Гадавіна пасадкі «Ryanair»: Пратасевіч ладзіць вяселле, Сапега – ідзе ў калонію...
Роўна год таму 23 траўня 2021 году самалёт «Boeing 737», які належаў польскай авіякампаніі «Buzz» («дачка» ірландскай кампаніі «Ryanair») і выконваў пасажырскі рэйс з Афінаў у Вільню, быў перахоплены ў небе Беларусі і пасаджаны ў Нацыянальным аэрапорце «Менск». На ягоным борце знаходзіліся былы рэдактар тэлеграм-каналаў «NEXTA» і «Беларусь головного мозга» Раман Пратасевіч ды ягоная дзяўчына Соф’я Сапега…
За год гісторыя аб дзяржаўным тэрарызме Лукашэнкі, які дагэтуль расследуецца на міжнародным узроўні і «разбудзіў Еўропу», набыла шмат чыста чалавечых маральна-этычных адценняў.
«Мёртвая пятля» на неба Беларусі
Ніякай выбухоўкі на борце самалёта «Ryanair» не знайшлі (інфармацыя аб бомбе стала толькі падставай для перахвату). Але «выбух» здарыўся – інфармацыйны. Пакуль беларускія спецслужбы прыдумлялі, як выкруціцца і якое шоу запусціць з удзелам затрыманых апазіцыянераў Раманам Пратасевічам і Соф’яй Сапегай, свет накрыла хваля абурэння. З нагоды прымусовай пасадкі лайнера выказваліся прэзідэнты, прэм’ер-міністры, кіраўнікі міжнародных арганізацыяў і простыя людзі.
«Свабоду Пратасевічу!» стала галоўным лозунгам апошняга тыдня траўня-2021. Раман Пратасевіч стаўся героем паняволі.
Сустаршыня Еўрапейскага савету па міжнародных адносінах Карл Більдт заявіў тады: «Гэта пірацтва – проста і зразумела». Потым тэзу пра «дзяржаўнае пірацтва» паўтарыў гендырэктар «Ryanair» Майкл О’Ліры. А наш аналітык Павел Усаў назваў тое, што ўчыніў Лукашэнка з пасадкай «Ryanair», «мёртвай пятлёй».
У выніку заклікаў і абурэння гэтую «мёртвую пятлю» накінулі на беларускае неба. На саміце ЕЗ прынялі рашэнне аб забароне на палёты ў паветранай прасторы РБ для еўрапейскіх перавозчыкаў, і на палёты ў небе ЕЗ для беларускіх авіякампаніяў. 3 чэрвеня санкцыі супраць Беларусі ўзнавілі ЗША, 24 чэрвеня Рада ЕЗ увяла сектаральныя санкцыі ў дачыненні Беларусі.
Затрыманне Пратасевіча і Сапегі ўжо абышлося Лукашэнку ў мільёны долараў.
«Інфармацыя пра бомбу – хлуслівая»
Міжнародная арганізацыя грамадзянскай авіяцыі «ICAO» цягам васьмі месяцаў рыхтавала справаздачу аб фактах інцыдэнту пасадкі «Boeing 737» у Менску. Аднак ужо мала хто сумняваўся ў тым, хто арганізаваў пасадку.
Справаздача «ICAO» зʼявілася ў студзені 2022 году і цалкам не публікавалася ў СМІ, бо расследаванне мусіла працягнуцца (і працягваецца). Аднак журналісты дазналіся некаторыя дэталі той справаздачы. У ёй сцвярджалася:
- Інфармацыя пра бомбу – хлуслівая і была распаўсюджаная неўстаноўленай крыніцай наўмысна.
- Было накіравана 6 лістоў з інфармацыяй пра бомбу ў аэрапорты Вільні, Менску, Сафіі, Бухарэсту, Кіеву і Афінаў. Але Менск адмовіўся падаць ліст у сыходным фармаце (толькі скрыншот). Дакладны час атрымання ліста «ICAO» вызначыць не змагла і прапанавала лічыць, «што ў Менску інфармацыю аб бомбе на борце атрымалі нейкім іншым, невядомым для «ICAO» чынам».
- Беларускія ўлады некалькі разоў адышлі ад выканання стандартных працэдур. У прыватнасці, КДБ не ўвёў рэжыму антытэрарыстычнай аперацыі, а падчас вобшуку на самалёце там заставаўся адзін член экіпажу.
