Беларусы як грамадзяне краіны-суагрэсара сутыкнуліся з праявамі дыскрымінацыі або ціску з першых дзён вайны ва Украіне. Пра такія выпадкі нам дасюль распавядаюць чытачы. Таксама розныя факты апісваюць у чатах беларускіх эмігрантаў. Гэтым разам «Белсату» стала вядома пра адмову адкрыць страхоўку ва Украіне і пра банкаўскія абмежаванні ў Польшчы. Мы папрасілі страхавую кампанію і адзін з банкаў патлумачыць, чаму змянілася стаўленне да беларусаў.
Адзначым, што факты дыскрымінацыі носяць кропкавы характар, але часам, каб атрымаць неабходную паслугу, грамадзянам Беларусі даводзіцца звяртацца да іншых кампаніяў.
Беларус Арцём (імя змененае на жаданне суразмоўцы) да вайны жыў ва Украіне і дасюль там застаецца. У красавіку маладзён пастанавіў ехаць у Польшчу, а для гэтага трэба гуманітарная віза. Падставы для яе былі, бо з Беларусі маладзён з’ехаў праз палітычны пераслед.
Каб зрабіць неабходную медычную страхоўку, хлопец пайшоў у буйную міжнародную страхавую кампанію – PZU. І атрымаў там адмову.
«Пайшоў у PZU, бо ў адным з чатаў пабачыў добрыя водгукі пра іх, маўляў, усё хутка робяць, да таго ж фірма побач з Польскім консульствам, – распавядае Арцём. – Я прыйшоў да іх, размаўляў з імі па-ўкраінску. Сустрэлі мяне прыязна, але, убачыўшы мой пашпарт, работнік адразу сказаў: «Выбачайце, мы не можам вас абслугоўваць». Я запытаў, на якой падставе. Мне адказалі, што фірма мае ўнутранае распараджэнне кіраўніцтва, паводле якога яны не могуць абслугоўваць грамадзянаў Расейскай Федэрацыі і Рэспублікі Беларусь. Я запытаў, ці ёсць нейкі дакумент, яго нумар, дата. Мне кажуць – не, гэта ўнутранае распараджэнне з сакавіка. І на гэтым усё. Доўга выбачаліся, але страхоўку не зрабілі».
Арцём звярнуўся з просьбаю патлумачыць сітуацыю ў службу падтрымання PZU і атрымаў наступны адказ: «У перыяд ваеннага становішча страхавая кампанія «PZU Україна» максімальна выкарыстоўвае рызыкаарыентаваны падыход, згодна з якім кампанія можа адмовіцца ад супрацы з якім заўгодна кліентам, дамова з якім можа прывесці да аператыўных ці рэпутацыйных рызык».
«Белсат» звярнуўся ў PZU з просьбаю растлумачыць, чаму Арцёму адмовілі ў страхаванні. Мы атрымалі наступны адказ: «Ваш чытач хацеў набыць дадатковую і добраахвотную турыстычную страхоўку, якая ўтрымлівае ў тым ліку паслугі ў арганізацыі медычнай дапамогі ў выпадку хваробы ці няшчаснага выпадку. У гэты момант «PZU Україна» не заключае новых дамоваў страхавання ў тых выпадках, калі ў нас няма ўпэўненасці, што мы будзем у стане забяспечыць дапамогу. Праз незалежныя ад нас акалічнасці такая сітуацыя датычыць таксама доступу да паслуг грамадзянам Беларусі на тэрыторыі Украіны, дзе баявыя дзеянні, якія ўсцяж трываюць, робяць немагчымым выкананне паслуг у гэтай галіне, як і ў краінах Еўразвязу, дзе ўсё часцей мы сустракаемся з выпадкамі адмовы надаваць паслугі грамадзянам Беларусі з боку вонкавых медычных аператараў. Мы не можам адказна гарантаваць аховы ў сітуацыі, калі вонкавыя і незалежныя ад нас абставіны ўскладняюць гэта ці робяць увогуле немагчымым. «PZU Україна» не заключае новых дамоваў аб добраахвотным страхаванні, калі існуе рызыка ненадання паслуг вонкавымі арганізацыямі».
Дакумент, які забараняе абслугоўваць беларусаў, Арцёму так і не паказалі. У выніку хлопец зрабіў страхоўку ў іншай фірме – мясцовай, украінскай: «Я нават размаўляў з імі па-беларуску, і ніякіх прэтэнзіяў да мяне не было. У консульства дакументы ўрэшце падаў. Думаю, праз тыдзень забяру ўжо візу і паеду ў Польшчу».
З адмоваю абслугоўваць беларусаў у розных установах Украіны з пачатку вайны сутыкаліся і Арцёмавы сябры: «На жаль, гэта не адзінкавыя выпадкі. Мае знаёмыя былі ў тэатры піва «Праўда». Там на дзвярах вісіць аб’ява пра пашпартны кантроль, маўляў, мы не пускаем грамадзянаў РФ і РБ. Яшчэ адну дзяўчыну-беларуску не пусцілі ў Львоўскую капальню кавы. Яна прыйшла разам з хлопцам-украінцам, ён па-ўкраінску спрабаваў патлумачыць, дагрукацца да адміністрацыі, але ёй усё роўна адмовілі».
