«Дыктатура, узброеная да зубоў, або... саюзнік». Кандыдаты ў прэзідэнты Польшчы пра Беларусь

Патэнцыйны саюзнік, краіна са страшылак або неспазнаная зямля? 10 траўня ў Польшчы праходзяць прэзідэнцкія выбары, а Belsat.eu праверыў, што гаварылі пра Беларусь кандыдаты ў прэзідэнты Польшчы ды якое месца прызначылі нашай краіне ў сваёй вонкавай палітыцы.

Польскі прэзідэнт можа толькі марыць пра такую паўнату ўлады, якой, да прыкладу, валодае ў Беларусі Аляксандр Лукашэнка. Быць прэзідэнтам у Польшчы – ганарова, аднак справы ў краіне залежаць перадусім ад рашэнняў прэм’ер-міністра.

У 2010 годзе перад выбарчай кампаніяй тагачасны польскі прэм’ер Дональд Туск (цяпер старшыня Еўрапейскай рады – рэд.) тлумачыў, чаму не збіраецца ўдзельнічаць у выбарах: «Прэзідэнцтва – гэта прэстыж, жырандоль і палац». Гэтым самым Туск падкрэсліў перавагу над кіраўніком дзяржавы прэм’ер-міністра, у кулаку якога сканцэнтраваная рэальная ўлада.

Выказванне колішняга прэм’ера стала крылатым. Дагэтуль у Польшчы жартуюць, што «галоўная роля прэзідэнта – гэта падтрымліваць жырандоль». Гэты жарт, вядома, – перабольшанне, але зусім не факт, што, узначаліўшы краіну, былы кандыдат адразу мог бы выканаць тое, што абяцаў у выбарчай праграме. Хоць акурат у замежнай палітыцы ад лідара Польшчы шмат што залежыць.

[vc_single_image image=”2″ img_size=”large”]

Пра Беларусь найчасцей выказваўся дзейны прэзідэнт Браніслаў Камароўскі, які спадзяецца на пераабранне на новы тэрмін. «У Беларусі адбыўся крах дэмакратычных працэсаў, дзе мы маем справу з арыштамі, пакараннямі апазіцыйных дзеячаў, канкурэнтаў у выбарах, дзе цяпер ідзе акцыя абароны карэспандэнта польскай прасы ў Беларусі (Анджэя Пачобута, якога вінавацілі ў паклёпе на кіраўніка Беларусі – рэд.), – заўважыў Браніслаў Камароўскі ў размове з прэзідэнтам ЗША Баракам Оўбамам, які наведаў Польшчу ў 2011 годзе. Польскі прэзідэнт выказаўся тады за «цвёрдую» пазіцыю ў абароне правоў чалавека ў Беларусі.

[vc_single_image image=”4″ img_size=”large”]

А што цяпер кажа прэзідэнт краіны-суседкі пра Беларусь?

Прэзідэнт Польшчы прыслухоўваецца да парадаў дэпутата Сейму Робэрта Тышкевіча, які кіруе выбарчым штабам Камароўскага. Тышкевіч – аднапартыец польскага лідара, шэф аддзелу партыі «Грамадзянская платформа» ў Падляскім ваяводстве на мяжы з Беларуссю. Прозвішча Тышкевіча нярэдка з’яўлялася ў беларускіх і польскіх медыях, бо дэпутат узначальваў у польскім парламенце камітэт па справах з Беларуссю.

Дзе яшчэ Браніслаў Камароўскі мог абмяркоўваць дачыненні з Беларуссю, калі не ў Беластоку?

«Я вельмі спадзяюся, што працэсы, якія адбываюцца на Усходзе, сведчаць іншым пра тое, што любая форма ўдзелу ў інтэграцыі заходняга свету, – гэта заўсёды гарантыя большай бяспекі і развіцця дзяржаў у іх нацыянальнай, незалежнай формуле, гэта гарантыя большага дабрабыту, – сказаў польскі прэзідэнт, выступаючы ў цэнтры Падляскага ваяводства ў канцы лютага. – Вельмі спадзяюся, што працэсы, якія ўжо можна заўважыць, таксама будуць стымуляваць Беларусь да таго, каб шукаць палітычнага збліжэння з заходнім светам».

Сёлета ў красавіку, прамаўляючы ў адной з найбуйнейшых бібліятэк у краіне – «Ossolineum» ва Вроцлаве – Камароўскі звярнуў увагу на больш шырокі ўдзел Беларусі ў праграме Еўразвязу «Усходняе партнёрства».

«Праз расейска-ўкраінскі канфлікт, натуральным чынам, больш значнаю робіцца роля Беларусі ў рэгіёне. Гэта мы павінны таксама ўлічваць», – заявіў Камароўскі.

Цяперашні прэзідэнт Польшчы меў магчымасць прамаўляць і дзейнічаць цягам апошніх пяці гадоў, прычым усё гэта старанна занатоўвалася. Дасье іншых кандыдатаў, натуральна, больш сціплыя, але таксама часам вельмі цікавыя.

