Хваля эміграцыі беларусаў з радзімы, пачатая ў 2020 годзе, не спыняецца. Многія з тых, хто хацеў перачакаць за мяжою нейкі час да перамогі, разумеюць: калі ўжо пераезд зацягваецца, трэба думаць пра легалізацыю ў новым грамадстве. Улады Беларусі пры гэтым працягваюць заціскаць гайкі і прыдумляць усё новыя рэпрэсіўныя ініцыятывы: хочуць то забараніць выезд з краіны, то пазбаўляць грамадзянства беларусаў, асуджаных за экстрэмізм. На выпадак рэалізацыі гэтай ідэі, а таксама для тых, хто пакуль плануе заставацца за мяжою, мы паглядзелі, як можна атрымаць грамадзянства тых краінаў, куды з 2020 года з’ехала найбольш беларусаў.
Польшча
Грамадзянства пры нараджэнні і ад прэзідэнта
Правілы атрымання польскага грамадзянства ўтрымліваюцца ў Законе аб польскім грамадзянстве ад 2 красавіка 2009 года. Згодна з ім, ёсць чатыры шляхі:
- паводле закону;
- праз наданне польскага грамадзянства прэзідэнтам Польшчы;
- праз прызнанне грамадзянінам Польшчы;
- праз аднаўленне польскага грамадзянства.
Польскае грамадзянства можна атрымаць ад прэзідэнта Польшчы, які можа надаць грамадзянства замежніку нават без выканання ім умоваў, прадугледжаных іншымі пунктамі закону. Не мае значэнне тэрмін прабывання ў Польшчы, тып дакументу, паводле якога замежнік жыве ў краіне.
Пастановы надаць грамадзянства альбо адмовіць у наданні прэзідэнт Польшчы не павінен абгрунтоўваць. Таксама гэтае рашэнне нельга абскардзіць.
Ад замежніка патрабуецца заява на імя прэзідэнта Польшчы з прычынамі, праз якія ён просіць грамадзянства. Прычыны павінны быць паважныя. Падаваць заяву трэба праз ваяводу рэгіёну, у якім жыве заяўнік. Калі прэтэндэнт на атрыманне грамадзянства – за мяжою, заяву трэба падаваць праз консула. Таксама праз консула паводле сталага месца жыхарства падае заяву замежнік у Польшчы на падставе візы ці ў межах бязвізавага руху.
Аднавіць польскае грамадзянства можа чалавек, які яго меў і страціў да 1 студзеня 1999 года.
Польскі пашпарт пасля 10 гадоў жыцця ў краіне, пры наяўнасці карты паляка, праз бізнес у Польшчы
Замежніка могуць прызнаць грамадзянінам Польшчы паводле наступных крытэраў:
- спачатку давядзецца 5 гадоў пражыць з часовым відам на жыхарства, пасля можна будзе атрымаць сталы від на жыхарства (ці карту рэзідэнта Еўразвязу, гэта тое самае). Праз 3 гады на падставе сталага віду на жыхарства (карта сталага побыту) ці дазволу на доўгатэрміновае прабыванне рэзідэнта Еўразвязу пры наяўнасці ў Польшчы дастатковага ды сталага даходу і месца пражывання можна падаць дакументы на грамадзянства;
- бесперапыннае прабыванне на тэрыторыі Польшчы цягам як мінімум двух гадоў пры ўмове шлюбу з грамадзянінам Польшчы цягам як мінімум трох гадоў ці пры адсутнасці ў заўяніка грамадзянства;
- наяўнасць статусу ўцекача і прабыванне на тэрыторыі Польшчы цягам як мінімум двух гадоў на падставе карты сталага побыту;
- бесперапыннае і легальнае прабыванне на тэрыторыі Польшчы цягам як мінімум дзесяці гадоў пры ўмове выканання наступных варункаў: легальнае прабыванне ў Польшчы (нават паводле візы ці карты часовага побыту); дастатковы ды стабільны прыбытак і месца пражывання. Пры гэтым на момант падачы заявы на грамадзянства асоба ўжо мае мець дазвол на сталае пражыванне, але яго тэрмін не мае значэння ў гэтым выпадку;
- прабыванне на тэрыторыі Польшчы на падставе карты сталага побыту цягам года пры наяўнасці карты паляка.
