Выйшаў на пікет у Варшаве і атрымаў крымінальную справу ў Беларусі


Яўген Жураўскі дыстанцыйна стаў фігурантам крымінальнай справы ў Беларусі за ўдзел у акцыі салідарнасці ў Польшчы. У канцы верасня мінулага года ён выйшаў на пікет каля беларускай амбасады ў Варшаве. Акцыя была прысвечаная памяці Андрэя Зельцара, забітага супрацоўнікамі КДБ Беларусі. Супраць Яўгена ў Следчым камітэце Беларусі завялі крымінальную справу на падставе відэа з інтэрнэту. А праз два месяцы ў мамы Яўгена Жураўскага прайшоў ператрус.

Яўген Жураўскі, беларускі актывіст. Варшава, Польшча. 12 студзеня 2022 года.
Фота: Белсат

Яўген Жураўскі з Баранавічаў, але цяпер жыве ў Варшаве. Мы сустракаемся ў маленькай кватэры, дзе стаяць скрынкі з кнігамі. Наш герой паказвае кнігу Ігара Аліневіча на беларускай мове, якую цяпер распаўсюджваюць у Варшаве.

Размову пачынаем з падзеяў 2020-га і пытання, чаму Яўген быў вымушаны з’ехаць з Беларусі.

У кастрычніку 2020 года ў Баранавічах хтосьці кінуў кактэйль Молатава ў вакно пракуратуры і падпаліў машыны сілавікоў. У рамках гэтых спраў прайшоў ператрус у Яўгена і яго сяброў. Ужо пасля гэтых падзеяў Яўген прыняў рашэнне зʼехаць з краіны.

Выязджаў у Польшчу звычайным рэйсавым аўтобусам, а на мяжы ўбачыў як да яго аўтобусу ідуць людзі ў форме.

«Я зразумеў, што яны ідуць кагосьці забіраць. Яны заходзяць, падыходзяць да мяне… і забіраюць двух хлопцаў ззаду мяне. Здаецца ў іх былі праблемы з ваенкаматам».

Пікет памяці Зельцара

Яўген Жураўскі, беларускі актывіст. Варшава, Польшча. 12 студзеня 2022 года.
Фота: Белсат

«Навіна пра Зельцара – першае, што я прачытаў: «Супрацоўніка КДБ забілі», і гэта была радасць. Потым даведаўся пра Зельцара і прыйшло разуменне, што загінулі два хлопцы аднаго ўзросту. Яны маглі б быць сябрамі, калі б не купка старых дурняў ва ўладзе. Складаная тэма для мяне. З аднаго боку я спачуваю абодвум, але Зельцара мне шкада больш.

У чаце дыяспары Варшавы я прапанаваў выйсці да амбасады Беларусі, што падтрымалі каля 20 чалавек. Справу завялі за невялікае выступленне. Я там казаў, што два чалавекі загінулі і гэта дрэнна. А іх мабыць напалохала тое, што я сказаў: «Зельцар – свабодны беларус са зброяй».

Інтэрв’ю
«Андрэй не мог не даць адпор». Размова з сябрам забітага сілавікамі менчука
2021.09.29 15:26

Пра крымінальную справу Жураўскі даведаўся з заявы СК. Гаворка ішла аб распальванні сацыяльнай варожасці па 130 артыкуле ў частцы 3.

«Альфа – адно з самых страшных падраздзяленняў – публічна абняславілася. Яны не ведаюць што рабіць, калі ў іх страляюць. Адчувалася істэрыка ў голасе аднаго з супрацоўнікаў, які крычыць: «Нірвана паранены!». Людзі ўбачылі, што яны не нейкія ўсёмагутныя багі, якія могуць вяршыць нашыя лёсы. А гэта простыя людзі, якім пры выглядзе ўзброенага чалавека таксама страшна. І, я думаю, улада з-за гэтага злуецца».

Ператрус у маці дома

Яўген Жураўскі, беларускі актывіст. Варшава, Польшча. 12 студзеня 2022 года.
Фота: Белсат
Пакой Яўгена Жураўскага. Варшава, Польшча. 12 студзеня 2022 года.
Фота: Белсат

Праз два месяцы ў рамках справы, якая заведзеная па 4 артыкулах КК, прайшоў ператрус у маці Жураўскага. Сілавікі прыйшлі са шчытамі і выбілі дзверы, уляцелі ў кватэру са зброяй. Мама Яўгена была ў гэты час на працы. Дарэчы, ён там нават не быў зарэгістраваны.

«Яны спрабуюць паказаць, што кватэры беларусаў – гэта памыйніцы. Я ведаю, як яны гэта робяць. У аднаго майго таварыша быў ператрус, яны дасталі пакет са смеццем, раскідалі па пакоі і сфатаграфавалі. Як быццам ён так жыве.

Малайцы, вельмі разумныя хлопцы! А ў мяне яны апублікавалі відэа, дзе заходзяць у чысценькую кватэру, мая мама вельмі ахайная. Яны перавярнулі ўсе рэчы ў маміным пакоі, забралі ўсе сямейныя фатаграфіі. Яна спытала ў іх: «Трусы вам мае чым перашкодзілі»? Мама іх адчытвала. У нас нешта з упрыгожанняў прапала. Але гэта не навіна, многія распавядалі, што пасля ператрусаў знікалі золата і грошы».

Думаю, што яны заводзяць гэтыя крымінальныя справы з-за помсты, кажа наш суразмоўца. «Я не магу табе нічога зрабіць, то хоць пад дзверы напаскуджу. У іх больш магчымасцяў – яны могуць прыйсці і разграміць дом».