Арцём лічыць, што пра ўсе такія выпадкі трэба распавядаць і дамагацца ад кіраўнікоў установаў, якія дыскрымінуюць беларусаў, тлумачэнняў, на якіх падставах яны гэта робяць: «Нам, беларусам, не трэба маўчаць, рабіць выгляд, што ўсё гэта несур’ёзна. Не, пра гэта трэба казаць. Раздзяляць людзей паводле колеру пашпарта не найлепшая ідэя».
Яшчэ адзін выпадак дыскрымінацыі актыўна абмяркоўваўся ў адной з групаў беларусаў у Варшаве: эмігранту з Беларусі нібыта абмежаваў доступ да ўласнага рахунку банк ING.
«Банк ING абмежаваў акаўнт з магчымым поўным блакаваннем рахунку праз грамадзянства РБ. Ёсць від на жыхарства, але гэтага недастаткова. Назваць закон, на які спасылаюцца, не могуць», – пішуць у Facebook-групе «Беларусы ў Варшаве».
Мы сустрэлі падобныя паведамленні і пра нямецкія банкі, аднак не падаваліся назвы. А вось у ING мы звярнуліся па тлумачэнні. У адказе банк папрасіў кліента, які сутыкнуўся з блакаваннем рахунку, звяртацца асабіста, каб развязаць пытанне, а таксама патлумачыў, ці змянілася нешта ў палітыцы ўстановы ў дачыненні беларусаў з пачаткам вайны ва Украіне:
«Я хацеў бы запэўніць, што беларускае грамадзянства, згодна з правіламі нашага банку, не ёсць падставаю для абмежавання магчымасці карыстацца рахункам у «ING Bank Śląski». Грамадзяне Беларусі могуць адкрыць стандартны рахунак, згодна з працэдурамі, што дзеялі да 24 лютага. Тут нічога не змянілася».
У размове праз тэлефон прэсавы сакратар банку ING распавёў нам, што з пачаткам вайны з’явілася магчымасць адкрываць «рахунак уцекача». Ён мае пэўныя абмежаванні ў банкаўскіх аперацыях, аднак адкрыць такі рахунак могуць не толькі ўкраінцы, але і беларусы.
Каб адкрыць стандартны рахунак у банку, грамадзяне Беларусі мусяць падаць наступныя дакументы (гэтыя правілы дзеялі яшчэ да вайны – падкрэсліваюць у банку):
Усе дакументы мусяць быць не старэйшыя за тры месяцы.
Калі ў польскім банку ING усе гэтыя дакументы для адкрыцця рахунку прасілі яшчэ да вайны ва Украіне, то ў Банку Грузіі ўмовы для беларусаў змяніліся менавіта цягам апошнім двух месяцаў. Пра гэта распавядаюць беларусы, якія цяпер жывуць у Грузіі. Раней, каб адкрыць рахунак у грузінскім банку, трэба было прайсці з пашпартам, запоўніць невялікую анкету, а праз пару дзён можна было атрымаць картку. Цяпер жа неабходна падаць дакументы, якія пацвярджаюць крыніцы атрымання прыбытку. Яшчэ ў сакавіку такое пацверджанне патрабавалі толькі ад грамадзянаў Расеі, цяпер жа – і ад беларусаў.
Акрамя таго, за разгляд заявы аб адкрыцці рахунку Банк Грузіі цяпер бярэ камісію – 50 лары (каля $ 15). У выпадку адмовы камісію не вяртаюць.
У групах і чатах беларусаў Грузіі дасюль час ад часу абмяркоўваюцца выпадкі падняцца коштаў за арэнду кватэры ці высялення. Адсочвае факты дыскрымінацыі беларусаў у Грузіі Беларуская дыяспара Аджарыі. У большасці выпадкаў неяк дакументальна пацвердзіць інцыдэнты не ўдаецца, кажа кіраўнік дыяспары, праваабаронца Раман Кісляк:
«Мы правяраем усю інфармацыю пра дыскрымінацыю беларусаў у Грузіі, а таксама выкарыстанне мовы варожасці ў адрас беларусаў. Як правіла, пра выпадкі дыскрымінацыі распавядаюць у тэлеграм-чатах, часта ананімна ці са словаў трэціх асобаў. На сёння мы не здолелі зафіксаваць і верыфікаваць ніводнага выпадку дыскрымінацыі беларусаў у Аджарыі».Беларусам, якія сутыкнуліся з выпадкамі дыскрымінацыі, праваабаронцы ды актывісты прапаноўваюць запоўніць адмысловую анкету. Яна датычыць не толькі Грузіі: у форме можна адзначыць краіну, дзе адбыўся інцыдэнт.
Ганна Ганчар belsat.eu