- «ICAO» нагадала, што распаўсюд хлуслівай інфармацыі, якая ставіць пад пагрозу бяспеку паветранага судна, парушае Манрэальскую канвенцыю, і рашуча асудзіла такую практыку.
Пазней менскі авіядыспетчар, які ўцёк з Беларусі, распавёў, што спецаперацыю з дыспетчарскай вежы з самага пачатку кантраляваў працаўнік КДБ.
На пачатку 2022 году скандал з пасадкай «Ryanair» у Беларусі амаль астыў. Але неба над Беларуссю заставалася закрытым для еўрапейскіх рэйсаў. «Белавіа» пазбавілася прэстыжных рэйсаў і губляла вялізныя грошы. А гісторыя двух людзей, наўпрост датычных да інцыдэнту, абрастала падрабязнасцямі і крымінальнымі артыкуламі.
Сапега: з «хатняга арышту» – на 6 гадоў у калонію
Праваабаронцы ўжо на наступны дзень пасля затрымання Рамана Пратасевіча і Соф’і Сапегі прызналі іх палітвязнямі. Крыху пазней «Жёлтые сливы» апублікавалі пакаяннае відэа з Пратасевічам, у якім ён кажа пра супрацу са следствам. Тое відэа шмат аналізавалі карыстальнікі інтэрнэту, шукаючы на твары Пратасевіча сляды пабояў. Ці былі яны?
3 чэрвеня дзяржканал «АНТ» апублікаваў інтэрвʼю з Пратасевічам (праграма «Марков. Ничего личного»), у якім ён выказаў павагу да Лукашэнкі – «чалавека са стальнымі яйцамі». 14 чэрвеня 2021 году на адмысловым брыфінгу заявіў, што ў СІЗА «ніхто яго пальцам не кранаў» і нават выказаў гатовасць прайсці медычную экспертызу. Яму не верылі.
25 чэрвеня стала вядома, што Пратасевіча і Сапегу перавялі пад хатні арышт, бо, паводле следчага камітэту, маладыя людзі заключылі дасудовае пагадненне.
У снежні 2021 году паведамлялася, што Соф’ю Сапегу абвінавачваюць аж па сямі артыкулах Крымінальнага кодэксу. Сярод іх – «Арганізацыя гвалту і пагроз у дачыненні да міліцыянтаў», «Арганізацыя пагрозы забойствам ці гвалту ў дачыненні да суддзяў», «Наўмысны збор інфармацыі і персанальных звестак іншай асобы» ды іншыя.
Дзяўчына перад судом напісала прашэнне аб памілаванні на імя Лукашэнкі. Але не спрацавала: 6 траўня Гарадзенскі абласны суд у закрытым працэсе асудзіў яе на 6 гадоў зняволення.
24-гадовая грамадзянка Расеі да сустрэчы з Пратасевічам не цікавілася палітыкай…
Пратасевіч: ажаніўся і выступае «экспертам з таго боку»
Суду над Раманам Пратасевічам пакуль не было. Ён дагэтуль знаходзіцца пад хатнім арыштам (Сапега – ужо пад вартай). Паводле «Вясны», яго абвінавачваюць па трох крымінальных артыкулах: 293 КК («Масавыя беспарадкі»), 342 КК («Арганізацыя і падрыхтоўка дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак») і 130 КК («Распальванне расавай, нацыянальнай, рэлігійнай або іншай сацыяльнай варожасці»).
Як расказаў нядаўна сам Пратасевіч, «расследаванне справы працягваецца сіламі цэнтральнага апарату СК РБ». Па яго словах, яго дапытваюць як сведку («а хутчэй, як «эксперта» і чалавека «з таго боку») па іншых справах. І было ўжо каля сотні допытаў. Прызнаўся таксама, што стасункаў з Соф’яй Сапегай не падтрымлівае.
На трэці дзень пасля суду над Сапегай Раман Пратасевіч ажаніўся. Хто ягоная выбранніца – пакуль невядома.
Вымушаная пасадка «Ryanair» сыходзіць у гісторыю. Але гісторыя гэтая працягваецца ў вымярэнні чалавечых лёсаў…
Зміцер Міраш belsat.eu
