Сустрэча Пуціна і Байдэна ўжо зусім блізка. Распыталі экспертаў, чаго ад яе чакаць Беларусі
16 чэрвеня ў швейцарскай Жэневе мае адбыцца сустрэча прэзідэнта ЗША Джоўзэфа Байдэна з прэзідэнтам Расеі Уладзімірам Пуціным. Чакаецца, што на ёй будзе абмяркоўвацца і Беларусь.
Джоўзэф Байдэн прыбыў на еўрапейскі кантынент 10 чэрвеня. Ён правёў перамовы з брытанскім прэм’ерам Борысам Джонсанам. Затым яны «зверылі гадзіннікі» з калегамі «Вялікай сямёркі» – кіраўнікамі Канады, Японіі, Францыі, Італіі, Нямеччыны і Еўрапейскага Звязу. 14 чэрвеня адбудзецца саміт NATO, дзе міжнародныя пытанні будуць абмяркоўвацца ў яшчэ шырэйшым коле.
Што на саміце G7, што на саміце Паўночнаатлантычнага альянсу абмяркоўвалася, сярод іншага, пытанне і Беларусі. Гэтак, кіраўнікі «Вялікай сямёркі» заклікалі да новых выбараў у нашай краіне, а ў парадку дня сустрэчы вайсковага боку значыцца пытанне «паветранага пірацтва» з боку афіцыйнага Менску. У абодвух выпадках на парадку дня і магчымыя санкцыі супраць Менску.
Галоўным пунктам еўрапейскага турнэ прэзідэнта ЗША стане сустрэча 16 чэрвеня з прэзідэнтам РФ Уладзімірам Пуціным. І хоць прэс-сакратар Пуціна кажа, што той не будзе наўмысна падымаць пытанне Беларусі, у Белым доме заявілі, што плануюць абмеркаваць і Беларусь, і нормы грамадзянскай авіяцыі.
Больш за тое, былы дарадца папярэдняга прэзідэнта ЗША Джон Болтан у артыкуле ў «The Washington Post» прапанаваў амерыканскім уладам абмяняць вызваленне Беларусі ад рэжыму Лукашэнкі ды інтэграцыі з Расеяй на газаправод «Паўночная плынь – 2», які, на ягоную думку, «можна спыніць пры жаданні».
Пакуль жа кіраўнік афіцыйнага МЗС Уладзімір Макей называе заходніх палітыкаў «гаваркімі галавамі» без глузду ды «пігмеямі», а правы чалавека і дэмакратыю – мішурой, карэспандэнты «Белсату» паразмаўлялі з экспертамі, чаго варта чакаць Беларусі ад будучай сустрэчы Пуціна і Байдэна.
«Я б хутчэй чакаў нейкіх аўтаномных дзеянняў з боку ЗША»
Палітолаг, эксперт аналітычнага цэнтру «Стратэгія» Валер Карбалевіч адзначыў, што не чакае важных рашэнняў ад гэтай сустрэчы. Ён нагадаў, што тэма Беларусі будзе на ёй толькі адной з некалькіх і не самай галоўнай. Не верыць ён і ў магчымы «вялікі размен» дзеля Беларусі.
«Акрамя абмежаванага часу, ёсць і іншыя рэчы, якія перашкаджаюць прыняццю нейкіх рашэнняў. Напрыклад, недавер паміж кіраўнікамі Расеі і ЗША. Для прыняцця любых рашэнняў патрэбны давер, а яго цяпер няма. І гэта важная праблема», – адзначыў ён, дадаўшы, што няма і сведчанняў адносна таго, што такі размен прапрацоўваецца.
Паводле яго, Расея ўспрымае Беларусь як сваю дзялянку, на якую яна не хоча пускаць краіны Захаду. У той самы час для ЗША наша краіна «не самая важная ў расейска-амерыканскіх стасунках».
«Я б хутчэй чакаў нейкіх аўтаномных дзеянняў з боку ЗША. Было ж абяцанне ўвесці новыя санкцыі, у дадатак да ўжо ўведзеных. Гэта, мне падаецца, будзе важным», – мяркуе Валер Карбалевіч.
«Першы акт з серыі перамоваў»
Не чакае нічога асаблівага ад сустрэчы Пуціна і Байдэна і кіраўнік Цэнтру еўрапейскай трансфармацыі Андрэй Ягораў.
«Наўрад ці будзе нейкая вялікая здзелка паміж Вашынгтонам і Масквой падчас гэтых перамоваў. Сітуацыя ў стасунках даволі напружаная. Расея знаходзіцца пад санкцыямі. Была даволі рэзкая рыторыка з абодвух бакоў адносна палітыкі дзяржаваў. Таму максімальна, чаго можна чакаць ад гэтай сустрэчы – гэта набліжэння да нейкіх дамоўленасцяў», – заявіў палітолаг.
На ягоную думку, калі бакі знойдуць тэмы, якія маглі б зацікавіць адно аднаго, то сустрэча ў Жэневе «можа быць першым актам з серыі такіх перамоваў, якія потым адбудуцца, магчыма, з нейкім іншым працягам».
