Гамяльчанка Зоя Ананьева пачала рабіць свет лепшым са свайго двара, і прапанавала суседзям удзельнічаць у сацыяльным праекце: адначасова пазбаўляцца ад значнай часткі смецця і атрымліваць карысныя ўгнаенні для сада і агарода.
Калі Зоя Ананьева 8 гадоў таму пераехала ў прадмесце свайго роднага Гомля – у вёску Сеўрукі, то як і ўсе навокал: паліла лісце і галлё, выкідала смецце ў кантэйнер. Але, каб жыць па-еўрапейску, яна арганізавала для сябе і суседзяў калектыўны кампоставік. Гэта старая вясковая тэхналогія, якую цяпер адраджаюць па ўсім свеце.
«У скрыню або кампоставую яміну закладваецца арганіка: перамолатае галлё, скошаная трава, можна перасыпаць гэта эфектыўнымі біяарганізмамі, якія спрыяюць раскладанню арганікі», – кажа Зоя Ананьева.
Дадаюць і земляных чарвякоў, якія хутка перапрацоўваць рэшткі ва ўгнаенні. Калі ўсё рабіць правільна, не будзе ані паху, ані шкоднікаў. Будзе гумус – карыснае, натуральнае і нятаннае ўгнаенне.
«Чарвяк-старальнік створаны якраз для нашых умоваў», – жанчына паказвае дзецям і дарослым маленькіх памочнікаў, якія будуць жыць у кампоставіку.
Сацыяльны праект Зоі – калектыўнае кампаставанне арганікі – перамог у конкурсе «Idea Generation Camp 2019», які праходзіў у Менску, і атрымаў фінансаванне. Кампоставікі дазваляюць захаваць здароўе людзей. Бо перапрацоўваюць лісце, галлё і бацвінне, якое звычайна спальваюць.
«У выніку вясной і ўвосень горад накрывае шчыльная хмара дыму. Дыхаць немагчыма, не толькі прагуляцца, але і фортку адчыніць», – кажа Яўгенія, сваячка Зоі.
«У прыватным сектары людзі выкідваюць арганічныя адкіды – ачысткі ад бульбы, бурака, цыбулі – проста на дарогу. У ямкі грунтовых дарогаў. Машыны гэта разносяць», – абураецца Віктар, які толькі што загрузіў кампоставік зеллем і адкідамі.
Скрынкі, пастаўленыя ў межах праекту, яшчэ больш актуальныя для гораду.
50–70 % побытавага смецця – гэта арганіка, якую можна перапрацаваць, кажа гомельскі эколаг Дзмітрый Янкоў.
«У Гомлі ўстала пытанне аб стварэнні новага палігону адкідаў, распрацаваная канцэпцыя, будзе новая карта, будуюць смеццеперапрацоўчы завод, і ёмкасці для арганічных адкідаў», – дадае Янкоў.
Але гэта хутчэй для прадпрыемстваў, не для побытавага смецця ад насельніцтва.
Варта браць прыклад з жыхароў Парыжу і Берліну, ды арганізоўваць не толькі сегрэгацыю смецця, але і калектыўныя агароды з кампоставымі скрынямі або ямамі. І менш смеццявозаў трэба, і можна дамовіцца разам вырошчваць памідоры, напрыклад. Чым мы горшыя ў гаспадарцы?
Яраслаў Сцешык, «Белсат»