«Скажы сыну, што я не злодзей, не забойца, а сяджу за праўду». Размова з жонкаю Сяргея Ляжэнкі, фігуранта «пінскай справы»
28-гадовы пінчук Сяргей Ляжэнка 9 жніўня разам з сябрамі пайшоў на выбарчы ўчастак, каб даведацца пра вынікі галасавання. З участку ўсіх накіравалі ў выканкам. Там і здарыўся інцыдэнт, які пазней стаў вядомы як «пінская справа». Як распавядалі ўдзельнікі, міліцыя пачала страляць у паветра, людзі абараняліся. Сяргей прызнаў, што біў палкай па міліцэйскіх шчытах. Але ў той жа час прывёў у пачуцці міліцыянта, якога нехта ўдарыў і той страціў прытомнасць. На судзе міліцыянт казаў, што, калі б не Сяргей, яго затапталі б. Пракурор запатрабаваў для пінчука 6 гадоў узмоцненага рэжыму.
Людзі патрабавалі мірных перамоваў – міліцыя пачала страляць
Пра Сяргея Ляжэнку і ягоную гісторыю «Белсат» паразмаўляў з жонкаю палітвязня Вольгаю.
– У той вечар, 9 жніўня, я была ўдома з дзіцём. Сяргей прыйшоў уначы, распавёў, што іх атачылі, спрабавалі затрымаць, людзі адбіваліся, – прыгадала жанчына паслявыбарчыя падзеі, якія сталі лёсавызначальнымі для ейнай сям’і. – Сяргей палітыкаю ніколі асабліва не цікавіўся, але гэтым разам з сябрамі пайшоў на ўчастак чакаць вынікаў выбараў. Адтуль усіх адправілі ў выканкам. Там чыноўнікі запрасілі некалькі чалавек унутр, калі тыя выйшлі, то перадалі вынікі: больш за 80 % – за Лукашэнку. Людзі не паверылі, пачалі патрабаваць мірных перамоваў. Адначасова з’явілася міліцыя, былі стрэлы, так усё і пачалося.
Сяргею тады ўдалося вярнуцца дамоў. Нейкі час Ляжэнкі жылі спакойна, хоць разумелі, чаго можна чакаць. Вольга пытала мужа, ці не з’ехаць за мяжу, пакуль ёсць час. Сяргей адказваў пытаннем на пытанне: чаму ён павінен уцякаць з уласнай краіны, падціснуўшы хвост, калі ні ў чым не вінаваты? Вольга пагадзілася з мужам, бо і сама не хоча пакідаць Беларусі.
27 жніўня па Сяргея прыйшлі. Пасля 72 гадзінаў у ізалятары часовага ўтрымання мужчыну адпусцілі пад хатні арышт з абвінавачваннем паводле ч. 2 арт. 293 Крымінальнага кодэксу Беларусі («Удзел у масавых закалотах, які суправаджаўся гвалтам над асобаю, пагромамі, падпаламі, знішчэннем маёмасці ці ўзброеным супрацівам прадстаўнікам улады»).
«Буду чакаць столькі, колькі спатрэбіцца»
Ляжэнку зноў затрымалі 23 верасня. Матывавалі арышт тым, што Сяргей мог уцячы за мяжу. Накіравалі ў СІЗА ў Баранавічы.
На судзе, паводле Вольгі, Сяргей прызнаў, што біў палкаю па міліцэйскіх шчытах.
Ніводны са 109 пацярпелых не сказаў, што Сяргей некаму з іх учыніў нейкую шкоду. А адзін з міліцыянтаў распавёў, што, калі нехта ўдарыў яго па галаве і ён страціў прытомнасць, Сяргей прывёў яго ў пачуцці і адвёў убок, за тыя самыя шчыты: калі б не Ляжэнка, то яго затапталі б там.
Пракурор запатрабаваў для Сяргея Ляжэнкі 6 гадоў у калоніі ўзмоцненага рэжыму. 30 красавіка абвесцяць вырак.
Вольга згадвае, што калі на судзе пачула пра 6 гадоў, то была ў ступары.
– Я плакала і не магла супакоіцца, – кажа жанчына. – Сяргей мне махаў рукою, маўляў, не плач. А я глытала таблеткі, каб узяць сябе ў рукі. Я не хачу верыць, што насамрэч будзе такі тэрмін. Надзея памірае апошняй, але, гледзячы на выракі іншым, з кожным днём гэтай надзеі ўсё менш і менш. Але нават калі і шэсць гадоў, я буду чакаць. Столькі, колькі спатрэбіцца.
«Галоўнае, што з табой і сынам усё добра, а я – як-небудзь»
Вольга бачылася з мужам толькі на судах. Спаткання ў СІЗА – ні ў Баранавічах, ні ў Берасці – сужэнцам так і не далі. Жанчына кажа, што з Баранавіцкага СІЗА хоць лісты добра даходзілі, а пасля этапавання ў Берасце пачаліся затрымкі на тыдзень – два.
