Пра жанчыну грамадства раптоўна ўзгадвае ў Міжнародны жаночы дзень, які нават абвешчаны выходным. Жонак, сябровак, маці атуляюць увагаю, пафаснымі словамі, кветкамі. Аднак 9 сакавіка ўсе Папялушкі вяртаюцца з балю. Адзін з бакоў горкай штодзённасці – хатні гвалт.
Завуаляваны тэрор
Міліцыя рапартуе пра зніжэнні злачынстваў у сямейна-бытавой сферы. Паводле звестак МУС, у 2012 годзе колькасць цяжкіх злачынстваў склала 149 выпадкаў, прычыненне цяжкіх фізічных пашкоджанняў рэгістравалася 123 разы.
Цяжка ігнараваць праблему, што прыняла маштабы нацыянальнай. Аднак у краіне дагэтуль не існуе закону, які б папярэджваў злачынствы, а не толькі змагаўся з наступствамі хатняга гвалту. Хоць у Беларусі рэалізуецца ўжо 4-ы Нацыянальны план дзеянняў для забеспячэнні гендарнай роўнасці, няма закону, што дазволіў бы жанчыне заявіць у міліцыю, напрыклад, на пагрозы мужа.
Збіццё – не адзіны спосаб катаваць чалавека. Пашыраныя віды гвалту – псіхалагічны і эканамічны ўціск. Да псіхалагічнага гвалту найчасцей адносяць абразы, пагрозы, здзекі. Эканамічныя абмежаванні грунтуюцца на пазбаўленні доступу да сямейнага бюджэту і магчымасці ім вольна карыстацца. Праз юрыдычныя і традыцыяналісцкія прычыны ўчастковыя не ўспрымуць сур’ёзна і заяву жонкі пра згвалтаванне ўласным мужам.
«Такія дзеянні разглядаюцца грамадскасцю як прыватная сямейная справа: «мілыя сварацца – толькі цешацца», – каментуе «Белсату» старшыня арганізацыі «Гендарныя перспектывы» Ірына Альхоўка. Экспертка перакананая, што прыняцце адмысловага заканадаўства мае палітычнае значэнне і закліканае змяніць стаўленне грамадства да праблемы сямейнага гвалту: «Большасць юрыстаў мяркуе, што існай заканадаўчай базы для змагання з хатнім гвалтам дастаткова. Але чаму гвалт з незнаёмай жанчыны крымінальна караецца, а згвалтаванне ўласнай жонкі злачынствам не лічыцца?..».
Насуперак распаўсюджанаму меркаванню, даходзяць да хатняга гвалту не толькі пад уздзеяннем алкаголю. Як падлічылі працаўнікі гарачай лініі для пацярпелых, прыкладна ў палове выпадкаў лютуюць сацыяльна паспяховыя грамадзяне, працаўладкаваныя і законапаслухмяныя людзі.
Псіхалогія ахвяры
Хатнія дыктатары не мелі б развязаных рук, каб жанчыны былі больш цвёрдыя ў самаабароне. Аднак сітуацыя сацыяльнага запрыгоньвання жанчыны змушае яе вінаваціць толькі сябе ў тым, што наклікала на сябе лютасць апрысклівага сужэнца. Кажа кіраўнічка гарачай лініі Анастасія Фалейчык: «У нашым грамадстве прынята, што мужчына адказны за сацыяльныя сувязі, а жанчына – за мікраклімат у сям’і. Для яе распавесці пра збіццё – значыць прызнацца, што яна не захавала сямейны дабрабыт».
А пэўная частка беларускага грамадства адкрыта прызнае, што мужчына мае права пабіць сваю жонку ці сужыцельку. Згодна з кластэрным абследаваннем Белстату, доля такіх людзей складае каля 4 %, прычым стаўленне вар’юецца ў залежнасці ад сямейнага стану рэспандэнта.
Куды звярнуцца, калі вы сталі ахвяраю хатняга гвалту?
У межах праекту міжнароднай тэхнічнай дапамогі «Павышэнне нацыянальнага патэнцыялу дзяржавы ў пытаннях супрацьдзеяння хатняму гвалту ў Беларусі» рэалізуецца колькі няўрадавых установаў, карысць ад якіх відавочная ўжо цяпер.
Гарачая лінія для пацярпелых ад хатняга гвалту – інфармацыйнае падтрыманне, прадастаўленне часовага прытулку, юрыдычная дапамога: 8-801-100-8-801.
ГА «Беларуская асацыяцыя маладых хрысціянскіх жанчын»: 8-033-603-20-32, інфармацыйны сайт http://ostanovinasilie.org/.
ГА «Радаслава», тэлефон даверу: 280-28-11.
Сястрынства ў гонар Еўфрасінні Полацкай – псіхалагічная і духоўная дапамога, прадастаўленне часовага прытулку: 8-029-151-95-22; 8-033-688-40-49.
ГА «Правінцыя» (Барысаў): 8-029-756-35-24.
ГА «Клуб справавых жанчын» (Берасце), e-mail: noviolence.brest@gmail.com.
ГА «Крыніца адраджэння» (Берасце) – юрыдычная дапамога: 8-033-378-37-93.
Неўзабаве праваслаўная арганізацыя ў справах падтрымання сям’і «Пакровы» з Бабруйску плануе адкрыць у горадзе прытулак для жанчын у крызісных сітуацыях: www.pokrova.by.
Настасся Яўмен, belsat.eu
