Менскі абласны суд збіраецца разглядаць крымінальную справу супраць жыхара Смалявіцкага раёну. Пад неназваным грамадзянінам лёгка можна пазнаць вайсковага эксперта Ягора Лебядка, якога затрымалі яшчэ 12-га ліпеня. Яго вінавацяць у «спрыянні экстрэмісцкай дзейнасці». Нагодаю сталася інтэрв’ю Лебядка беларускаму выданню адносна вайны Расеі з Украінаю. Прычым гэтае медыя і яго кантэнт былі прызнаныя «экстрэмісцкімі» толькі праз месяц пасля размовы з Лебядком.
Глядзіце сюжэт у нашым відэа:
«Калі падыходзіць з такой вось пазіцыі, дык давайце прыцягнем да адказнасці Алега Гайдукевіча, які неаднаразова даваў інтэрвʼю “Еўрарадыё”, калі яно не было экстрэмісцкім СМІ», – рэагуе журналіст Зміцер Лукашук.
Гайдукевіч, прынамсі пакуль, можа спаць спакойна. У адрозненні ад іншых беларусаў. Выпадак Ягора Лебядка – на жаль, не адзіны кейс завядзення крымінальнай справы за інтэрвʼю або каментар. Праваабаронцу Насту Лойку ГУБАЗіК таксама вінаваціць у спрыянні экстрэмісцкай дзейнасці. А супраць Дарʼі Лосік паводле таго ж артыкулу пачалі крымінальную справу за каментар «Белсату». На думку намесніка старшыні Беларускай асацыяцыі журналістаў Барыса Гарэцкага, такім чынам працягваецца атака на незалежныя медыі:
«Мэта ўладаў – адарваць медыі ад рэальнасці, ад жывых спікераў, ад інфармацыйнай павесткі, каб людзі баяліся ўсяляк камунікаваць з выданнямі. Баяліся расказваць пра палітвязняў, пра падзеі ў Беларусі».
Сёння трапіць пад адміністратыўны або крымінальны пераслед рызыкуе чалавек, які распаўсюджвае, захоўвае, перавозіць з мэтаю распаўсюду «экстрэмісцкія матэрыялы», кажа праваабаронца Раман Кісляк. Дадамо сюды каментары або інтэрвʼю тым сродкам масавай інфармацыі, якія прызнаныя «экстрэмісцкімі». Але што наконт ужывання кантэнту незалежных выданняў?
«Практыка мяняецца», – лічыць эксперт.
«Яна ўвесь час пашыраецца ў бок павелічэння магчымасцяў для рэпрэсіяў супраць грамадзянаў. Такое вольнае тлумачэнне робіць артыкулы Крымінальнага кодэксу гумовымі, калі ў іх можна ўсё больш дзеянняў уключаць, тлумачыць усё шырэй і шырэй».
Як засцерагчыся ад пераследу, акрамя таго, як выдаліць гісторыю свайго браўзера? На думку эксперта ў сферы бяспекі Мікалая Кванталіяні, лепш каб уліковы запіс у «Тэлеграме» быў зарэгістраваны на замежную сім-карту. «Кіберпартызаны» ж заклікаюць выдаляць чат-боты экстрэмісцкіх каналаў з дапамогай адмысловай інструкцыі.
Інструкцыя «Кіберпартызанаў»:
1.Разблакуйце ў чорным спісе ўсіх ботаў.
2. Увядзіце слова «bot» у радку пошуку Telegram.
3. Абярыце бот, які трэба выдаліць. У акне дыялогу з ім знайдзіце тры вертыкальныя кропкі і націсніце «Ачысціць гісторыю».
4. Зноў увядзіце слова «bot» у радку пошуку Telegram. Націсніце на той жа самы бот правай кнопкай мышы і абярыце «Выдаліць чат».
5. Пачакайце содні. Пры гэтым не шукайце ботаў у радку пошуку.
Пасля гэтага ён мусіць канчаткова выдаліцца.
Незалежныя медыі таксама спрабуюць засцерагчы людзей. Асабліва тых, якія даюць каментар, застаючыся ў Беларусі.
«Мы адмыслова не называем яго імя і робім усё магчымае, каб яго немагчыма было ідэнтыфікаваць. Таму што бяспека людзей для нас больш важная, чым нейкі хайп».
Рэжым працягвае запалохваць грамадства і абмяжоўваць доступ да інфармацыі. Беларусам, якіх вінавацяць «у спрыянні экстрэмісцкай дзейнасці», сёння пагражае ажно да сямі гадоў зняволення.
Ян Федаровіч, «Белсат»
