Мае сапраўдныя прыгоды ў Лацінскай Амерыцы пачаліся з Гватэмалы. Краіна, якую я спачатку ўспрыняў як брудную і хаатычную, нечакана зрабілася часткай майго жыцця. Тут я вывучаў мову, набыў скутар, знайшоў сваё каханне – і вяртаўся сюды зноў і зноў.
Мы пачынаем публікацыю блогу салігорскага падарожніка, які здзейсніў кругасветку. Глядзіце таксама ягоныя сюжэты ў нашым шоу «Раніца з Белсатам».
Чаму я накіраваўся менавіта ў Гватэмалу? План быў просты і амбіцыйны: праехаць на скутары ўсю Лацінскую Амерыку, ад Мексікі да Аргентыны. Я добра разумеў, што без хаця б базавага ведання іспанскай мовы зрабіць гэта будзе складана. Пастаянны стрэс, непаразуменні, а яшчэ і gringo price – калі табе як турысту проста ставяць цэннік удвая вышэйшы. Па-англійску ў Лацінскай Амерыцы амаль ніхто не размаўляе.
Я хацеў вывучыць мову хаця б на нейкім базавым узроўні, каб разумець людзей і пачувацца больш вольна. Так я і натрапіў на варыянт з Гватэмалай. На форумах пісалі, што тут шмат прыватных моўных школаў. Звязаўся з адной з іх, яны хутка адказалі, і я надумаў ехаць адразу да іх, на возера Атытлян.
Падарожжа да возера Атытлян і моўная школа «Сэрца мая»
Да моўнай школы я цэлы дзень ехаў «чыкенбасамі». Гэта легенда гватэмальскіх дарог, адметная фішка гэтай краіны. Старыя жоўтыя школьныя аўтобусы з ЗША, якія атрымалі другое жыццё: іх фарбуюць у вар’яцкія колеры, упрыгожваюць роспісамі, агнямі, надпісамі, нават хромам. Кожны такі аўтобус – гэта асобны арт-аб’ект, рухомы кавалак сапраўднага мастацтва. Што праўда, выглядаюць яны значна весялей, чым едуць: павольна, спыняюцца літаральна на кожным павароце, дастаткова махнуць рукой. Унутры натоўп, як у сапраўднай клетцы з куранятамі, адсюль і назва. Людзі з клункамі і дзецьмі на каленях, музыка на ўвесь салон, а часам яшчэ і сапраўдныя куры ў якасці спадарожніка. Хаос, у якім ёсць свая логіка, і ў гэтым усім – свая атмасфера, непаўторны шарм.
Увесь дзень я ехаў з перасадкамі, максімальнае заглыбленне ў атмасферу сапраўднай Гватэмалы! Усяго за дзень я змяніў, напэўна, чатыры ці пяць аўтобусаў. Падчас адной такой перасадкі ледзь не забыў невялікі заплечнік з самым неабходным – толькі цудам паспеў схапіць яго перад тым, як аўтобус ужо хацеў рушыць з месца. Адрэналіну хапіла, падарожжа вісела літаральна на валаску!
Нарэшце дабраўся да Сан-Пэдра-ля-Лягуны, вёсачкі на беразе магутнага Атытляну. Тут я і збіраўся вучыць іспанскую мову, тут фактычна і пачалося маё сапраўднае знаёмства з Лацінскай Амерыкай.
Кошт навучання ў школе «Corazón Maya» («Сэрца мая») быў вельмі прымальны: каля двухсот долараў за тыдзень самага інтэнсіўнага навучання. Аплата па тыднях: хочаш – вучышся толькі тыдзень, хочаш – працягваеш. Я надумаў узяць тры тыдні з нуля, каб атрымаць хоць нейкую базу. Індывідуальныя заняткі шэсць гадзінаў штодня, два блокі па тры гадзіны з перапынкам.
У гэты кошт таксама ўваходзіла пражыванне ў мясцовай сям’і насупраць школы. Пакой з гарачым душам, інтэрнэтам і трохразовым харчаваннем. Усе ўмовы, каб засяродзіцца на вучобе і заглыбіцца ў мову. Забягаючы наперад, скажу: гэта было вельмі правільнае рашэнне. Менавіта дзякуючы гэтаму я з нуля дайшоў да ўзроўню, калі мог самастойна размаўляць, разумець людзей і не баяцца камунікаваць у падарожжы.
Сэрца Атытляну: школа, шаманы і вулканы
Сан-Пэдра – гэта вёска, дзе жывуць пераважна нашчадкі карэннага насельніцтва Гватэмалы, індзейцаў мая. Потым я даведаюся, што Гватэмала – гэта фактычна і ёсць краіна мая, дзе індзейцы ўсё яшчэ складаюць большасць насельніцтва і захоўваюць сваю культуру, мову, звычаі. І менавіта гэтым Гватэмала надзвычай цікавая.
