Беларусы ўсё больш давяраюць нацыянальнай валюце для захоўвання сваіх сабраных грошай. На меркаванне экспертаў, гэта вынік разумнай палітыкі Нацыянальнага банку і ўраду. Аднак расейскі цёзка беларускага рубля можа зрабіць нам непрыемную неспадзяванку налета.
На 1 лістапада 2018 года дэпазіты фізічных асобаў у нацыянальнай валюце склалі прыкладна 6,12 мільярдаў рублёў – аб’ём такіх дэпазітаў вырас за 12 месяцаў на 20,8 %. У той жа час дэпазіты фізічных асобаў у замежных валютах скараціліся за год на 3,7 % да $7,01 мільярда. Пра гэта сведчыць апошняя статыстыка Нацыянальнага Банку Рэспублікі Беларусь.
Рублёвы дэпазіт выгадней нават з улікам падзення рубля
Галоўнымі спосабамі захавання і павелічэння сваіх ашчаджэнняў у Беларусі па-ранейшаму застаюцца дэпазіты ў банку і добрае старое «захоўваю грошы ў слоіку», яно ж – «пад падушкай». І наўрад ці хутка гэтая сітуацыі памяняецца. Але ці настолькі прывабныя рублёвыя дэпазіты для насельніцтва?
«Стаўкі па рублёвых дэпазітах вышэй за інфляцыю, зараз гэта да 12,5 %, а інфляцыя ў нас 5 % з невялікім. То бок ёсць рэальны прыбытак, калі пакласці грошы на рублёвы дэпазіт. Другі момант – рублёвыя дэпазіты трохі выгадней за валютныя дэпазіты нават з улікам падзення курсу рубля», – распавёў Belsat.eu старэйшы аналітык фінансавай кампаніі «Альпары» Вадзім Іосуб.
Набываеш аблігацыю – рызыкуеш
«У нас палажэнне ў сферы ашчаджэнняў і спосабаў інвеставаць асабліва не мяняецца. Дынаміка вельмі марудная. Трохі развіваюцца іншыя спосабы інвеставання – найперш, гэта аблігацыі. Як дзяржаўныя, гэтак і карпаратыўныя. Але абʼёмы тут на парадкі меней, чым у дэпазітах», – кажа эксперт.
Пры гэтым даходнасць па аблігацыям больш высокая, чым у дэпазітаў. Але варта ўлічваць, што аблігацыі – інструмент рызыкоўны.
«Па дэпазітах у нас ёсць гарантыя ад дзяржавы вяртання ўсёй сумы. А па аблігацыям, асабліва недзяржаўным, ніхто такіх гарантый не дае. Плата за даходнасць – рызыка», – адзначае аналітык.
Таксама варта ўлічваць, што, каб набыць аблігацыі, трэба звяртацца да прафесійных удзельнікаў фондавага рынку – у банкі і фінансавыя кампаніі. З «папяровага» пункту гледжання працэс тут некалькі больш складаны, чым адчыненне дэпазіту.
Таксама ў Беларусі існуе такі спосаб інвеставання сродкаў фізічных асобаў як банкаўскае давяральнае кіраванне. Гэта калі банк можа інвеставаць сродкі кліента адразу ў розныя фінансавыя інструменты (акцыі, аблігацыі, золата і г.д.)
«Але тут звычайна ад пачатку патрэбная даволі вялікая сума. Пры гэтым сярод банкаў за такіх кліентаў нізкая канкурэнцыя – таму з кліентаў бяруць даволі высокія камісійныя», – адзначае аналітык.
«Пацыент хутчэй мёртвы, чым жывы»
Калі вы жадаеце стаць беларускім Ўорэнам Бафэтам, варта ведаць, што ў нашай краіне рынак акцый існуе толькі тэарэтычна.
«Фактычна беларускі рынак акцый мёртвы, а гандлююць на ім своеасаблівыя энтузіясты. Прасцей лічыць, што яго няма», – рэжа праўду-матку суразмоўца.
Каб фінансавы рынак Беларусі нармальна развіваўся, а беларусы мелі поўны спектр магчымасцяў ашчаджаць і выкарыстоўваць для інвестыцый свае грошы, патрэбныя рынкавыя рэформы, простыя і роўныя для ўсіх правілы вядзення бізнесу.
«Пакуль няма незалежнага суду і абароны прыватнай уласнасці, фінансавы рынак развівацца не будзе», – адзначае Вадзім Іосуб.
Пры гэтым, па ягоных словах, «пад падушкамі» у беларусаў ляжыць прыкладна столькі ж, колькі ў банках – ад 5 да 10 мільярдаў долараў. І рэформы маглі б дазволіць выкарыстаць гэтыя грошы для развіцця нацыянальнай эканомікі.
Дык у чым захоўваць? «Толькі не ў расейскім рублі!»
Па меркаванні фінансавага аналітыка, кампанія «усім па $500» не будзе мець такіх жа сумных наступстваў для беларускага рубля ў 2019 годзе, як аналагічная ў 2011-м, калі раздача грошаў перад прэзідэнцкімі выбарамі прывяла праз некалькі месяцаў да маштабнага падзення курсу.
«Пакуль мы маем мінімальную інфляцыю з 1991 года. Цалкам магчыма, калі не будзе зроблена зусім дурных глупстваў, то ў гэтым годзе інфляцыя не будзе вышэй за 6%, а ў наступным – 5,5%. У рэальнасці лозунгі «па 500» ёсць, але на самой справе робіцца ўсё даволі акуратна», – кажа Іосуб.
Больш верагодна, што бяда можа прыйсці як раз звонку – у сувязі з тым, што Беларусь надта залежыць ад таго, колькі тавараў яна прадае Расеі. Існуюць вялікія рызыкі падзення расейскага рубля з-за санкцый ці зніжэння коштаў на нафту, пагаршэнне сітуацыі ў Расеі скараціць даходы Беларусі, і можа прымусіць і беларускі рубель пайсці ўніз.
Таму эксперт рэкамендуе захоўваць палову ашчаджэнняў у беларускіх рублях, палову – у доларах.
«Можна падумаць і пра еўра, але толькі не расейскі рубель», – кажа Вадзім Іосуб.
Аляксандр Гелагаеў, Belsat.eu
