Дзве польскія студэнткі палічылі Беларусь найменш вядомай краінай Еўропы і вырашылі, што гэта іх шанец зрабіць кар’еру ў свеце коміксаў. Мы паразмаўлялі з аўтаркамі «Trumian Show» і «Вянок» пра краіну, якую яны пазнаюць праз інтэрнэт і сюжэт трылера, які разгортваецца дзесьці паміж Беларуссю і СССР.
Патрыця Пустэльнік (псеўд. Arttricia) – вывучае камп’ютарную графіку ў Бельску-Бялай.
Агата Хоп (псеўд. Hop Hop) – студэнтка Акадэміі мастацтва ў Варшаве.
Абедзве малююць коміксы з дзяцінства і хочуць ператварыць сваё захапленне ў прафесію.
Іхнаю брамаю ў кар’еру можа стаць гісторыя пра Алену – беларускую жанчыну, галоўную гераіню комікса «Trumian Show», які спалучае ў сабе ўсходнеславянскі фальклор, шэрую атмасферу СССР і чорны таранцінаўскі гумар. Цяпер дзяўчыны працуюць над серыяй пра ейную маладосць – «Вянок».
– Як так здарылася, што вы вырашылі распавесці пра Беларусь?
Патрыцыя Пустэльнік: – Перад «Trumian Show» я зрабіла праект, у якім нарадзілася мая гераіня Алена. Я хацела, каб яна паходзіла са славянскай краіны, блізкай да Польшчы. Тады мой сябар прапанаваў: «Няхай гэта будзе Беларусь, бо гэта краіна, пра якую ніхто нічога не ведае». Я вырашыла, што гэта сапраўды добрая ідэя. Дарэчы, звычайна ў амерыканскіх коміксах герой-антаганіст паходзіць з Расеі.
Ніхто не піша пра Беларусь. У польскіх кнігах і падручніках гэтая краіна – шэрая пляма. Я перажываю за лёс беларусаў і вырашыла, што Алена будзе моцнай гераіняй, бо Беларусь – гэта краіна, пра якую трэба казаць.
– Якая Беларусь у вашым коміксе?
ПП: – Я занялася перыядам Савецкай Беларусі і паспрабавала перайсці ў бок фальклору. Мне вельмі падабаецца, што беларусы не згубілі свае карані і клапоцяцца пра сваю фальклорную спадчыну. З іншага боку, рэпартажы, якія я чытала і глядзела, сведчаць, што шмат беларусаў нічога не ведаюць пра значэнне сімвалаў, якія яны носяць. Я таксама даведалася, што ў іх вялікая праблема з роднай мовай, што расейская мова там дамінуе, а беларуская рэдка выкарыстоўваецца і гэта таксама выклікала маю цікавасць.
Агата Хоп: – Культура Беларусі натхняе. У школе мастацтваў я даведалася, што там захавалася шмат славянскіх традыцыяў, шмат скульптураў ранняга славянскага перыяду. Беларусь – гэта таямніца, бо мы не можам пра яе даведацца шмат. У Польшчы мала інфармацыі пра гэту краіну, і цяжка яе атрымаць ад саміх беларусаў.
ПП: – Маладое пакаленне не шмат можа распавесці. «Белсат» стаў для мяне добрай крыніцай інфармацыі на польскай мове.
– Ваш інтарэс прыйшоў звонку? Ці вы неяк звязаныя з Беларуссю?
АХ: – Я магу мець беларускія карані, бо мой дзед родам з Крынак на Падляшшы, а родныя па ягоным баку жывуць далей на ўсход. Капнуць глыбей я не змагла. Трэба было б шукаць у архівах і касцельных метрыках.
– Ці былі вы калі-небудзь у Беларусі?
АХ: – Толькі непадалёк ад польска-беларускай мяжы, а ў самой Беларусі ніколі. Калі будзе добрая нагода, я туды паеду.
ПП: – З задавальненнем туды б паехала – фатаграфіі з Беларусі могуць прыдасца ды і паездка ў краіну заўсёды лепш, чымся інфармацыя з інтэрнэту.
– Чаму ваш комікс такі змрочны?