Падавацца на атрыманне польскага грамадзянства можна пры ўмове адкрыцця ў Польшчы фірмы ды прабывання цягам пяці гадоў на падставе часовага побыту. Пасля гэтага пры ўмове вядзення бізнесу можна афармляць сталы побыт і адразу падаваць дакументы на атрыманне грамадзянства.
Разам з іншымі патрэбнымі дакументамі прэтэндэнт на грамадзянства павінен мець пацверджанне ведання польскай мовы на ўзроўні, не ніжэйшым за В1.
Выходзіць з беларускага грамадзянства не абавязкова, можна мець і выкарыстоўваць два пашпарты.
Што дае польскае грамадзянства: пашпарт Еўразвязу, магчымасць працаваць, весці бізнес і навучацца ў краінах Еўразвязу. У 109 краінаў свету можна ездзіць без візаў.
Літва
Грамадзянінам Літвы можна быць з нараджэння, атрымаць грамадзянства ці аднавіць яго.
Аднавіць літоўскае грамадзянства можа чалавек, які меў грамадзянства Літвы да 15 чэрвеня 1940 года, альбо ягоныя бацькі, а таксама бабуля(-і), дзядуля(-і), прабабуля(-і), прадзядуля(-і) мелі літоўскае грамадзянства да ўказанай даты. Пры гэтым трэба адмовіцца ад іншага грамадзянства, калі яно ёсць.
Стаць грамадзянінам Літвы можна і без адмовы ад іншага грамадзянства, калі чалавек быў рэпрэсаваны ці высланы на спецпасяленне з акупаванай Літвы да 11 сакавіка 1990 года і атрымаў грамадзянства іншай краіны ці ёсць спадкаемцам такіх асобаў.
Таксама падвойнае грамадзянства можна мець на падставе нараджэння да дасягнення 21 года, пры ўступленні ў шлюб з грамадзянінам іншай краіны ды атрыманні літоўскага грамадзянства са статусам уцекача.
Дзіця, абодва ці адзін з бацькоў якога – грамадзяне Літвы, атрымлівае грамадзянства пры нараджэнні, у незалежнасці ад таго, нарадзіўся ён на тэрыторыі Літвы ці не. Таксама грамадзянства атрымлівае дзіця, якое ўсынавілі літоўцы. Грамадзянінам Літвы робіцца таксама дзіця асобаў без грамадзянства, якія стала жывуць у Літве.
У парадку натуралізацыі чалавек можа атрымаць грамадзянства Літвы, калі ён:
- апошнія 10 гадоў законна быў у Літве, спачатку паводле віду на жыхарства, потым паводле сталага месца жыхарства і пры гэтым не выязджаў з Літвы больш як на 6 месяцаў;
- здаў дзяржаўныя экзамены па літоўскай мове і Канстытуцыі Літоўскай Рэспублікі;
- мае законныя сродкі для пражывання;
- ёсць асобаю без грамадзянства ці пісьмова заяўляе, што адмаўляецца ад наяўнага грамадзянства;
- сужэнец грамадзяніна Літвы. Пры гэтай умове можна падавацца на атрыманне грамадзянства праз 7 гадоў сталага прабывання ў Літве.
У спрошчаным парадку атрымаць літоўскае грамадзянства можна ў выпадку, калі бацькі ці бабулі і дзядулі ці адзін з бацькоў ці дзядуляў і бабуль заяўніка ёсць ці былі літоўцамі, а сама асоба, якая прэтэндуе на літоўскае грамадзянства, адчувае сябе літоўцам і дэкларуе гэта ў пісьмовай заяве.
У выключным парадку можна атрымаць грамадзянства, калі маюцца асаблівыя заслугі перад дзяржаваю. Пастанаўляе ў такіх сітуацыях прэзідэнт Літвы.
Пашпарт Літвы, гэтак жа, як і Польшчы, дае магчымасць жыць, працаваць, вучыцца ў любой краіне Еўразвязу. З пашпартам Літвы можна ездзіць без візаў у 108 краінаў свету.
Грузія
Стацца грамадзянінам Грузіі можна пры нараджэнні ці шляхам натуралізацыі.
Першы варыянт падыходзіць:
- асобам, у якіх адзін з бацькоў – грамадзянін Грузіі;
- дзіцяці, народжанаму ў Грузіі ў бацькоў без ніякага грамадзянства;
- дзіцяці, адзін з бацькоў якога мае статус асобы без грамадзянства, а другі – невядомы.