У той жа час пра берасцейскае СІЗА Сяргей адгукаецца добра: піша, што і стаўленне лепшае, і ежа смачнейшая, тэлевізар ёсць. Хоць і на Баранавічы асабліва не скардзіўся.
– Ён у мяне ўвогуле такі хлопец, які не прывык скардзіцца, – зазначае Вольга. – Кажа, галоўнае, маўляў, што з табой і сынам усё добра, а я ўжо як-небудзь, жывы, здаровы – гэтага хопіць.
Паводле Вольгі, Сяргей вельмі шкадуе, што ўсё так адбылося, што яна цяпер засталася адна з малым дзіцём, што ім не хапае сродкаў на жыццё.
– Ён у мяне вельмі працавіты, заўсёды шмат працаваў, падпрацоўваў, з адной працы на іншую, я нават злавалася часам, крычала на яго: пабудзь ты хоць адныя выходныя ўдома, – распавядае жонка вязня.
Да затрымання Сяргей Ляжэнка працаваў аператарам аўтаматычных і напалову аўтаматычных лініяў на «Пінскдрэве». І падпрацоўваў укладчыкам кафлі і бруку.
«Сын усім кажа, што ягоны тата – герой»
У Ляжэнкаў – пяцігадовы сын Марк. Вольга цяпер пераехала да бацькоў, каб было каму даглядаць малога, пакуль жанчына на працы. Жанчына таксама працуе на «Пінскдрэве», раней правіла шпон, але змяніўся графік – стаў вельмі нязручным. Дырэктар, паводле пінчанкі, пайшоў насустрач і запрапанаваў працу прыбіральніцы. Заробак – 500 рублёў.
– На жыццё гэтага, вядома, не стае, але бацькі дапамагаюць, – кажа Вольга. – Матэрыяльна нам адчувальна горш стала без Сяргея. Яшчэ ж і яму патрэбныя там грошы. На адну перадачу ў мяне сыходзіць 250 рублёў. А ў Берасце збірала яму вопратку – 300 рублёў аддала.
Напярэдадні прысуду ў лістах Сяргея адчувальна падае настрой. Мужчына пытае, навошта ён патрэбны жонцы, бо толькі праблемы стварыў, ды іншае ў такім родзе. Але Вольга, не зважаючы на ўсе гэтыя цяжкасці, не асуджае мужа.
– Калі б я была на ягоным месцы, таксама не трывала б здзекаў. Не біла б палкаю, але ўпэўненая, што не змагла б спакойна глядзець на тое, што адбываецца. Я разумею Сяргея, – кажа пінчанка.
Вольга распавядае, што Сяргей папрасіў сказаць сыну, што ён у арміі.
– Я так і зрабіла, і цяпер Марк усім кажа, што ягоны тата – герой, абараняе краіну, – распавядае жанчына. – Натуральна, калі раптам сапраўды будзе шэсць гадоў, то дзіця падрасце, будзе задаваць пытанні. Давядзецца распавесці праўду. Сяргей на гэты выпадак прасіў: маўляў, толькі скажы яму, што я не злодзей, не забойца, што я сяджу за праўду.
«У лістах Сяргей піша, што марыць пра дачку»
Сяргей і Вольга разам восем гадоў, з іх пяць у шлюбе і тры гады сустракаліся да вяселля. Вольга кажа пра мужа, што ён вельмі спакойны, неканфліктны, вясёлы, усмешлівы. Палітыкаю не цікавіўся аж да выбараў-2020. Любіў спорт. У вольны ад працы час займаўся веславаннем, лёгкай атлетыкаю, веласпортам. Вельмі любіць дзяцей, заўсёды можа хутка з імі паразумецца. У апошніх лістах Сяргей пісаў, што марыць пра дачку.
Вольга Ляжэнка ўпэўненая, што ў Беларусі хутка будуць перамены.
– Да гэтага ўсё ідзе. Я бачу, што краіна змянілася, па стаўленні людзей да сітуацыі. Нават мая мама, якая раней была яраю лукашысткаю, цалкам змяніла сваё меркаванне. Яна спачатку вельмі асуджала Сяргея, але калі пабачыла, што робіцца, усё зразумела. У людзей расплюшчваюцца вочы, – кажа жанчына.
Сама Вольга таксама не цікавілася палітыкаю, не хадзіла на выбары, нават летась, у той час як муж галасаваў за Святлану Ціханоўскую:
– Не тое каб мяне ўсё задавальняла ў краіне, але не было ні часу, ні жадання заглыбляцца ў гэта, я жыла і жыла сабе.
Стаўленне да палітычнай сітуацыі ў жонкі палітычнага вязня змянілася пасля выбараў. Жанчыну ўразілі жорсткасць і гвалт, ужытыя ўладамі супраць мірных людзей:
– Гэта занадта. За што збіваюць, забіваюць людзей? За тое, што людзі кажуць сваё меркаванне? Проста выходзяць на вуліцу? За гэта трэба пазбаўляць волі, біць і забіваць?
Ганна Ганчар belsat.eu
