Спецслужбы Беларусі праслухоўваюць дыпламатаў сваіх саюзнікаў. Адпаведныя злівы публікуюць беларускія кіберпартызаны. У прыватнасці, гаворка ідзе пра праслухоўванне дыпламатаў Расеі, Кітаю і Узбекістану. Наколькі гэта нармальная з’ява? Ці варта чакаць рэакцыі названых краінаў?
Першы зліў кіберпартызаны апублікавалі на сваім канале ў «YouTube» 14 чэрвеня. На гэты запіс трапілі расейскія дыпламаты. Апублікаваная частка праслухоўвання работнікаў амбасады Расейскай Федэрацыі за 2020–2021 гады, у тым ліку яе консульскага аддзелу. Выявіць гэтыя запісы атрымалася ў выніку ўзлому базы Міністэрства ўнутраных справаў Беларусі.
На запісе добра чуваць галасы людзей, якія тэлефануюць у консульства ў розных пытаннях, а таксама гучаць прадстаўнікі консульства, якія тэлефануюць у дзяржаўныя структуры адносна пытанняў бяспекі і аховы. Апроч таго, апублікаваныя і размовы асабістага характару, што сведчыць пра тое, што органы МУС праслухоўвалі не толькі будынак дыпламатычнага прадстаўніцтва, але і працаўнікоў.
Чарговы зліў пабачыў свет праз тыдзень – 21 чэрвеня. На ім змешчаныя размовы намесніка вайсковага аташэ і пасольства Кітаю, а таксама працаўніка амбасады Узбекістану за 2021 год.
Цікава, што гэты запіс з’явіўся праз дзень пасля візіту ў Менск з афіцыйным візітам прэм’ер-міністра Узбекістану Абдулы Арыпава, які 20 чэрвеня сустракаўся з кіраўніком беларускага ўраду Раманам Галоўчанкам.
Як заяўляюць кіберпартзаны, прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі збіраюць інфармацыю нават пра афіцыйных прадстаўнікоў дружалюбных у дачыненні яго дзяржаваў.
Кіберпартызаны адзначаюць, што валодаюць шэрагам файлаў з праслухоўвання амбасадаў і консульстваў іншых дзяржаваў, і абяцаюць «шмат цікавага» неўзабаве.
Каб высветліць рэакцыю дыпламатаў на іхнае праслухоўванне, карэспандэнты «Белсату» звярнуліся ў амбасады гэтых краінаў па афіцыйныя каментары. Праўда, пакуль іх так і не атрымалі.
У амбасадзе КНР нам параілі пісаць афіцыйны зварот на электронны адрас амбасады. Практычны такі самы адказ мы атрымалі і ў амбасадзе Расеі.
А ў амбасадзе Узбекістану «Белсату» ўвогуле заявілі, што каментару на гэты конт не будзе. Праўда, пры гэтым распыталі пра крыніцу, на якой з’явілася інфармацыя пра праслухоўванне прадстаўнікоў дыпламатычнага прадстаўніцтва.
Мы звярнуліся ў амбасады Кітаю і Расеі з пісьмовым пытаннем. Калі адказы будуць атрыманыя, інфармацыя з іх будзе апублікаваная.
У сваіх злівах кіберпартызаны адзначаюць, што праслухоўванне дыпламатаў ёсць парушэннем Венскай канвенцыі 1961 года пра дыпламатычныя дачыненні.
У прыватнасці, у артыкулах 27 і 30 дакументу адзначаецца, што афіцыйная карэспандэнцыя прадстаўніцтва, пад якой разумеецца ўся карэспандэнцыя, што адносіцца да прадстаўніцтва і ягоных функцыяў, недатыкальная. Яна не падлягае ні выкрыццю, ні затрыманню.
Тое ж самае датычыць і карэспандэнцыі дыпламатаў.
У каментары «Белсату» былы беларускі дыпламат Павел Мацукевіч адзначыў, што праслухоўванне дыпламатаў «з гледзішча Венскай канвенцыі, канечне, ненармальнае». Але, адзначыў ён, «з гледзішча жыцця і рэаліяў гэта даволі тыповая практыка». І для дыпламатаў яна не павінна з’яўляцца сюрпрызам.
«Я мяркую, што ўсе дыпламаты, якія за межамі краіны, зыходзяць з таго, што, калі ў той краіне, дзе яны знаходзяцца, існуюць службы бяспекі ці спецыяльныя службы, то яны так ці інакш прынамсі назіраюць за замежнымі дыпламатамі», – заявіў Павел Мацукевіч.
На ягоную думку, пытанні праслухоўвання замежных дыпламатаў залежаць ад тэхнічных магчымасцяў той ці іншай дзяржавы і ад таго, ці ёсць цікавасць да інфармацыі, якую можна ў выніку здабыць.
Павел Мацукевіч выказаў упэўненасць, што расейскія і іншыя спецслужбы робяць тое самае ў дачыненні замежных дыпламатаў. Ён нагадаў, што прыклады праслухоўвання саюзнікаў можна знайсці і сярод краінаў Захаду: напрыклад, скандал 2015 года з праслухоўваннем ЦРУ тэлефону канцлеркі Нямеччыны Ангелы Мэркель.
«Галоўнае для спецслужбаў тое, каб не трапляцца на гэтым. У выпадку ж Беларусі кіберпартызаны здабылі адпаведную інфармацыю», – падкрэсліў былы дыпламат.
Беларускі палітолаг Валер Карбалевіч у каментары «Белсату» таксама адзначыў, што ніякага сакрэту ў тым, што ўлады Беларусі праслухоўваюць дыпламатаў, няма.
«Пра тое, што амбасады праслухоўваюцца, усе ведаюць. Лукашэнка неаднаразова публічна агучваў тое, як праслухоўваюцца амбасады заходніх краінаў. Казаў: маўляў, мы ўсё ведаем, што ў вас там адбываецца, і гэтак далей. Не толькі не хаваў гэтага, а ганарыўся гэтым. Таксама Лукашэнка прызнаваў, што праслухоўваюцца размовы расейскіх афіцэраў, якія прыехалі на беларуска-расейскія вучэнні на тэрыторыю Беларусі. Таму ніякіх асаблівых сакрэтаў тут няма», – заявіў палітолаг.
Валер Карбалевіч адзначыў, што выкіданне ў інтэрнэт сакрэтнай інфармацыі – не такая ўжо і рэдкая з’ява. Ён нагадаў, што рассакрэчванне звестак амерыканскай дыпламатыі з дапамогай «WikiLeaks» практычна нічога не змяніла, таму і тут няма «асаблівай праблемы».
Што датычыць наступстваў гэтых зліваў, то Валер Карбалевіч сумняецца, што інфармацыя беларускіх кіберпартызанаў можа выклікаць нейкі скандал у двухбаковых стасунках. На ягоную думку, «яго проста не заўважаць».
Падобнага меркавання прытрымліваецца і Павел Мацукевіч. Ён кажа, «вялікага скандалу не будзе менавіта таму, што гэта ў нейкім сэнсе тыповая практыка, і ніводны з бакоў не зацікаўлены ў тым, каб рабіць з гэтага нейкую публічную гісторыю».
Пры гэтым былы дыпламат не выключае, што нейкія размовы падчас сустрэчаў афіцыйных асобаў усё ж адбудуцца, каб вырашыць пытанне праз дыпламатычныя каналы.
Але, падкрэсліў Павел Мацукевіч, грамадскасць пра гэта не даведаецца, нават калі такія размовы і будуць.
Макар Мыш belsat.eu