У адрозненне ад «экстрэмісцкіх матэрыялаў», за «экстрэмісцкае фармаванне» ёсць крымінальная адказнасць. Проста пасадзіць за краты ўсіх падпісантаў чатаў не могуць, але ГУБАЗіК пагражае ператрусамі.
Міністэрства ўнутраных справаў назвала першае ў Беларусі «экстрэмісцкае фармаванне» – інтэрнэт-партал Dze.chat, які збіраў адрасы дваровых, раённых і гарадскіх чатаў, а таксама самаробныя сцягі раёнаў.
ГУБАЗіК абгрунтаваў у сваім Telegram-канале гэтае рашэнне так: сайт «падтрымлівае і папулярызуе лакальны і дваровы пратэставы рух» і нібыта «арганізуе функцыянаванне дваровых Telegram-каналаў і чатаў, дзе распаўсюджваюцца экстрэмісцкія матэрыялы, праходзіць навучанне і падрыхтоўка для ўдзелу ў масавых беспарадках».
У тлумачэнні ГУБАЗіКу «экстрэмісцкія фармаванні» – усе дваровыя чаты. Ці гэта праўда, невядома: рашэнне МУС не апублікаванае, а Telegram-канал ГУБАЗіК раней публікаваў фэйкавую заяву пра тое, што за падпіску на Telegram-каналы нібыта могуць прыцягнуць да крымінальнай адказнасці.
Караць пагражаюць ператрусамі
Насамрэч, паводле беларускага заканадаўства, нават калі чалавек уваходзіць у чат, прызнаны «экстрэмісцкім фармаваннем» (а прызналі такім пакуль толькі сайт, які збірае адрасы чатаў), то ў судзе мусяць давесці, што ўдзел быў у мэтах учынення злачынства экстрэмісцкага кірунку. Проста за падпіску пакараць юрыдычна не могуць.
Але ГУБАЗіК патлумачыў, як будзе караць фактычна: падпіска на дваровыя чаты «з’яўляецца падставай для правядзення следчых мерапрыемстваў, у тым ліку ператрусу». Нават калі падчас ператрусу нічога не знаходзяць, грамадзянам не кампенсуюць наступстваў пагрому жытла.
Раней ГУБАЗіК заяўляў, што прыцягваць да адказнасці ўдзельнікаў экстрэмісцкіх фармаванняў будуць кропкава. Стваральнікам, арганізатарам і ўдзельнікам прадугледжана пакаранне паводле арт. 361-1 КК РБ, санкцыя артыкулу – пазбаўленне волі да сямі гадоў. Падпісантаў каналаў яшчэ пазаўчора абяцалі не караць.
Што думае юрыст
Юрыст, сябра Каардынацыйнай рады, адказны за пытанні юстыцыі НАУ Міхаіл Кірылюк, называе юрыдычную логіку гэтага рашэння анекдатычнай.
У адпаведным законе напісана, што «экстрэмісцкае фармаванне» – гэта «група грамадзянаў». А Dze.chat жа – сайт. Канкрэтныя ўдзельнікі «фармавання» не названыя.
Да таго ж, у чатах людзі выкарыстоўваюць не толькі сапраўдныя імёны, але і нікнэймы. І ніхто не можа забараніць чалавеку назвацца ў чаце тым жа Міхаілам Кірылюком, нават кіраваць чатам з акаўнту на замежнай сім-карце, а сапраўдны Міхаіл Кірылюк не будзе пра гэта ведаць.
«Калі глядзець з юрыдычнага боку, рашэнне абсурднае і незаконнае, – кажа Кірылюк. – Але калі глядзець на логіку ўтрымання ўлады праз зброю і запалохванне насельніцтва, дык цалкам зразумела: гэта здушэнне медыйнай актыўнасці.
Яны ж усімі сіламі спрабуюць, каб людзі не атрымлівалі інфармацыі і аб’ядноўваліся паводле любой прыкметы, акрамя лаяльнасці да дзяржавы. Таму яны, напэўна, «Ахову птушак Бацькаўшчыны» і Таварыства беларускай мовы правяралі ці закрывалі».
Юрыст перакананы, што такія захады не абароняць беларусаў ад экстрэмізму, а маюць на мэце раз’яднаць і напужаць. Але наўрад ці гэта атрымаецца: ён згадвае, як пасля прызнання Telegram-каналу Святланы Ціханоўскай «экстрэмісцкім матэрыялам» на той канал падпісаліся лішнія 10 тысяч чалавек.
Кірылюк пагаджаецца з разважаннямі аналітыка Ігара Ільяша: не так важна, як напісаныя законы, а важна, наколькі хопіць у сілавікоў рэсурсаў, каб здзейсніць пагрозы, і наколькі яны будуць баяцца грамадзянскага процідзеяння. Усіх падпісантаў, напрыклад, каналу Ціханоўскай пасадзіць не здолеюць. А запужаць нейкую частку могуць. Могуць і забраць у затрыманага тэлефон, падпісаць на «экстрэмісцкае фармаванне» і зафіксаваць «доказ злачынства».
АА belsat.eu