Бакі «зафіксуюць пратакол рознагалоссяў»
Аляксей Макаркін, першы віцэ-прэзідэнт расейскага Цэнтру палітычных тэхналогіяў, таксама сумняецца ў верагоднасці заключэння нейкай угоды ў стылі «жорсткай Realpolitik» паміж ЗША і Расеяй. Ён падкрэсліў, што для падобных угодаў трэба або пагроза вялікай вайны і нежаданне народаў ісці на яе (як у выпадку Мюнхенскай змовы 1938 года ці Карыбскага крызісу 1961–1962 гадоў), або адсутнасць у краінах магчымасці публічна выказваць грамадскае меркаванне (як падчас дамовы Нямеччыны і СССР у 1939 годзе). А «ў Амерыцы прэзідэнцтва Трампа паказала, што прэзідэнт можа далёка не ўсё», дадаў палітолаг.
Ён адзначыў, што падчас перамоваў Пуціна і Байдэна будзе абмяркоўвацца вельмі шмат пытанняў – ад барацьбы з глабальным пацяпленнем ды сітуацыі ў Афганістане. У выпадку Украіны, якую ЗША разглядаюць як краіну-партнёрку, бакі могуць акрэсліць чырвоныя лініі: гэтак, Масква будзе настойваць на неўступленні Кіева ў NATO, а Вашынгтон можа назваць гэта непрымальным, хоць і не будзе «моцна стымуляваць» далучэнне Украіны да Альянсу. Адносна ж Беларусі не будзе і гэтага, мяркуе Аляксей Макаркін.
«У выпадку Беларусі, я думаю, што Байдэн пазначыць пазіцыю Злучаных Штатаў, звязаную з неабходнасцю абароны правоў чалавека, нелегітымнасцю мінулых прэзідэнцкіх выбараў, непрызнаннем Лукашэнкі ў якасці законнага прэзідэнта Беларусі. Пуцін абазначыць сваю пазіцыю: Беларусь – суверэнная краіна, любое ўмяшальніцтва ва ўнутраныя справы і каляровыя рэвалюцыі недапушчальныя, а сам Лукашэнка з’яўляецца законным прэзідэнтам Беларусі», – лічыць эксперт.
На ягоную думку, Пуцін можа прызнаць неабходнасць правядзення канстытуцыйнай рэформы, «а якой яна можа быць – хай ужо вызначае беларускае грамадства і беларускі прэзідэнт». Агулам, адзначыў Аляксей Макаркін, бакі абмяняюцца пазіцыямі, зафіксуюць пратакол рознагалоссяў, але нават не пазначаць чырвонай лініі. Дый увагі Беларусі, заявіў палітолаг, шмат надавацца не будзе.
Беларусь як кампенсацыя Данбасу
У сваю чаргу дырэктар беларускага Цэнтру стратэгічных і заходнепалітычных даследаванняў Арсень Сівіцкі мяркуе, што на сустрэчы ў Жэневе можа быць падрыхтаваная глеба для заключэння вялікая дамовы ў будучыні, у якой «у тым ліку будзе фігураваць і развязанне беларускага крызісу». На ягоную думку, у адказ на магчымы сыход Расеі з Данбасу Крамлю могуць прапанаваць у якасці «кампенсацыі», сярод іншага, і Беларусь.
«Відавочна, што і Масква, і Вашынгтон цяпер шукаюць магчымасць заключэння вялікай дамовы. І гэта сведчыць пра тое, што бакі гатовыя ісці на пэўныя кампрамісы. А з улікам таго, што Злучаныя Штаты ніякі не ўплываюць на ўнутрыпалітычную дынаміку беларускага крызісу і не маюць нейкіх эфектыўных інструментаў для гэтага, то саступіць у Беларусі дзеля таго, каб заахвоціць Расею пайсці на саступкі ў тых праблемах, якія хвалююць Вашынгтон, – гэта цалкам рацыянальны крок», – зазначыў Арсень Сівіцкі.
Ён дадаў, што супольнае амерыкана-расейскае развязанне беларускага крызісу адвакатуюць у тым ліку каманда Святланы Ціханоўскай і Народнае антыкрызіснае ўпраўленне. Пры гэтым, на ягоную думку, у выпадку такой дамовы гаворкі пра ўключэнне Беларусі ў склад Расеі не будзе ісці. Захаванне суверэнітэту Беларусі – чырвоная лінія для Вашынгтону, падкрэсліў палітолаг.
Разам з тым у Расеі ў выніку з’явіцца больш інструментаў для палітычнай і эканамічнай экспансіі ў Беларусь. Для гэтага можа быць выкарыстаная і прапанаваная Крамлём схема трансфармавання Беларусі з суперпрэзідэнцкай у парламенцкую ці парламенцка-прэзідэнцкую рэспубліку, мяркуе Арсень Сівіцкі. Такая схема, паводле яго, можа атрымаць зялёнае святло ад ЗША.
«Гэты план так ці інакш прадугледжвае пэўную лібералізацыю палітычнай сістэмы, а значыць, адпавядае і тым каштоўнасным падмуркам вонкавай палітыкі Злучаных Штатаў, якую праводзіць адміністрацыя Джоўзэфа Байдэна», – заявіў палітолаг.
Пры гэтым ЗША могуць абяцаць не перацягваць Беларусь у Еўразвяз і NATO, хоць гандлёва-эканамічныя стасункі Беларусі з Захадам могуць умацавацца. А гэта можа быць выгадна і самой РФ, бо дазволіць ёй эканоміць свае сродкі, падсумаваў Арсень Сівіцкі.
МГ belsat.eu
