«Называлі наймітам на Данбасе». Беларус, якога адмовілася экстрадаваць Польшча, распавёў акалічнасці сваёй справы
У сакавіку Польшча пастанавіла не выдаваць Менску грамадзяніна Беларусі, якога ўлады абвінавацілі ў махлярстве і абвесцілі ў вышук па лініі Інтэрполу. На рашэнне варшаўскага суда і міністра юстыцыі паўплывалі паслявыбарчыя рэпрэсіі ў Беларусі. Паводле польскай Феміды, гэты беларус не можа разлічваць на справядлівы працэс на радзіме. Вадзім Добыш падзяліўся з «Белсатам» гісторыяй ціску на яго і згадаў пагрозы КДБ.
У лютым 2020 года Вадзіма Добыша затрымалі ды арыштавалі ў Варшаве, але праз 10 дзён выпусцілі пасля ўнясення закладу паручальніка, якім выступіла ягоная жонка. Пад вартаю беларус запэўніваў польскіх праваахоўнікаў, што не вінаваты. Бізнесоўца ў Беларусі вінавацілі ў дзвюх справах: у падмане гомельца на $ 22 тысячы ў 2011 годзе і ў махлярствах, здзейсненых у 2014–2017 гадах, на агульную суму каля 145 тысяч рублёў. Нібыта Добыш масава пазычаў грошы ды не вярнуў іх прынамсі сямі асобам. У міжнародны вышук яго абвесцілі ў 2018 годзе, справа ў беларускі суд трапіла толькі ў 2019-м. Сам гомелец з 2017 года жыве ў Варшаве, куды прыехаў у заробкі пасля таго, як у выніку спрэчак з супольнікамі ў 2015-м мусіў выйсці з фітнес-бізнесу, пра які марыў усё жыццё.
Экстрадыцыя – афіцыйная выдача замежнай дзяржаве асобы, якая парушыла законы гэтай дзяржавы.
Польскі суд адмовіў у экстрадыцыі Вадзіма Добыша праз тое, што ў Беларусі, паводле ацэнкі польскага суддзі, парушаюцца правы чалавека і няма шанцаў на справядлівы судовы працэс і абарону, тлумачыць Пётр Савіцкі, адвакат Вадзіма Добыша.
«Польскі суд не высвятляў, ці здзейсніў Вадзім Добыш злачынствы, у якіх яго абвінавачваюць. Ён толькі сцвярджае, што спадар Добыш не можа быць перададзены ўладам Беларусі, бо суддзя асцерагаецца, што ў Беларусі могуць быць парушаныя ягоныя правы і свабоды. У прыватнасці, суд адзначыў, што пасля выбараў дэмакратычныя стандарты ў Беларусі яшчэ больш панізіліся, і ў гэтай краіне ўвесь час парушаюцца правы чалавека».
Суд не вырашыў – вінаваты ён ці не, а толькі адмовіўся выдаць спадара Добыша, рэзюмуе Пётр Савіцкі.
Гісторыя пераследу і прыбытковы фітнес-бізнес
У 2014 годзе Вадзім Добыш адчыніў спартовы клуб у Гомлі. У фітнес-бізнес ён прыйшоў мэтанакіравана: скончыў факультэт фізічнай культуры Гомельскага ўніверсітэту імя Скарыны, захапляўся бодзібілдынгам – выступаў на спаборніцтвах і здабыў званне майстра спорту. Пазней распачаў уласную справу:
«Калісьці працаваў грузчыкам, бо трэнерам за $ 100 ісці не было магчымасці. Пачаў цікавіцца амінакіслотамі і пратэінам. Сусед прапанаваў рабіць нешта разам. Так усё пачалося».
Гэтак паўстала спартовая зала «Фітнес Плаза», а пазней у клубе Добыш адкрыў яшчэ і краму спартовага харчавання. Мужчыну давялося закласці свой аўтамабіль, каб атрымаць банкаўскую пазыку $ 25 тысячаў на пачатак дзейнасці. Партнёры з бізнесу бралі грошы ў знаёмцаў. Праз нейкі час Вадзімавы калегі прыйшлі да яго з просьбаю памагчы фінансава. Крэдыторы пачалі патрабаваць вяртання пазыкі, і таварышы з фірмы настойвалі, каб яе сплаціў наш суразмоўца.
«Яны бачылі, што мая крама прыносіць дадатковы прыбытак. Маўляў, у цябе грошы ёсць, ты і плаці. Калі стваралі клуб, яны займаліся афармленнем, у дакументацыю я не заглыбляўся, не разбіраўся, хто, як і за што адказвае, даверыўся супольнікам. Спачатку яны сказалі, што я буду дырэктарам, а насамрэч ніякім дырэктарам я не быў».
Дамовіцца з напарнікамі, якія мелі большы ўдзел, не ўдалося. Вадзіму давялося выйсці з бізнесу, каб разлічыцца з банкам і забраць закладзенае аўта. Тады ж, у 2015-м, ён пастанавіў зачыніць краму, у якой прадаўцом быў ягоны знаёмы спартовец Міхаіл К. Бізнесовец выказвае меркаванне, што менавіта з Міхаіла ў яго пачаліся праблемы.
