўных прычынах заняпаду традыцыйнай апазіцыі, суб’ектыў пачаў выпіраць усё больш і больш. І перафразуючы класіка, яна станавілася «страшэнна далёкай ад народа».
На прыкладзе гарадзенскага валанцёрскага руху пад час covid-пандэміі я бачыў, як частка прадстаўнікоў апазіцыйных партыяў актыўна ўключыліся ў гэты рух, дапамагалі сваімі рукамі, грашыма і часам. Я здымаю перад імі капялюш. Але дзейнічалі яны не дзякуючы, а насуперак сваім палітычным арганізацыям! Бо ніводная апазіцыйная партыя не здолела нават заняць нейкую акрэсленую пазіцыю па гэтаму пытанню, на паперы, і тым больш – мабілізаваць сваіх сябраў на дапамогу, на партыйным узроўні. А што жа яшчэ важней у краіне, як не яе народ, жыццё і здароў’я простых людзей? Замест гэтага, частка апазіцыі лічыла больш значным і важным для сабе праводзіць нікому не патрэбны «цырк» пад назвай «праймерыз». І калі б ён хаця бы праходзіў цікава…
З большага, простыя людзі пачалі апазіцыю асацыяваць з тымі жа прадстаўнікамі ўлады, толькі наадварот. Маўляў: абое рабое. Бо прыходзілі да гэтага народа нашыя апазіцыянеры (ізноў жа, прашу мяне зразумець правільна: я не хачу ўсіх – у адну талерку!) перад выбарамі, а пасля выбараў кудысьці знікалі. І вось таму спрацаваў «Эфект Ціханоўскага». Звычайны мужык-блогер здолеў аб’яднаць актыўную пратэставую частку народа значна хутчэй і шчыльней, чым усе апазіцыйныя партыі разам узятыя. А што ж ён такога зрабіў? Проста паехаў з камерай і мікрафонам у гэты самы народ, і даў яму слова!
А вось чаму зараз Губарэвіч і і Дзмітрыеў, якія ўсё жыццё займаліся палітыкай, выглядаюць блякла і тужліва на фоне Бабарыкі і Цапкала, якія ніколі гэтай палітыкай не займаліся (апошні нейкі час быў дыпламатам, але гэта не лічыцца)? Напэўна таму, спадары Бабарыка і Цапкала выглядаюць эканамічна-паспяховымі людзьмі. Таксама таму, што на першае месца ў сваіх заявах яны ставяць эканамічныя праблемы, якія значна бліжэй простаму народу, чым праблема, напрыклад заняпаду беларускай мовы.
Дзякуючы інтэрнэту, дзякуючы блогерам, дзякуючы той жа апазіцыі, народ прачынаецца. Усё больш людзей пачынае разумець што ён – крыніца ўлады. Рэйтынг дзейнага прэзідэнта катастрафічна нізкі. Улада, замест таго, каб паспрабаваць пачаць нейкі дыялог з грамадствам, працягвае «кашмарыць» актывістаў, праводзячы тапорныя правакацыі і арышты, каб зрабіць тое, што яна дакладна навучылася за доўгія гады – запужаць народ. І ўжо сляпому бачна, што «нізы» не хочуць, а «вярхі» не могуць пакідаць усё па-старому, але, прабачце за мой песімізм, рэвалюцыйнай сітуацыі ў краіне я не бачу.
«Вярхі» пачнуць яшчэ мацней «закручваць гайкі». Яны будуць далей абмяжоўваць правы і свабоды. Першы ўдар будзе нанесены па недзяржаўным СМІ ды інтэрнэту. Можна чакаць кітайскага варыянта. І гэта будзе не сон, а наступны крок у бок свету Оруэла.
Што жа рабіць «нізам»?
Выбары. Выбары сёлета нічога не вырашаць. Максімум на што пойдзе ўлада – дапусціць у другі тур, напрыклад, Віктара Бабарыку. А далей будзе элегантная перамога. Не спадара Віктара, як разумееце.
Усебеларуская забастоўка. Не магчымая ва ўмовах цяжкай эканамічнай сітуацыі. Хто будзе карміць?
Плошча. Па-першае, ніхто з кандыдатаў на Плошчу не кліча. Пра магчымы Майдан больш гутараць на дзяржаўных тэлеканалах. Па-другое, ва ўмовах пандэміі і далейшых зачыстак актывістаў, яна не набудзе крытычнай масы. Не выйдзе на Плошчу 9 жніўня палова Менску! А тых хто выйдзе, чакаюць гумавыя дубінкі ды правакацыі з боку новых «Аленаў» і «Іванаў», якіх сілавікі хаваюць у рукаве. Як вынік, – пабоішча ды безліч крымінальных справаў.
«План Курэйчыка». Назаву яго так. Не тое, каб спадар Андрэй першым агучыў ідэю шырокага народнага руху. Яна падымалася не раз. Рэжысёр Курэйчык проста падняў з падлогі ідэю, якая даўно не раз падымалася, і агучыў ізноў на сваім youtube-канале. Таксама ён сканцэнтраваў увагу на тым, што гэта павінна быць менавіта палітычная партыя, якая будзе змагацца за ўладу. Можна зрабіць рэбрэндынг, напрыклад, партыі БНФ. Але па-першае, новыя лідары наўрад ці захочуць звязваць свае імёны з традыцыйнай апазіцыяй. Па-другое, старыя апазіцыянеры не захочуць дзяліцца ўладай у сваіх партыях. Таму, няхай «губарэвічы» ды «дзмітрыевы» далей сядзяць у маргінэзе. Актыўныя і баяздольныя пяройдуць у новы рух!
Моц Бабарыкі, Ціханоўскага, Цапкалы – якім трэба аб’ядноўвацца – менавіта ў людзях. Яны ім паверылі. І цяпер гэту энергію, моц і яднанне трэба накіраваць на стварэнне і дзейнасць новай партыі. І калі ў ёй будзе, напрыклад, 50 % беларусаў то з такой сілай не паспрачаешся. І партыя павінна быць менавіта народнай, якая будзе існаваць не за грошы з-за кардона, не на нейкія гранты, а менавіта за кошт ахвяраванняў і сяброўскіх унёскаў, каб людзі адчувалі яе сваёй партыяй. Гучыць можа гэта ўсё рамантычна, але чаму не? Пажывем ды паглядзім!
Алесь Дзянісаў belsat.eu
Рэдакцыя можа не падзяляць меркавання аўтара.