Tematyką programu Pawła Mażejki będą trudne pytania dotyczące wspólnej historii narodów zamieszkujących nasz region.
Litwini zawłaszczyli sobie Wielkie Księstwo Litewskie, a Polacy Rzeczpospolitą? Co oznaczała dla Białorusinów przymusowa rusyfikacja? O spornych kwestiach – w tym wzajemnych krzywdach historycznych – będą dyskutować historycy z różnych krajów.
Premierowy odcinek programu ukaże się 25 marca o 21:15 (19:15 czasu polskiego) i będzie poświęcony 100. rocznicy proklamowania Białoruskiej Republiki Ludowej. A już teraz rozmawiamy z prowadzącym „Intermarium” – Pawłem Mażejką.
– W Biełsacie są już „Zagadki białoruskiej historii”. Po co jeszcze jeden program historyczny?
Potrzebujemy dyskusji z sąsiadami o bolesnych tematach naszej wspólnej historii. Żaden z narodów nie wyszedł z XX wieku nieskalany. Krzywd historycznych wystarcza dla wszystkich.
Czasem nie możemy zrozumieć, dlaczego ten czy inny naród zachowuje się tak, a nie inaczej. Dlaczego nie lubi, a nawet nienawidzi sąsiada, z którym długo żył w jednym państwie.
Ale wspólna historia, jakkolwiek byłaby czasem dla nas nieprzyjemna, nie powinna nas dzielić. Obserwujemy dziś, jak trudno buduje się zrozumienie pomiędzy Polakami a Ukraińcami, Polakami a Litwinami, Węgrami a Ukraińcami. Trudno również dlatego, że jest strona rosyjska – zainteresowana tym, aby narody te były skonfliktowane.
– Jakie tematy najbardziej przyczyniają się do skłócenia Białorusinów z sąsiadami?
– Kresy, traktat ryski, rusyfikacja i polonizacja. Powstania i bohaterowie wszystkich czasów. “Leniny, Staliny i Dzierżyńscy”. 17 września, ZSRR, Cerkiew unicka, katolicyzm i prawosławie. Represje, Białoruska Republika Ludowa i BSSR. Bohaterowie ruchów antybolszewickich, partyzantki narodowe z czasów ostatniej wojny, II wojna światowa i Wielka Wojna Ojczyźniana.
To tylko niektóre z tematów, na które my, Białorusini mamy odmienne poglądy nie tylko niż nasi sąsiedzi, ale też we własnym społeczeństwie, wewnątrz Białorusi.
– Są dwa podejścia do traum historycznych. Pierwsze apeluje do pozostawienia ich w przeszłości, ponieważ dyskusje nic nie zmienią. Nie przywrócą życia ofiarom, a tylko otworzą zapomniane groby i stare rany.
– I jest drugie podejście: rozmawiać. Szczerze i otwarcie – o problematycznych okresach naszej wspólnej historii. Nie chować, nie ukrywać problemu. Wzajemne krzywdy i urazy nie powinny nas osłabiać. Mamy do nich prawo, podobnie jak inne narody. A rozmawiając o naszej przeszłości spokojnie i szczerze, nie pozwolimy temu historycznemu balastowi ciągnąć nas z powrotem. I całkiem możliwe, że nie powtórzymy błędów z tej przeszłości. I nie pozwolimy, aby kiedyś nasi nieprzyjaciele otworzyli puszkę Pandory.
Większość naszych sąsiadów zaczęła wyciągać z szaf historyczne szkielety. Na Białorusi ten proces nawet się nie zaczął.
Czemu by więc nie zrobić tego w Biełsacie? Mówić o swoich krzywdach i traumach z historii i słuchać o krzywdach i traumach innych narodów. „Intermarium” to w znacznym stopniu program terapeutyczny.
– Intermarium, czyli Międzymorze było projektem Piłsudskiego, który po I wojnie światowej chciał utworzyć konfederację państw na obszarze od Morza Czarnego do Bałtyckiego. Czemu zapożyczyliście tę nazwę?
– Nazwę zaproponował jeszcze Michał Aniempadystau. Myśleliśmy o debatach na temat historycznych losów Białorusi i jej sąsiadów, ponieważ dziś na tematy częściej wypowiadają się w telewizji propagandyści „russkiego mira”. A przecież region, o którym chcemy mówić, był kiedyś nazywany właśnie Międzymorzem.
Rozmawiała Inha Astraucowa, cez/belsat.eu