А як Агурэк

Адзіная жанчына ў групе кандыдатаў вылучаецца яшчэ і тым, што бадай нічога не казала пра Беларусь або прынамсі ейныя словы нікому не запалі ў памяць. Але саму Магдалену Агурэк у Беларусі заўважылі. «У прэзідэнты Польшчы вылучылі бландзінку, – паведамляла 30 сакавіка газета «СБ.Беларусь сегодня», друкаваны орган адміністрацыі кіраўніка Беларусі.

[vc_single_image image=”7″ img_size=”large”]

Б як Браўн

Кандыдат і рэжысёр Гжэгаж Браўн бачыць у Беларусі патэнцыйнага і натуральнага саюзніка, які можа замяніць «амерыканскую імперыю». Нашая краіна была б для яго таксама стратэгічным эканамічным партнёрам, паколькі, як сцвярджае Браўн, «не варта недаацэньваць беларускіх атамных электрастанцый».

Відаць, кандыдат клапоціцца пра даволі няблізкую перспектыву, бо пакуль у Беларусі няма ніводнай атамнай электрастанцыі. Будаўніцтва першай беларускай АЭС у Астраўцы мае быць завершанае ў 2020 годзе, калі, канешне, гэтаму не перашкодзіць цяперашні крызіс. Можа, кандыдат проста паблытаў Беларусь з нейкай іншай краінаю?

[vc_single_image image=”9″ img_size=”large”]

В як Вільк

Кандыдат ад Кангрэсу новых правых Яцэк Вільк робіць акцэнт на вайсковай моцы Беларусі: «На траіх афіцэраў і ўнтэр-афіцэраў прыходзіцца адзін шараговец, шмат з якіх выконваюць адміністрацыйныя функцыі. Гэта не войска. Я думаю, што беларуская армія была б у стане заняць нас цягам некалькіх тыдняў, бо яны маюць значна, значна лепшае войска. Так, насамрэч мы мусім стварыць польскае войска».

[vc_single_image image=”11″ img_size=”large”]

Д як Дуда

Кандыдат ад кансерватыўнай партыі «Закон і справядлівасць» Анджэй Дуда пазіцыянуе сябе як прадаўжальніка палітычнай думкі загінулага ў авіякатастрофе пад Смаленскам прэзідэнта Леха Качыньскага. Менавіта Качыньскі спрабаваў ужыць у сваёй вонкавай палітыцы «Ягелонскую канцэпцыю» («Ягелонская канцэпцыя» разумеецца як супраца краін Цэнтральнай Еўропы, у тым ліку былых народаў даўняй Рэчы Паспалітай – рэд.). Аднак самае вядомае выказванне Дуды пра Беларусь датычыла крыху іншага аспекту. Кандыдат гэтым самым паказаў, што разумее, якія стандарты дэмакратыі існуюць у суседняй краіне:

«Няма больш важнага працэсу пры дэмакратыі, чым выбары. Калі існуе сітуацыя, што ўлады фармуюцца не праз сумленныя выбары, то гэтае кіраўніцтва – не легітымнае. Гэта беларускія стандарты», – сказаў Анджэй Дуда летась у канцы лістапада, каментуючы парушэнні падчас мясцовых выбараў у Польшчы.

[vc_single_image image=”13″ img_size=”large”]

К як Корвін, Кавальскі і Кукіз

Наступны кандыдат Януш Корвін-Miккэ проста ў захапленні ад Беларусі і Расеі ды вельмі шануе іх кіраўнікоў.

У інтэрв’ю парталу wp.pl ён сцвярджаў, што падчас Еўрамайдану ў Кіеве ў пратэстоўцаў стралялі снайперы, падрыхтаваныя ў Польшчы. А пра Аляксандра Лукашэнка выказаўся гэтак:

«Ён вельмі разумны палітык. Гэта адзіны гарант незалежнасці Беларусі. Калі яго не будзе, Беларусь будзе паглынутая Расеяй з невялікай дапамогай маленькіх зялёных чалавечкаў».

Раней, у 2008 годзе Януш Корвін-Міккэ разважаў, чаму б не аднавіць «імперыю Ягелонаў», уключыўшы ў яе Беларусь. Тады ж кандыдат адзначыў: «Калі б Лукашэнка нават замарыў голадам беларусаў, то мне гэта мне перашкаджае, найважнейшае – існаванне незалежнай Беларусі. Трэба памятаць, што Беларусь мае тэмп развіцця – 3 %, а Нямеччына – 1 %. Таму гэта не такая і дрэнная сістэма…»

[vc_single_image image=”15″ img_size=”large”]

Культурыст і кандыдат ад «Нацыянальнага Руху» Мар’ян Кавальскі не шмат сказаў пра Беларусь.

