«Кажам сыну, што цяпер у яго два дамы». Удзельнікі варшаўскага Маршу годнасці – пра тое, як іхныя дзеці пераносяць эміграцыю
Атмасферу варшаўскага Маршу годнасці можна назваць нядзельнаю: сярод удзельнікаў шэсця з нагоды другой гадавіны пратэстаў у Беларусі было гэтак шмат асобаў з дзецьмі, што падавалася, яны не вытрываюць маршруту з плошчы Канстытуцыі да Замкавага пляцу праз цэнтр гораду з мноствам кавярняў з марозівам і застануцца ў якой-небудзь з іх, замест таго каб ісці ў спёку (мы памыліліся). На просьбу «Белсату» асобы з дзецьмі ў вазках, на руках або на карку распавялі, як іхным малым жывецца пасля пераезду ў Польшчу. Партрэтаў няма: дзеля бяспекі бацькі папрасілі іх не здымаць.
Яўгенія
У Беларусі мы хадзілі на маршы з дзецьмі. Калі прыехалі сюды, бралі ўдзел тут ува ўсіх акцыях – таксама з дзецьмі. Яны ведаюць усе лозунгі. Калі дзеці пытаюцца, калі мы паедзем у Беларусь, я кажу, што тады, калі не стане таракана.
У Польшчы жывем ужо два гады. Дзеці адаптаваліся лёгка. Мы адразу трапілі ў дзяржаўныя дзіцячы садок, у групе было мноства дзяцей з Украіны, таму было проста з моваю. На пляцоўцы каля дому ў іх сябры-палякі, па-польску яны ўжо размаўляюць.
У Беларусі з нашых сяброў і сваякоў засталіся толькі людзі, якія не падзяляюць нашага меркавання. Дадому цяпер не імкнемся, на нас там заведзеныя крымінальныя справы, сваякоў кашмараць. Робім адсюль тое, што можам.
Алена
Мне падаецца, мая дачка ўсё сама разумее. Калі мы пераехалі ў Польшчу ў красавіку 2021 года, першыя два месяцы яна баялася выйсці надвор, баялася паліцыі і ўсіх людзей ва ўніформе. Мы не бралі яе з сабою на маршы, але яна чула, што абмяркоўвалі дарослыя, бачылі навіны, якія яны глядзелі. Цяпер пытанняў ужо не задае. Сумуе па бабулі і дзядулю, але яна дастаткова дарослая і разумее, што туды немагчыма вярнуцца.
Аляксандр
Мы тут ужо год, сын адаптаваўся цягам трох – чатырох месяцаў. Гэта сумна, але цяпер ён размаўляе з намі польскімі ідыёмамі. Сумуе па Беларусі. Каб падбадзёрыць, мы кажам, што ў яго цяпер два дамы – адзін тут, другі там. Тлумачым яму, што ў Беларусі кепскія людзі захапілі ўладу, нам давялося з’ехаць, але калі-небудзь мы вернемся.
Ала
У 2020-м нас хапалі, хапалі, хапалі, увесь час хапалі – давялося бегчы. Калі хапаюць бацьку, калі немагчыма нічога даказаць у судзе – дзіця ўсё бачыць і разумее, што забіраюць і саджаюць усіх, хто супраць улады.
Наш старэйшы вельмі хоча да бабулі з дзядулем, моцна перажываў, што не можа паехаць, але потым бачыць, што ў Беларусі многія дзеці застаюцца без бацькоў, бо іх саджаюць. Гэтак, у траўні брат мужа прыехаў да нас у госці, а пасля вяртання яго пасадзілі на 15 содняў. Ягоны сын быў гэты час без таты. А малодшы яшчэ не разумее.
Віктар
У дзяцінстве я прачытаў кніжку «Тэорыя адноснасці для дзяцей». У прадмове гаварылася, ці можна распавесці гэтую тэорыю дзецям, калі яе нават дарослыя не разумеюць. Адказ быў – так, трэба. Таму сваім дзецям мы тлумачым на жывых прыкладах.
Мы ў Польшчы ўжо год. Малодшы розніцы ад жыцця ў Беларусі пасля пераезду не адчуў. Удома размаўляем па-беларуску. Старэйшы адаптуецца добра. У школе ў яго праблемаў няма. Калі ведаеш беларускую і расейскую мовы, вывучыць польскую не так складана.
Дзеці па Беларусі сумуюць. Яшчэ да нядаўняга часу думалі вяртацца, але цяпер гэта рэальна немагчыма.
Марыя
У 2020 годзе я з першых дзён брала ўдзел у мірных маршах. Малодшай тады было два гады, мы ездзілі ў вазку і паказвалі вікторыю. Яна разумела, што калі мама так робіць, так мусіць быць.
У выніку мяне пасадзілі. Мы пратрымаліся ў Беларусі год, але потым уцяклі. Пераезд быў цяжкі, не рыхтаваліся да яго.
У Польшчы дзеці адаптуюцца вельмі добра – і малодшая ў садку, і старэйшы ў школе. Сын ужо з намі напалову па-беларуску, напалову па-польску размаўляе. Яму ўжо 13, ён чытае Telegram і разумее, што адбываецца.
У Беларусі засталіся нашыя бабуля і дзядуля, нашая кватэра, наш кот, нашая зямля, нашая душа, нашае сэрца. Я кажу ім, што мы абавязкова вернемся дадому. І я іх не падманваю.
Запісаў Ян Лісіцкі
