Аптымістычныя прагнозы ўраду і жорсткая рэчаіснасць. Якая будучыня чакае будаўнічую галіну
Міністэрства будаўніцтва і архітэктуры запланавала пабудаваць сёлета 4,2 млн квадратных метраў жытла. Гэтая лічба практычна не адрозніваецца ад тых, што былі апошнія некалькі гадоў. Але эксперты ў размове з «Белсатам» лічаць планы чыноўнікаў вельмі аптымістычныя. Сёлета сітуацыя значна адрозніваецца ад мінулагодніх.
Летась у Беларусі пабудавалі амаль 4,4 млн квадратных метраў жылля. Сёлета запланавалі пабудаваць каля 4,2 млн. Але эканоміка нашай краіны ў бягучым годзе працуе ва ўмовах заходніх санкцыяў і расейскай агрэсіі супраць Украіны.
Выглядае, што чыноўнікі разумеюць рызыкі. Прынамсі 11 сакавіка Савет Міністраў апублікаваў комплексны план падтрымання эканомікі. Вось толькі дакумент выглядае як спіс заданняў. У прыватнасці, у будаўнічай галіне разглядаецца ўвядзенне карэктавання коштаў на будаўніцтва аб’екту, зніжэнне адказнасці за парушэнне тэрмінаў пастаўкі матэрыялаў і выканання працы, а таксама, каб захаваць абʼёмы, у першую чаргу будуць будаваць жытло для грамадзянаў, якія маюць патрэбу ў паляпшэнні жыллёвых умоваў.
«Я не вельмі веру, што ўладам удасцца захаваць аб’ёмы жыллёвага будаўніцтва, якія былі ў мінулых годзе. Рэч у тым, што галоўная крыніца фінансавання – бюджэт. Другая частка грошай паступае ад грамадзянаў. І мне падаецца, што сёлета ні бюджэту, ні ўласных сродкаў людзей проста не хопіць на будаўніцтва, і прыйдзецца яго скарачаць», – кажа эканаміст Леў Марголін.
Эксперт нагадвае, што акрамя грошай, сёлета праблемай стане і вытворчасць будаўнічых матэрыялаў, якая істотна залежыць ад імпарту. Многія будаўнічыя сумесі і бетонныя вырабы ствараюцца з прымяненнем імпартных пластыфікатараў, а ў бягучым годзе будзе недахоп іх праз санкцыі.
«Пастаўкі стануць даражэйшымі, бо прывезці наўпрост з Еўропы не атрымаецца, прыйдзецца шукаць іншыя шляхі. А зразумела, што везці з Італіі ў Беларусь – гэта каля 2,5 тысячы кіламетраў, а везці з Італіі ў нашую краіну праз, напрыклад, Турэччыну, Расею, Азербайджан, то шлях стане ў два разы даўжэйшым. Зразумела, што і кошты вырастуць. Таму планы ўрадоўцаў – добрая міна пры кепскай гульні», – кажа Леў Марголін.
Паводле прагнозу эксперта, галіну чакае заняпад. У мінулым беларускія будаўнікі ездзілі ў Расею, шукалі замовы там, то сёлета таксама гэтага не атрымаецца. У Расеі будаўнічы рынак таксама чакае спаду. А яшчэ некаторыя нашыя фірмы мелі замовы і працавалі ва Украіне, нагадвае Леў Марголін. Сёлета ж гэты рынак для Беларусі выключаны. Таму сітуацыя не вельмі аптымістычная, нягледзячы на ўсе высілкі чыноўнікаў.
«У эканоміцы ёсць каэфіцыент мультыплікацыі, а гэта значыць, што кожны рубель, інвеставаны ў пэўную галіну, выклікае ланцуговую рэакцыю, і задзейнічаюцца іншыя галіны. Дык вось будаўніцва ў гэтым плане застаецца даволі важным аспектам эканомікі. Бо каб будаваць, трэба вытворчасць матэрыялаў, абсталявання, гэта таксама дае заробкі людзям у іншых шматлікіх галінах. Таму ўлады прыкладваюць намаганні, каб захаваць сітуацыю, але гэтыя магчымасці сёлета будуць абмежаваныя», – прагназуе Леў Марголін.
Перадзел будаўнічай галіны
Увогуле будаўнічая галіна ў Беларусі за апошнія гады істотна змянілася. Рынак забудоўнікаў цалкам перафарматаваўся. Сёння ў сталіцы бадай адзіным гульцом засталася ЗАТАА «Dana Astra», кампанія, якая належыць сербскай сямʼі Карычаў. Гэтыя прадпрымальнікі – блізкія да Аляксандра Лукашэнкі. Менавіта гэтым і тлумачыцца, што ў Менску «Dana Astra» атрымала больш за 400 гектараў зямлі коштам каля $ 1 млрд. Цяпер кампанія будуе комплекс «Менск Свет», які застаецца самым буйным інвестыцыйным будаўнічым праектам у беларускай сталіцы.
Летась сербскія забудоўнікі сталі прадметам расследавання Цэнтру расследавання карупцыі і арганізаванай злачыннасці (OCCRP).
Але нягледзячы на абвінавачванні ў карупцыі, «Dana Astra» працягвае зарабляць у Беларусі, а іншыя фірмы не маюць магчымасці працаваць на роўных, распавялі «Белсату» на ўмовах ананімнасці прадстаўнікі прыватных будаўнічых кампаніяў Менску.
«Галоўны падрадчык будаўніцтва – вядомая фірма «Dana Astra». Цікава, што сама «Dana Astra» практычна нічога не робіць. Кампанія атрымлівае зямлю, права на будоўлю, а потым наймае субпадрадчыкаў, якія і выконваюць працу. На прыкладзе зямлі каля аэрапорту ўвогуле ўсё вельмі цікава. Дзяржава за бюджэтныя сродкі цалкам добраўпарадкавала ўчастак, падрыхтавала для будаўніцтва. Там выдаткаў у фірмы няма ніякіх, яны атрымліваюць толькі чысты прыбытак за кошт працы іншых кампаніяў», – кажа ўласнік менскай будаўнічай фірмы.
Паводле будаўніка, іншыя буйныя забудоўнікі, такія, напрыклад, як «Маналіттрансбуд», цяпер могуць працаваць у Менску выключна на субпадрадзе. Раней яны самыя бралі аб’екты, цалкам узводзілі дамы, але апошнія гады цалкам залежаць ад «Dana Astra».