«Беларусь – наш натуральны сусед – павінна ўвайсці ў зону нашага ўплыву. Пакуль Беларусь не трапіла ў рукі пуцінскай Расеі, ёсць шанец на цікавасць гэтай краіны да супрацы з Польшчай», – коратка і ясна выказаўся Кавальскі.

[vc_single_image image=”17″ img_size=”large”]

Для апазіцыйнага музыкі Паўла Кукіза Беларусь з’яўляецца краінай, якой варта баяцца і з гэтай жа прычыны ёй зайздросціць:

«Калі б Беларусь, напрыклад, хацела заняць Польшчу, то зрабіла б гэта цягам двух дзён – на выходных, увайшоўшы ў Польшчу а 16:35, бо а 16:30 нашыя вайскоўцы заканчваюць працу, нікога нельга знайсці ў вайсковых частках, апрача аховы, якая паходзіць не з войска».

[vc_single_image image=”19″ img_size=”large”]

П як Палікот

Словы ліберала Януша Палікота хутка становяцца афарызмамі. Тры гады з вуснаў моладзі не сходзіць ягонае спрэчнае выказванне пра марыхуану, а таксама пра польскую ды беларускую сістэмы юстыцыі.

«Калі ў Польшчы за адну зацяжку можна трапіць у турму, то Беларусь у параўнанні з гэтым – аазіс свабоды», – заявіў Палікот Польскаму радыё.

Хоць раней Палікот разважаў пра Беларусь даволі сур’ёзна і з веданнем фактаў, адзначаючы патрэбу жыхароў краіны ў альтэрнатыўных крыніцах інфармацыі. Гэта фрагмент ягонай прамовы з 2010 года:

«Вельмі важны закон пра малы памежны рух паміж Польшчай і Беларуссю, бо гэта дазволіць чарговым сотням людзей мець доступ да інфармацыі. І толькі гэта ў спалучэнні з нейкай міжнароднай гульнёй можа прывесці да ўзнікнення такой грамадскай сумесі, якія ў канчатковым выніку ліквідуе Лукашэнку», – тлумачыў Палікот на радыё «ТОК FM».

[vc_single_image image=”21″ img_size=”large”]

Т як Танайна

Павел Танайна, кандыдат ад заснаванай у 2012 годзе партыі «Непасрэдная Дэмакратыя», пра беларускае пытанне выказаўся толькі ўскосна. Журналіст польскага эміграцыйнага выдання запытаў у Танайны:

«У Літве, Латвіі, Чэхіі, Беларусі ды Украіне жыве шмат карэнных палякаў, якіх прынята называць «крэсавякамі». (…) Як вы ставіцеся да гэтага пытання, ці можна разлічваць на большае падтрыманне тых некалькіх мільёнаў палякаў?»

Кандыдат адказаў: «Гэта тыповая прэрагатыва ўраду, а не прэзідэнта. Прэзідэнт, вядома, можа прыкладаць намаганні і падтрымліваць. Мой бацька быў «крэсавякам», і я асабіста ўсім сэрцам падтрымліваю палякаў, якія жывуць за ўсходняй мяжой Польшчы».

[vc_single_image image=”23″ img_size=”large”]

Я як Ярубас

Як сапраўдны апазіцыянер павёў сябе прадстаўнік Польскай сялянскай партыі, якая ўтварае на дадзены момант разам з «Грамадзянскай платформай» кіроўную кааліцыю.

Адам Ярубас прывёў польска-беларускія адносіны ў якасці прыкладу няўдалай палітыкі цяперашняга кіраўніцтва краіны, у склад якога ўваходзяць, аднак, і аднапартыйцы кандыдата.

«Украіна ўспрымае нас непрыязна, Беларусь і Расея – варожа. Краіны Вышэградскай групы падзяліліся. Нямеччына і Францыя адносяцца да нас паблажліва», – сказаў Ярубас у сярэдзіне лютага.

[vc_single_image image=”25″ img_size=”large”]

Меркаванні польскіх кандыдатаў у прэзідэнты пра Беларусь – самыя розныя, але сыходзяцца ў наступных пунктах: Беларусь – небяспечная краіна, бо мае моцную армію; ва ўсходняй суседкі няма дэмакратыі, затое ёсць дысцыпліна. Пры гэтым кандыдаты адзначаюць, што Беларусь і Польшча мала кантактуюць між сабою на адпаведным узроўні.

І вядома, з Беларуссю ў Польшчы асацыюецца перадусім Аляксандр Лукашэнка. Ягонае прозвішча ведаюць бадай усе кандыдаты ў польскія прэзідэнты. Зрэшты, няма чаго здзіўляцца, бо Лукашэнка «працаваў» дзеля гэтага цягам больш як 20 гадоў на ўсіх «выбарах і рэферэндумах».

А як польскую палітыку прадстаўляюць у Беларусі? Сёлетнюю прэзідэнцкую кампанію ў Польшчы гэтак паказала дзяржаўнае тэлебачанне. Глядзець можна ад хвіліны 19:58. Без каментарыяў.

Цэзары Галіньскі, МЯ, belsat.eu