Напярэдадні суботняга з’езду Саюзу палякаў Беларусі, журналіст і актывіст арганізацыі Андрэй Пачобут расказаў «Белсату» пра становішча польскай меншасці і праблемы ў вывучэнні польскай мовы.
Гэта справаздачна-выбарчы сход. Падсумаванне чатырохгадовага тэрміну паўнамоцтваў кіраўніка і абранне новага склада ўправы, кіраўніка і галоўнай рады.
Беларускія ўлады прасоўваюць гэты праект з 2005 года, распачаўшы ад арганізаванага пад ціскам КДБ так званага «Кангрэсу прымірэння». У ходзе яго частцы арганізацыі навязалі новы ўрад, прычым на падставе галасоў шматлікіх удзельнікаў, якія нават не былі палякамі. Гэта быў не раскол, а стварэнне новага саюзу з новым кіраўніцтвам, якое складалася з людзей, якія працавалі на спецслужбы. Новая структура таксама незаконна завалодала ўласнасцю СПБ. Мы гатовыя размаўляць з беларускімі ўладамі, каб вырашыць гэтую праблему, але не са спецслужбамі.
Але «фармальна» беларускія ўлады нас ужо спалучылі падчас «зʼезду прымірэння», таму я не разумею, навошта працягваюць гэта абмяркоўваць? Тым часам, апошняя Рада СПБ пацвердзіла, што ніхто не будзе праводзіць ніякіх перамоваў з рэжымным Саюзам палякаў.
Улады вельмі лёгка могуць гэта вырашыць – проста вярнуць маёмасць яго законным уласнікам – СПБ.
Там вядуць бізнес – памяшканні здаюць у арэнду фірмам. Прыбытак з гэтага маюць людзі, прызначаныя беларускімі ўладамі. Па большай частцы, там не праводзіцца ніякіх адукацыйных альбо культурных імпрэзаў.
Я не ведаю, бо не ведаю падрабязнасцяў перамоваў. Сам маршалак на сустрэчы з беларускімі палякамі сказаў толькі, што з Лукашэнка і чыноўнікамі размаўлялі пра складаныя тэмы.
Пры Саюзе дзейнічае шэраг асацыяцый – ветэранаў, рэпрэсаваных, мастакоў. Гэта была ініцыятыва выкладчыкаў, якія хочуць лепш каардынаваць сваю працу. Ёсць таксама пытанне аб пашырэнні навучання польскай мовы ў Беларусі.
Гэта пытанне да ўлады, яка пакуль што эфектыўна абмяжоўвае магчымасць такой навукі. Пакуль што дыялог паміж Польшчай і Беларуссю не змяніў варожага стаўлення ўладаў нашай усходняй суседкі да вывучэння польскай мовы.
Возьмем, напрыклад, польскую школу ў Горадні, што месціцца ў раёне «Дзевятоўка». Ужо другі год запар у першы клас не прымаюць усіх жадаючых. Гэта тлумачаць адсутнасцю месцаў. У той жа час у гэтым раёне гэта адзіная школа, дзе заняткі праводзяцца толькі ў адну змену. У іншых школах няма ніякіх праблем з прыняццем, бо колькасць першых класаў павялічваюць, а заняткі праводзяцца ў дзве змены. У выпадку польскай школы ўлады штучна змяншаюць колькасць першых класаў – да двух. Такое рашэнне прымаюць яшчэ да набору, на падставе адміністрацыйнага рашэння. У мінулым годзе, калі ўжо пачаўся актыўны дыялог паміж Польшчу і Беларуссю, ліквідавалі апошнюю польскую групу ў дзіцячым садку. Ужо няма ніводнага дзіцячага садка, дзе дзеці маглі б вывучаць сваю родную мову.
Яны тлумачаць гэта адсутнасцю месцаў, калі можна арганізаваць заняткі ў другую змену.
Я не разумею чаму. Гэтая штучная праблема.
Цяпер мы бачым шмат слоў, але мала дзеянняў. Хопіць хаця б таго, што ўлады будуць выконваць унутранае заканадаўства ў стасунку да нацыянальных меншасцяў. На жаль, дагэтуль гэтага не робяць, парушаюць права на свабоду асацыяцыяў, парушаюць закон аб мовах і адукацыі.
Польскія ўлады досыць добра ведаюць нашыя чаканні, таму яны павінны дакладна ведаць, пра што гаварыць з беларускімі ўладамі.
Размаўляў Якуб Бернат belsat.eu