Шляхам натуралізацыі грамадзянства можна атрымаць у звычайным парадку, спрошчаным, выключным і на падставе аднаўлення.
У звычайным парадку грамадзянства Грузіі могуць атрымаць асобы, якія:
- стала жывуць у Грузіі цягам апошніх 10 гадоў;
- маюць у Грузіі афіцыйную працу і/ці нерухомую маёмасць, вядуць прадпрымальніцкую дзейнасць або валодаюць доляю ці акцыямі прадпрыемства Грузіі;
- валодаюць моваю, што пацверджана здачай экзамену;
- здалі экзамен па гісторыі і праве Грузіі.
Апошнія два пункты не датычаць уцекачоў і асобаў з асаблівасцямі здароўя, якія не дазваляюць пацвердзіць патрэбных ведаў.
У спрошчаным парадку грамадзянства могуць атрымаць нерэзідэнты ў шлюбе з грамадзянінам Грузіі праз 5 гадоў сталага прабывання ў краіне.
У выключным парадку грамадзянства дае прэзідэнт Грузіі ў сувязі з асабліваю сітуацыяй ці за значныя дасягненні перад дзяржаваю. Гэта могуць быць, напрыклад, такія выпадкі:
- замежнік лічыць Грузію сваё радзімаю, пры гэтым ён ці ягоны продак жылі ці былі выселеныя з акупаванай тэрыторыі альбо эмігравалі з краіны праз палітычныя прычыны ці ў сувязі са складаным матэрыяльным становішчам;
- замежнік ажыццявіў буйныя інвестыцыі ў эканоміку дзяржавы;
- замежнік мае значныя дасягненні ў спорце, навуцы, мастацтве.
Толькі першы пункт абавязвае ведаць мову, гісторыю і права Грузіі.
З пашпартам Грузіі можна ездзіць без візаў у 71 краіну свету.
Украіна
Хоць Украіна ва ўмовах вайны не самае прывабнае месца для эміграцыі ці рэлакацыі, шмат беларусаў працягваюць там жыць, працаваць і дапамагаць украінцам. З легалізацыяй ва Украіне ў беларусаў усё часцей узнікаюць складанасці. Аднак законы пры гэтым не змяняліся, у тым ліку і аб атрыманні ўкраінскага грамадзянства. У Дзяржаўнай міграцыйнай службе Украіны нас запэўнілі, што дакументы на атрыманне грамадзянства ад беларусаў цяпер прымаюцца, таму калі ёсць падставы, то можна падавацца нават ва ўмовах вайны.
Паводле Закону Украіны аб грамадзянстве, падставамі для атрымання ўкраінскага пашпарту ёсць:
- нараджэнне заяўніка на тэрыторыі Украіны;
- тэрытарыяльнае паходжанне, што азначае адпавяданне наступным крытэрам: нараджэнне ці сталае прабыванне на тэрыторыі Украіны да 24 жніўня 1991 года самога заяўніка ці хаця б аднаго з бацькоў, дзядуляў ці бабуль, роднага брата ці сястры, сына ці дачкі, унука ці ўнучкі;
- натуралізацыя – на грамадзянства паводле гэтага пункту можна прэтэндаваць пасля 5 гадоў сталага прабывання ў краіне. Трэба таксама прызнаць законы ўкраінскай дзяржавы, Канстытуцыю Украіны, адмовіцца ад папярэдняга грамадзянства, падаць дакументы, якія пацвярджаюць наяўнасць сродкаў для пражывання і здаць экзамен на веданне ўкраінскай мовы;
- апякунства ці ўсынаўленне – грамадзянства атрымліваюць асобы, усыноўленыя грамадзянінам/грамадзянамі Украіны;
- аднаўленне грамадзянства (калі чалавек пастаянна жыў ва Украіне на дзень 24 жніўня 1991 года ці ў пашпарце СССР меў адзнаку «ўкраінец»);
- шлюб з грамадзянінам Украіны цягам прынамсі 2 гадоў на тэрыторыі Украіны.
Абавязковая ўмова для атрымання грамадзянства Украіны – адмова ад наяўнага грамадзянства цягам двух гадоў з моманту атрымання грамадзянства Украіны.
Ганна Ганчар belsat.eu