,,У сям’і, дзе я жыў падчас вучобы, размаўлялі на мове мая, цутухіль. Гэта было маё першае сапраўднае заглыбленне ў іншую культуру. Я адразу адчуў, што трапіў у нешта ўнікальнае. Калі прыйшоў на першы занятак, у школе праходзіла традыцыйная цырымонія мая – абрад пасвячэння 14-гадовай дзяўчынкі ў дарослае жыццё. Шаманы, вогнішча, кветкі, малітвы на мове продкаў.
Возера Атытлян – гэта, бадай, галоўны курорт Гватэмалы, але зусім не такі, як прыморскія. Мая з даўніх часоў не сяліліся каля акіяну: яны лічылі, што там кепскія ўмовы для вырошчвання кукурузы, кавы, какавы. Таму асноўныя ныяіх паселішчы – у гарах, каля азёраў, сярод вулканаў. Атытлян – гэта сапраўднае месца сілы, куды я вяртаўся кожны раз, калі прыязджаў у Гватэмалу. Ён выглядае так, нібы прыдумаў сябе сам, каб людзі не забыліся, што такое прыгажосць.
Навучанне ішло лёгка і натхняльна. Мой малады, але дасведчаны настаўнік спачатку трохі перакладаў складаныя словы на англійскую, але ўжо праз пару дзён быццам забыўся, што наогул яе ведае. Мы маглі размаўляць пра ўсё на свеце – ад «Саўт Парку» да «Pussy Riot» – і такія гутаркі зрабілі навучанне жывым і вясёлым. За тры тыдні я ўжо даволі нядрэнна разумеў мову і мог падтрымаць размову. Школа арганізоўвала і інтэграцыйныя заняткі. Раз на тыдзень мы збіраліся і гатавалі традыцыйныя гватэмальскія стравы – напрыклад, тамале: кукурузнае цеста, завернутае ў ліст пальмы, з курачкай ці іншай начынкай, прыгатаванае на пары. Былі і трэкінгі, мы хадзілі да вадаспадаў у горы, у суседнія вёскі. Кожны вечар быў насычаны, як у летнім дзіцячым лагеры – толькі з экзатычным антуражам і карыснай мэтай.
У свае першыя выходныя я ўзабраўся на вулкан Сан-Пэдра, што ўзвышаецца проста над вёскай і даў ёй імя. Потым я даведаўся, што хадзіць туды ў адзіночку небяспечна, здараліся напады з боку мясцовых. Але ўсё абышлося: было захапляльна, прыгожа, магутна. А пасля спуску было купанне ў Атытляне, мая традыцыйная акцыя «Акунуся за Беларусь!». Возера, вулкан, неба – усё дыхала неймавернай энергіяй і супакоем.
Дваццаць хвілінаў на чоўне – і ты ў Сант'яга-Атытлян, яшчэ адной таямнічай маянскай вёсцы непадалёк. Тут ёсць незвычайная традыцыя: мясцовыя пакланяюцца Машымону – скульптуры дзядулі без рук. Ён лічыцца ахоўнікам народу цутухіль. Яму прыносяць цыгарэты і алкаголь, заліваюць проста ў рот і шэпчуць малітвы. Выглядае дзіўна, але адчуваецца вельмі шчыра. Гэта максімальнае заглыбленне ў таямнічы і містычны свет, які жыве паводле сваіх законаў.
,,Навучанне ў школе праляцела хутка. Я даволі ўпэўнена засвоіў мову на базавым узроўні: дастаткова, каб разумець і падтрымаць простую гутарку. Але найважнейшым было тое, што школа дапамагла мне пераадолець псіхалагічны бар’ер: ты проста пачынаеш гаварыць, і з кожнай размовай становіцца лягчэй.
Скутар, каханне і маянскі космас
Далей я перайшоў да рэалізацыі свайго першапачатковага плану – купіць скутар і перасекчы на ім усю Лацінскую Амерыку. У Гватэмале нават турыст можа купіць скутар ці матацыкл і зарэгістраваць яго на сябе. Я свядома выбраў менавіта скутар, з розных прычынаў. Перш за ўсё таму, што хацелася адчуць смак «павольнага падарожжа», калі можна смакаваць кожнае месца, спыняцца і любавацца краявідамі, а не праносіцца на шалёнай хуткасці. Ну і чыста практычныя прычыны: скутар таннейшы, прасцейшы ў кіраванні і эксплуатацыі.
План быў просты – знайсці праз каўчсёрфінг кагосьці з мясцовых, хто дапаможа з купляй. Такі хлопец знайшоўся ў горадзе Кецальтэнанга (ці проста Шэля на мове мая). У 2016 годзе хлопец праехаў на матацыкле з Гватэмалы да Аргентыны і вярнуўся назад – сапраўдны мотападарожнік, якога я шукаў. Я напісаў яму запыт на каўчсёрфінг, ён даволі хутка адказаў: «Прыязджай, нешта прыдумаем!» Так я і апынуўся ў Шэлі, яшчэ не здагадваючыся, наколькі важным будзе гэты горад у маім падарожжы.