Называлі наёмнікам на Данбасе і пагражалі забраць дзяцей
Выйшаўшы з бізнесу, Вадзім Добыш два гады спрабаваў наладзіць справы ў Гомлі, але нічога прыстойнага знайсці не мог і на пачатку 2017-га з’ехаў у Польшчу, распачаў будаўнічы бізнес. Фірма паспяхова развівалася і пачала даваць добры прыбытак. У канцы 2017 года жонка пазваніла Вадзіму і паведаміла, што да яе прыходзілі з КДБ:
«Ёй сказалі, што я служу наймітам на Данбасе, забіваю людзей. Што калі вярнуся, мяне расстраляюць. Пагражалі, што дзяцей забяруць. Але ў чым канкрэтна мяне вінавацяць і чаму шукаюць, не тлумачылі. Пасля з’явіліся абвінавачанні ў махлярстве. Прыходзілі да сяброў, з якімі мы дзесяць гадоў не бачыліся, пыталі, дзе я. Я спакойна жыў і працаваў у Польшчы, калі даведаўся на пачатку 2018-га, што мяне абвесцілі ў вышук. Толькі ў сярэдзіне 2019-га змог перавезці сям’ю».
Жонка Вадзіма з двума дзецьмі заставалася ў Беларусі да лета 2019 года. Вадзім Добыш сцвярджае, што ўвесь гэты час ёй паступалі пагрозы ад праваахоўных органаў: маўляў, калі яна не намовіць яго вярнуцца, жанчыну таксама чакае пакаранне. Пераслед жонкі Добыш наўпрост звязвае з дзеяннямі Рыгора Асірана – чыноўніка з Лёзна, які з’яўляецца цесцем Міхаіла К. Праз трэцюю асобу ў Беларусі, сцвярджае суразмоўца, ён даведаўся, што Асіран абяцаў паспрыяць у прыпыненні справы супраць яго, калі ён верне так званыя скрадзеныя грошы Міхаілу К. Аднак Добыш адмовіўся ісці на такую «ўгоду», бо лічыць сябе не вінаватым.
Пры чым тут чыноўнік з Лёзна
Вадзім Добыш сцвярджае, што Міхаіл К., які працаваў у ягонай краме, цягам некалькіх гадоў пазычаў грошы у розных людзей і не вярнуў іх. Пазней у міліцыі Міхаіл заявіў, што ў яго няма грошай на аплату даўгоў, бо Добыш іх прысвоіў:
«У Мішы былі буйныя даўгі, ён то гадзіннік закладаў, то кватэру. Бацька ягонай жонкі Рыгор Асіран – начальнік аддзелу адукацыі Лёзненскага раённага выканаўчага камітэту. Міша мне казаў, што цесць шчыльна звязаны з адміністрацыяй Лукашэнкі. Калі стала вядома пра Інтэрпол, я даведаўся, што Міша і ягоны цесць напісалі заяву ў міліцыю, нібыта я завалодаў буйной сумай, маўляў, Міша для мяне ў цесця пазычыў $ 8000, а я не аддаў. І цяпер Асіран хоча з мяне іх спагнаць. Але я ніколі яго не бачыў і нават не размаўляў, ніякіх грошай ніколі не браў і нічога не вінны».
Каб гомельца пачалі шукаць праз Інтэрпол, павінна была назбірацца сума, большая за $ 50 тысяч, тлумачыць Пётр Савіцкі. Адвакат дадае, што менавіта таму беларускія праваахоўнікі імкнуліся знайсці як мага больш сведкаў і намовіць іх на як мага большыя квоты, якія Добыш нібыта скраў.
Сярод пацярпелых, акрамя Рыгора Асірана, быў блізкі сябар Міхаіла К. і некалькі знаёмцаў. Добыш сцвярджаў, што працэс, ініцыяваны ўладамі Беларусі, палітычна матываваны і на радзіме яго чакаюць рэпрэсіі. Адвакаты Добыша пастанавілі выклікаць сведкаў, каб яны пацвердзілі альбо зняпраўдзілі абвінавачванні.
Польскі суддзя, які вёў справу, пагадзіўся на іхны прыезд. Нягледзячы на цяжкасці, выкліканыя пандэміяй каронавіруса, некалькі асобаў змаглі атрымаць польскія візы і з’явіліся ў суд, каб пацвердзіць невінаватасць бізнесоўца:
«Яны сведчылі, што іх пагрозамі ўгаварылі абылгаць мяне. Сведкі сказалі, што не маюць прэтэнзіяў, я з імі разлічыўся і не падманваў».
«Сведкі прызналі, што ўсе фінансавыя разлікі былі правільныя, і махлярства не было. Суд пастанавіў, што за патрабаваннем уладаў Беларусі прыцягнуць да крымінальнай адказнасці спадара Вадзіма стаіць толькі адна мэта – палітычныя рэпрэсіі [сам Вадзім Добыш называе свой пераслед палітычным таму, што, паводле яго, у справе замяшаны чыноўнік з вертыкалі Лукашэнкі – заўвага belsat.eu]», – дадае адвакат Пётр Савіцкі.
Фармальна справу ў Польшчы закрылі 25 верасня 2020 года. Згодна з польскім заканадаўствам, канчатковую пастанову пра экстрадыцыю прымае міністр юстыцыі. 20 лютага сёлета міністр юстыцыі адмовіў уладам Беларусі ў выдачы Вадзіма Добыша.
Звязацца з Рыгорам Асіранам і Міхаілам К. на момант публікацыі артыкулу «Белсату» не ўдалося: іх працоўныя нумары не адказваюць.
ДР belsat.eu