АХ: – Патрыцыя пачала рабіць «Trumian Show» сама, а я далучыўся пазней. Яго канцэпцыя ўзнікла праз цікавасць да жанру, цёмнага трылера, чорнага гумару. Крыніцаю натхнення быў Стывен Кінг і Квенцін Таранціна.
ПП: – Яны мяне вельмі натхнялі. «Trumian Show» павінен быў быць міксам іхных стыляў. Таму наша Алена спачатку такая змрочная. Потым менш, а ў «Вянку» маленькая, спалоханая дзяўчынка.
– Як бы вы апісалі сваю гераіню? Хто яна?
ПП: – Яна вельмі эксцэнтрычная. Я хацела, каб яна візуальна выглядала як спалучэнне Клінта Іствуда і Монікі Белучы. Яна моцная, але інтравертная, загадкавая, хаваецца за сарказмам. Гэта выклікана траўмай з мінулага. Таму ў сваёй абароне яна выкарыстоўвае атаку, інтэлектуальную атаку.
– Чаму такая прыгажуня ідзе на забойствы?
ПП: – Яна забівае, бо вырашыла пакараць тых, хто яе пакрыўдзіў. Яна не забівае добрых людзей. Яна ліквідуе забойцаў і найгоршых прадстаўнікоў чалавецтва.
АХ: – Яна – мсціўца. Беларускі карнік у спадніцы, які мае свае правілы.
– То бок мае сваё разуменне маральнасці?
АХ: – Так, яна не амаральная, яна спрабуе выратаваць людзей ад зла, якое з здарылася з ёй, пра гэта мы распавядзем у «Вянку».
ПП: – Алена ні добрая, ні дрэнная. Гэта шэры колер. Усё, што яна робіць, з’яўляецца вынікам учынкаў яе бацькі. Адсюль ейная сіла, якая дапамагае ёй.
АХ: – Увогуле, канцэпцыя падзелу людзей на добрых і дрэнных даволі цікавая. Нядаўна мы разважалі пра тое, што большасць з нас шэранькія. У кожным ёсць крыху цёмнага і крыху белага. Некаторыя робяць больш дабра, іншыя больш зла, але людзей абсалютна злых ці добрых людзей няма. Нават самыя лепшыя людзі здзяйсняюць злачынствы, а часамі вырадкі становяцца героямі.
ПП: – Алена забівае тых, хто крыўдзіць іншых. Нашая гераіня таксама не любіць камуністаў і з дзяцінства ёй не падабаюцца расейцы. Яна патрыётка.
– Год таму вы выпусцілі «Trumian Show». Цяпер вы працуеце над «Вянком». Калі ён з’явіцца і на якім вы цяпер этапе?
ПП: – Будзе гатовы да канца лета.
АХ: – Мы працуем над раскадроўкай. Ужо напісалі сцэнар некалькіх раздзелаў. Сам працэс стварэння коміксаў даволі працяглы. Канцэптуальная праца доўжыцца некалькі месяцаў, напрыклад, «Вянок» мы прадумвалі цягам года.
Калі пытанне, якая тэма будзе ў якім раздзеле вырашаецца, пераходзім да раскадроўкі – вырашаем, якія малюнкі будуць у гэтай сцэне. Пасля думаем над кампазіцыяй рысункаў у кадрах. Выкідваем лішняе і пакідаем патрэбнае.
Як толькі маем раскадроўку, пачынаецца этап малявання эскізаў, якія запоўняць нашыя кадры. Звычайна мы дзелімся працай.
Наступным этапам з’яўляецца стварэнне чыстага line art. І гэта ўжо мая праца. Я раблю чыставы варыянт без тэхнічных памылак, уношу карэктывы ў анатомію персанажа. Пасля гэтага Патрыцыя накладвае колер, стварае перспектывы і прастору колераў.
На самы канец пакідаем дадаванне «аблокаў» пад тэкст. Па тэкстах кансультуемся з рэдактарамі, каб пазбегнуць арфаграфічных ці сінтаксічных памылак. Фізічная праца над коміксам звычайна займае адзін-два месяцы. У выніку застаецца толькі публікацыя.
– Комікс з’явіцца ў папяровай версіі ці ў інтэрнэце?