Яўген Жураўскі, беларускі актывіст. Варшава, Польшча. 12 студзеня 2022 года.
Фота: Белсат

Да Рамана Халілава, другога фігуранта справы Яўгена, таксама прыйшлі з ператрусам. Яго маці паставілі на калені і знялі на відэа, у тэлефоне ў жанчыны знайшлі фатаграфіі з пратэстаў і завялі на яе крымінальную справу. Цяпер жанчына знаходзіцца ў СІЗА.

«З-за мяне пакутуе мая мама, хоць ніякага дачынення да маёй дзейнасці яна не мае. Мама прасіла быць асцярожней, ёй 63 і ў яе вялікія праблемы са здароўем. Яна просіць быць акуратней, але разумее, што я не вінаваты. Я прапанаваў сваёй маме пераехаць, але яна не пагадзілася. У яе кватэра, праца, сацыяльныя сувязі, кот…».

«Выпадак з Зельцарам – гэта гісторыя пра тое, наколькі вар’яцкі градус міліцэйскага гвалту. Людзі гатовыя браць зброю ў рукі, ведаючы што іх забʼюць. Але толькі б не трапляць ім у лапы. Уся краіна ведае, што цябе чакае, калі ты да іх трапляеш. А гісторыя ў Рэчыцы пра тое, што цябе могуць забіць, нават проста калі ты піў піва на вуліцы, і ім за гэта нічога не будзе».

Ці можна завесці крымінальную справу на чалавека, які знаходзіцца за мяжой?

Шэсце беларусаў у Варшаве да беларускай амбасады. Для арганізацыі шэсця беларусаў у Варшаве перакрылі адну з галоўных вуліц. Варшава, Польшча. 8 жніўня 2021 года.
Фота: Белсат

Мы папрасілі юрыстку праваабарончай арганізацыі Human Constanta растлумачыць гэты прававы момант. Яе адказ:

«На практыцы, калі чалавек знаходзіцца на тэрыторыі Польшчы і здзейсніў злачынства на тэрыторыі Польшчы, то фармальна гэта не павінна выклікаць рэакцыю ў Беларусі. Але ёсць прынцыпы ўніверсальнай юрысдыкцыі, гэта значыць, што па некаторых злачынствах можна ўзбуджаць крымінальныя справы, нават калі яны былі здзейсненыя не ў Беларусі. Гэта злачынствы супраць чалавечнасці і гуманітарнага права: генацыд, прапаганда вайны, акт міжнароднага тэрарызму. І побач ёсць артыкул 130 КК РБ па распальванню расавай, нацыянальнай, рэлігійнай альбо іншай сацыяльнай варожасці або розні. І менавіта па гэтым артыкуле беларускія ўлады сталі заводзіць крымінальныя справы нават на тых, хто знаходзіцца за мяжой».

Анархізм

Мітынг анархістаў у Варшаве. Беларускія і польскія актывісты і анархісты разам з беларускай дыяспарай праводзяць мітынг у падтрымку беларускіх палітычных зняволеных. Варшава, Польшча. 8 жніўня 2021 года.
Фота: Белсат

Хутчэй за ўсё, на Яўгена крымінальную справу завялі не выпадкова. Да выбараў Яўген займаўся анархісцкім актывізмам і валанцёрыў у некалькіх праваабарончых арганізацыях. Ён з таварышамі працаваў з нефармальнай моладдзю, рабіў музычныя мерапрыемствы, арганізоўваў канцэрты для гуртоў, тэксты якіх былі палітызаваныя. І праводзілі для іх асветніцкія мерапрыемствы – усё гэта аб’ядноўвалася пад назвай «Baranki punX». У Менску на пратэставых акцыях Яўген выходзіў у складзе анарха-блока.

А ў 2020 годзе, калі Жураўскі ўбачыў колькі людзей прыходзіць на перадвыбарчыя пікеты, напісаў арганізатарам і прапанаваў ім гукавую апаратуру бясплатна. 9-га жніўня Яўгена затрымалі адным з першых у Баранавічах выпадкова.

«У адным з двароў мы ішлі з таварышамі і «пашанцавала» – бус проста завярнуў не ў той паварот. У РУУС супрацоўнік крымінальнага вышуку Валуй, мы з ім знаёмыя ўжо гадоў 10 напэўна, падышоў і сказаў: «Жэнёк, здарова! Як справы?» І ў кабінеце чытаў мне лекцыю, што калі не Лукашэнка, то будзе Расея. Зараз-та ён, вядома, скажа што пагражае Захад».

А пазней усё па ўжо вядомым сцэнары – выязны суд прама ў будынку ІЧУ, 15 сутак. Ён не ведаў, што адбываецца ў краіне, бо сядзеў у чатырохмясцовай камеры з актывістамі, якіх затрымалі яшчэ да выбараў. 16 жніўня хлопца выпусцілі:

«Я нічога не зразумеў – нейкія людзі, нейкія сцягі, музыка. Першая думка – усё! Я падумаў, што Саша зваліў у Растоў».

Яўген Жураўскі, беларускі актывіст. Варшава, Польшча. 12 студзеня 2022 года.
Фота: Белсат

На наступны дзень пасля нашага інтэрв’ю СК уключыў Яўгена ў групу «Рэвалюцыйнае дзеянне» (у гэтую ж групу следчыя ўключылі вядомых анархістаў – Ігара Аліневіча і Мікалая Дзядка). Яўген кажа, што не мае да іх дачынення.

Артыкулы
«Прывітанне, мяне завуць Ісус». Аўтар адукацыйных настолак – пра свой бізнес і пераезд у Польшчу
2021.09.02 08:30

Аліса Ганчар/ІР belsat.eu

Стужка навінаў