«Падчас пратэстаў я пайшоў на бальнічны. Апублікаваў відэа ў Instagram, як людзей проста ні за што білі. Калі я выйшаў з бальнічнага, са мной пачалі праводзіць гутаркі, казалі, што я няслаўлю сілавыя структуры», – кажа лейтэнант запасу Антон Котаў.
Гэтая размова была запісаная да пачатку вайны ва Украіне. Але на фоне чутак пра магчымы ўдзел у вайне і беларускіх вайскоўцаў, яшчэ больш каштоўныя звесткі пра атмасферу, якая пануе сярод беларускіх афіцэраў.
– Прыязджаў намеснік камандзіра паўночна-заходняга аператыўнага камандавання па ідэалагічнай працы. І мы пісалі паперу, што мы падтрымліваем палітыку Лукашэнкі. На той момант я яшчэ не ведаў, што буду звальняцца. Я напісаў, што падтрымліваю палітыку Лукашэнкі. У гэтага палкоўніка была ледзь не цэлая тэчка з лістамі. Там прапаршчыкі, афіцэры былі. Можа быць, сяржанты-кантрактнікі.
Праз пару тыдняў ад мяне запатрабавалі, каб я запісаў відэа ў падтрымку Лукашэнкі. Словы былі такія: «Я, афіцэр Рэспублікі Беларусь, – за моцную і квітучую Беларусь! За Лукашэнку!» Я адмовіўся.
– Вы адмовіліся запісваць відэа, аднак напісалі ліст у падтрымку Лукашэнкі. Як так выйшла?
– На той момант я проста не ведаў, што рабіць. Хутчэй не хацеў гутарак, але ад мяне, натуральна, не адставалі. І далей працягвалі ціснуць. Кожны дзень пасля выбараў я думаў, што вось-вось рэжым абрынецца, і ўсё зменіцца. Але нічога не мянялася.
– Гэта страх?
– Хутчэй, так.
– Страх чаго?
– Невядомасць. Страх, што могуць нешта зрабіць мне, як вельмі часта робяць.
– Ці складана датэрмінова скасаваць кантракт?
– Не складана. Проста калі афіцэр хоча звольніцца, яму дастаткова не выходзіць на службу. Калі не памыляюся, калі больш за 9 або 10 дзён не выходзіш, то заводзіцца крымінальная справа, не памятаю, паводле якога артыкулу. Гэта значыць, ты можаш 8 дзён не выходзіць, на 9-ы выйшаў, папрацаваў, і потым зноў 8 дзён не выходзіць. І гэта ўжо будзе парушэнне ўмоваў кантракту, і можна звольніцца. Я спецыяльна не выходзіў на службу.
– Вашае кіраўніцтва пасля гэтага праводзіла размовы, маніпулявала вамі?
– Так, са мной размаўлялі. Пастаянна палохалі сумай, гэта робяць з усімі. Кажуць: ты ведаеш, колькі табе трэба выплачваць за навучанне? Поўная сума за навучанне – каля 75 000 беларускіх рублёў. Але я адслужыў паўтара года, таму мне налічылі 52 000 беларускіх рублёў. Яны лічаць вельмі хітра. Яны бяруць агульную суму, выдаткаваную на спецыяльнасць. У маім выпадку гэта мой факультэт вайсковай выведкі і факультэт артылерыі. І дзеляць на колькасць выпускнікоў. Груба кажучы, я плачу за тыя ж скачкі дэсантнікаў або за стрэльбы артылерыстаў.
– У выніку вы выплачвалі гэтыя грошы?
– 100 беларускіх рублёў.
– Што кажуць у арміі, хто там вораг, а хто сябар?
– Натуральна, ворагам заўсёды разглядаецца NATO. Нават калі я вучыўся, нас вучылі, што NATO – гэта вораг. З нагоды Украіны асабліва нічога наогул не казалі. А наконт Расеі былі чуткі, што Беларусь можа аб’яднацца з Расеяй. Пастаянна на прыкладзе Украіны салдатам фільмы паказвалі, як ва Украіне Майдан праходзіў.
– Якія заробкі ў арміі?
– У гэтым месяцы, здаецца, афіцэрам павінны падвысіць заробкі. І калі я служыў, таксама паволі падымалі. Калі я быў, плацілі, калі я не памыляюся, 1000 рублёў і 200 рублёў за кватэру, што ты здымаеш. Але 200 рублёў – гэта ў Менску. А ў маленькіх гарадах паменш. Там дзесьці 100 рублёў, дзесьці 60 рублёў. Калі атрымліваеш вымову, то адзін месяц мінус 200 рублёў.
АМ belsat.eu