АХ: – Інтэрнэт-коміксы цяпер дамінуюць, бо вы можаце іх самастойна публікаваць і выдавецтва вам не патрэбнае. Вам таксама не трэба інвеставаць у паперу і друк. Друкаваныя коміксы – рэч эксклюзіўная, калекцыйная, але яны надалей друкуюцца.
ПП: – Мы публікуем у інтэрнэце, бо ў нас па замоўчванні ёсць шырокая група чытачоў, нам прасцей дабрацца да іх. Дзякуючы Інтэрнэт-платформе Webtoon мы можам знайсці кліентаў па ўсім свеце, таму мы імкнемся дабрацца перш за ўсё туды. Менавіта дзякуючы онлайн-коміксам вы можаце сёння вылучыцца і нават зарабіць на гэтым.
– Ці ведаеце вы аўтараў коміксаў з Беларусі?
АХ: – На Webtoon’е не сустракалі. Ёсць адзін расейскі аўтар, але большасць там – амерыканцы, японцы і карэйцы, якія стварылі гэтую платформу.
ПП: – Людзі з Еўропы толькі пачынаюць там з’яўляцца, але яны малююць у амерыканскай і азіяцкай стылістыцы і тэматыцы. Ім не хапае ідэяў, каб прывабна паказаць сваю краіну, таму яны капіююць амерыканскія і японскія коміксы. У выніку нешматлікія еўрапейскія аўтараў распазнавальныя і звязаныя з Еўропай.
АХ: – Ёсць таксама аўтары з Польшчы, якія спрабуюць прапагандаваць славянства або польскасць. Але з цягам часу яны адмаўляюцца і пачынаюць публікаваць коміксы, якія лягчэй зразумець на Захадзе ці ў Азіі.
– І вашай ідэяй стаў трылер пра Беларусь?
АХ: – Так, мы хочам стварыць комікс з інтрыгаю, цемраю і падзеямі, якія часткова адбываюцца ў СССР.
ПП: – Гэты комікс цяпер падзелены на дзве серыі: «Вянок», які распавядае пра дзяцінства Алены ў беларускай вёсцы. Там шмат народных вераванняў, фальклору. Другая серыя, якая была першай, – гэта «Trumian Show», дзе Алена ўжо дарослая – мы паказваем там тое, што здарылася пасля.
– Ці будзе ваш комікс перакладацца?
ПП: – Мы хацелі б прыцягнуць новых чытачоў, каб выйсці з залы чакання Webtoon. Калі нам гэта ўдасца, мы зможам трапіць у іхныя арыгінальныя серыі, якія маюць большую аўдыторыю. Гэта найлепшыя коміксы, якія маюць добрыя сюжэтныя лініі, яны каляровыя і маюць іншыя асаблівасці, якія сведчаць пра высокі клас. Але пераклад нам таксама не зашкодзіць. Мы хочам перакласці «Вянок» на беларускую мову. Усё-ткі там падзеі адбываюцца ў Беларусі.
– У вас ужо ёсць перакладчык? Можа гэта інтэрв’ю – добрая нагода, каб запрасіць такога смельчака да супрацы?
ПП: – Мы яшчэ не шукалі перакладчыка ў Беларусі ды і не закладалі беларускі пераклад у наш бюджэт, бо мы самыя не зарабляем на гэтым. Але калі б беларус хацеў перакласці наш комікс на сваю мову, мы прынялі б яго дапамогу з абдымкамі. Мы хочам, каб гэты праект дайшоў да як мага большай колькасці людзей, таму што Беларусь – гэта краіна, якая заслугоўвае на свой комікс.
Хочацца, каб людзі не глядзелі на яе не як на шэрую краіну ў арбіце Расеі, а як на дзяржаву са сваімі традыцыямі і звычаямі. Няхай яны даведаюцца, дзе знаходзіцца Беларусь, і ў чым яна асаблівая.
– Вам падаецца, што ваша змрочная гісторыя стварае пазітыўны вобраз Беларусі?
ПП: – «Trumian Show» не, бо гэта спецыфічны комікс для сапраўдных аматараў. А вось «Вянок» так. Мы змясцілі яго ў пачатак нашай гісторыі і верым, што клімат «Вянка» стане добрай рэкламай для Беларусі.
З аўтаркамі трылера пра Беларусь размаўляў Пётр Яворскі. Размову пераклаў Юрась Высоцкі.