Подзвіг, апеты ў савецкіх падручнікаў, зафіксаваны ў назвах дзясяткаў вуліц ды нават узгаданы ў гімне Масквы. У беларускі пракат выходзіць расейскі фільм «28 панфілаўцаў». Толькі, паводле гісторыкаў і архіўных дакументаў, лёс гэтай гераічнай групы – міф.
«Гэтыя 28 герояў стрымалі наступ нямецкіх танкаў у той самы дзень, пры гэтым не маючы ніякіх сур’ёзных супрацьтанкавых сродкаў, і падбілі 18 нямецкіх танкаў. Па вялікім рахунку, гэта прыклад савецкай ваеннай прапаганды», – цвердзіць гісторык.
Бой каля паселішча Дубасекава ў Валакаламскім раёне за сто кіламетраў ад Масквы сапраўды быў часткаю вялікай абароннай кампаніі ад нямецкіх войскаў. Тут была размешчаная 316-ая стралковая дывізія генерал-маёра Панфілава.
А вось канкрэтна пра байцоў 4-ай роты, якія цаной уласных жыццяў знішчылі 18 танкаў вермахту, упершыню напісалі ў газеце «Красная звезда». І абапіраўся журналіст Аляксандр Крывіцкі на сваю фантазію. Пра гэта сведчаць дакументы яшчэ сталінскага перыяду, якія летась апублікаваў Дзяржаўны архіў Расеі.
«Гэта вынік расследавання, якое вяла галоўная Ваенная пракуратура і якая прыйшла да адзначанага вываду: подзвігу 28 панфілаўцаў не было, гэта выдумка карэспандэнтаў «Красной звезды», – зазначыў былы дырэктар дзяржархіву Сяргей Міраненка (відэа – «Настоящее Время»).
Тое ж самае Сяргей Міраненка, які ўзначальваў Дзяржархіў цягам 23 гадоў, заявіў і на Сусветным кангрэсе расейскай прэсы ў 2015 годзе. На выкрыццё міфу бурна адрэагавалі не толькі журналісты, але і прадстаўнікі ўлады.
«Нават калі гэтая гісторыя была выдуманая ад пачатку да канца, нават калі б не было Панфілава, нават калі б нічога не было – гэта святая легенда, да якой проста нельга дакранацца. А людзі, якія гэта робяць, поскудзі абсалютныя», – упэўнены Уладзімір Мядзінскі, міністр культуры Расеі.
А сёлета ў сакавіку спадар Міраненка сышоў з пасады дырэктара Дзяржархіву: афіцыйна праз свой узрост, але прычынаю мог стаць і канфлікт з міністрам культуры. Між тым высновы Ваеннай пракураты ў 1948 годзе, а пасля такія ж у 88-ым, адназначныя – бой 28-мі панфілаўцаў адбыўся не ў рэчаіснасці, а толькі на палях «Красной звезды».
«Узялі сапраўдныя імёны людзей, якія ваявалі, але проста амаль што ў выпадковым парадку надрукавалі ў газеце, што вось гэта тыя ж самыя героі. Аказалася, што з іх 6 чалавек выжыла, адзін патрапіў у нямецкія палон, а потым быў паліцэйскім на службе немцаў», – распавёў гісторык.
Нешматлікія наведнікі дзённага сеансу ў кінатэатры «Кастрычнік» у Менску да гістарычнай недакладнасці ставяцца з разуменнем:
«Гэта ўсё было, гістарычныя ёсць дакументы, што на перакрыжаванні Дубасекава сапраўды. Там 28 іх было ці больш, мабыць, больш, але гэта гістарычны факт».
«Трэба ў адміністрацыю прэзідэнта і гораду, каб яны дзяцей сюды вадзілі маленькіх, каб глядзелі такія фільмы».
І попыт на гераізацыю мінулага, нават калі факты гавораць пра іншае, ёсць. Амаль $ 600 тыс. на стварэнне стужкі, то бок больш за палову сродкаў, сабралі праз краўдфандынг.
Таццяна Рэут, «Белсат»