У Беларусі з 1992 году адбылося тры дэнамінацыі. Першы раз у 1994 годзе прыбралі адзін нуль, другі раз у 2000-м годзе прыбралі тры нулі. А ў 2016 годзе наагул скасавалі ажно чатыры нулі.
Першая дэнамінацыя ў Беларусі адбылася ў 1994 годзе. З купюр прыбралі ўсяго толькі адзін нуль. Але праз пяць гадоў пасля гэтага беларусы сталі «мільянерамі». Найбольшай купюрай у 2000-м годзе ў звароце стала 5-ці мільённая. У пачатку 2000-га году адбылася другая дэнамінацыя. Улады гэтым раза прыбралі тры нулі. Але ў 2011 годзе ў краіне адбылася інфляцыя ў памеры 108 %. Нашая краіна стала першай у свеце па ўзроўні росту коштаў і абясцэньванні нацыянальнай валюты. Ужо тады пачаліся размовы пра новую дэнамінацыю. Але зрабілі гэта толькі 1 ліпеня 2016 году. Тады 10 тысячаў прыраўнялі да аднаго рубля, такім чынам скасавалі адразу чатыры нулі.
Дэнамінацыя сведчыць пра тое, што ў мінулым праводзілася неахайная грашова-крэдытная палітыка, якая прывяла да гіперінфляцыі, лічыць старэйшы аналітык «Альпары Еўразія» Вадзім Іосуб. Паводле эканаміста ў выніку ўлады мусяць рабіць дэнамінацыю. Але пяць год таму дэнамінацыю Нацбанк правёў даволі паспяхова.
«Насамрэч няма схаваных момантаў. Падчас апошняй дэнамінацыі Нацбанк выдаткаваў месяцы да і пасля мерапрыемства, каб данесці думку, што гэта – тэхнічнае мерапрыемства, якое не мае ніякіх эканамічных наступстваў. Кошты растуць ад той грашова-эканамічнай палітыкі. І апошнія пяць гадоў, пасля дэнамінацыі, адзначаюцца самай нізкай інфляцыяй і самай нізкай дэвальвацыяй. І гэта не вынік дэнамінацыі. Гэта вынік іншай грашова-крэдытнай палітыкі, якую праводзіць Нацбанк», – кажа старэйшы аналітык «Альпары Еўразія» Вадзім Іосуб.
Вядома, за пяць гадоў выраслі курсы, выраслі кошты, але выраслі яны не на шматкроць.
Інфляцыя за апошнюю пяцігодку
Лічыцца, што пасля дэнамінацыі могуць вырасці кошты на самыя танныя тавары.
«Тое, што пасля дэнамінацыі стала каштаваць менш за рубель, будзе падцягвацца ў бок рубля. Такі эфект існуе, але ён не вельмі ўплывае на агульную сітуацыю коштаў. Умоўна скажам, выраслі кошты на запалкі. Акрамя таго ёсць і шэраг псіхалагічных момантаў. Калі шмат нулёў і турыстам надзвычай складана разабрацца ў нулях і мільёнах. Цяпер, пасля дэнамінацыі стала больш упарадкавана. Ёсць адчуванне, што гэта не фанцікі з шмат нулямі, як у бананавай рэспубліцы, а менавіта грошы. Грошы ўскосна, разам з эканамічнай палітыка садзейнічае ўмацаванню даверу да нацыянальнай валюты і стабілізацыі. Я б не казаў, што існуюць значныя негатыўныя наступствы», – кажа Вадзім Іосуб.
У жніўні 2016 года, паля дэнамінацыі кошты ў Беларусі ўпершыню за шмат гадоў пачалі змяншацца. Але гэта было звязана ў першую чаргу з сезонным падзеннем коштаў на садавіну і гародніну. Бо па выніках 2016 году інфляцыя ў Беларусі склала 10,6 %. У 2017 годзе наагул кошты выраслі за год усяго на 4,6%, па выніках 2018 году – 5,6%, у 2019 – 4,7%, у 2020, калі пачаўся палітычны крызіс, інфляцыя вырасла да 7,4 %. Па выніках траўня 2021 году гадавы прырост спажывецкіх коштаў склаў 9,4 %.
«Калі б не палітычны крызіс, то Нацбанк перайшоў бы да таргетавання інфляцыі. Гэта такі механізм, які дазваляе стабілізаваць інфляцыю ў межах 0,2 %. Але, на жаль, гэтага не адбылося, бо ў стабільнасці нацвалюты павінныя прымаць удзел не толькі Нацбанк, але Урад і Мінфін. Апошнія два органы проста не прымаюць удзелу ў праграме стабілізацыі рубля. Таму зноў бачым рост інфляцыі. Калі далей так пойдзе, то асновы палітыкі Нацбанку таксама будуць страчаныя. І цяпер, калі грамадзяне краіны пачалі масава набываць валюту, сведчыць пра тое, што ізноў «народнай валютай» у краіне становіцца амерыканскі долар, якому людзі давяраюць болей», – кажа кіраўнік навуковага цэнтру «Мізэса» Яраслаў Раманчук.
Абяцаныя 500 долараў заробку
Пасля дэнамінацыі кіраўніцтва краіны стала абяцаць працаўнікам не звыклыя 500 долараў заробку, а ў рублях: усім па 1000 рублёў.
Але на абяцаную тысячу рублёў, як падлічыў Белстат, улады выйшлі толькі ў пачатку 2019 году. З таго часу заробам у рублях не заўсёды быў у эквіваленце 500 долараў.
Па выніках траўня бягучага году намінальны налічаны заробак у Беларусі склаў 1 419,60 рублёў. У доларавым эквіваленце гэта $ 561. У 2016 годзе ў доларавым эквіваленце сярэдні намінальны налічаны заробак у краіне складаў $ 373.
«Заробак залежыць ад многіх фактараў і на яго не ўплывае дэвальвацыя. Апошнія 10 гадоў эканоміка Беларусі ў стагнацыі, а сёлета апынулася ўвогуле на мяжы інфляцыі, сведчыць пра тое, што улады не разумеюць базавых сувязяў паміж рознымі элементамі эканамічнай палітыкі», – кажа Яраслаў Раманчук.
СК belsat.eu