Хлопца звалі Біл, і з першых хвілінаў ён прыняў мяне як старога сябра. Я жыў у ягоным офісе ў цэнтры, спаў проста на падлозе, мыцца хадзіў да ягоных сяброў. І гэта быў таксама вельмі кайфовы досвед. На наступны ж дзень мы пачалі шукаць скутар. Прагледзелі «Facebook Marketplace» і знайшлі ідэальны варыянт: «Honda Navi 110». Ужываны ён каштаваў дзевяцьсот долараў. Біл дапамог з усім: мы адвезлі скутар да механіка, праверылі, ці ўсё працуе, аформілі дакументы. Здавалася, усё не так і складана.
І тут пачалася эпапея з гватэмальскай бюракратыяй, афармленне скутара на сябе, пераафармленне ўсіх дакументаў, атрыманне нумароў і гэтак далей. Гэта ўсё заняло цэлы месяц. Біл таксама дапамог у змаганні з бюракратыяй, знайшоў мясцовага хлопца, які вучыцца на адваката і таму ведаў, што і як рабіць. Але нават разам з ім уся працэдура заняла каля месяца. Аднак кожная паслядоўнасць падзеяў – правільная. Такое правіла спрацавала і гэтым разам! Даволі хутка я зразумеў, як моцна мне пашчасціла.
Пакуль чакаў дакументаў на скутар, праз тутэйшую групу экспатаў на «Фэйсбуку» пазнаёміўся з дзяўчынай з Украіны, якая жыве і працуе ў Шэлі. У яе на аватарцы быў бела-чырвона-белы сцяг, таму я захацеў напісаць ёй і запрасіць на каву. Мы сустрэліся, цікава паразмаўлялі, я распавёў пра сваё падарожжа, праблемы з рэгістрацыяй скутара. Яна сказала, што фірма, на якую яна працуе, здымае ёй вялікую кватэру і я магу спыніцца ў яе на некалькі дзён. Я зрабіў ёй дранікі, мы паехалі на акіян – і ўсё неяк завярцелася паміж намі. Так пачалася неймаверная гісторыя кахання, якая прайшла са мною праз увесь свет і працягвалася пасля падарожжа.
Чакаючы дакументаў, я шмат падарожнічаў па ваколіцах Шэлі. Там вельмі шмат цікавых месцаў, літаральна прасякнутых духам мая: карэнныя жыхары складаюць абсалютную большасць насельніцтва гэтага рэгіёну. Асабліва запомніўся абсалютна казачны касцёл у вёсцы Сан-Андрэс-Шэкуль, якая выглядае як зробленая з пернікаў. Фантастычная архітэктура, у якой спалучаюцца каталіцызм і традыцыйныя маянскія вераванні, шаманізм. Нешта незямное!
Дарэчы, ува ўсёй Гватэмале часта можна пабачыць зоркі Давіда, сцягі Ізраілю. Мяне нават падвозіў хлопец, якога завуць Ісраэль. Мясцовыя лічаць, што гэта прыносіць удачу. І ў той жа час у Шэлі я неяк пабачыў «Фольксваген Жук» з налепкай з сапраўднай свастыкай. Спыніўся зрабіць фота, тут з дому насупраць выйшаў мужчына яўна арыйскага выгляду і спытаў, што я тут раблю. Прыйшлося прыкінуцца дурнаватым грынга, які трохі заблукаў.
Нарэшце перад самымі каталіцкімі Калядамі я ўсё ж атрымаў усе неабходныя дазволы і новыя нумары. Біл запрасіў мяне сустрэць Святы вечар з ягонай сям’ёй і бацькамі, гэта было вельмі прыемна і цікава назіраць, як адзначаюць гэтае свята на іншым баку планеты. А ўжо на наступны дзень я распачаў сваё падарожжа матацыкліста.
Скутар, джунглі і піраміды
Наперадзе мяне чакаў Сэмук-Чампэй, адна з галоўных прыродных славутасцяў Гватэмалы. Паводле навігатара, усяго нейкія 250-300 кіламетраў, здавалася б, дробязь. Але на справе гэта ператварылася ў трынаццаць гадзінаў язды па бясконцых серпанцінах. Выехаў зранку, а прыехаў папацёмку, зусім знясілены.
Дарогі тут бываюць даволі нармальныя, але ўсё роўна трапляюцца ямы, заторы і небяспечныя ўчасткі, асабліва вымотваюць бясконцыя «сонныя паліцыянты». На дадатак – высокая тэмпература, пыл і звычайная стома. Але ж калі нарэшце трапляеш у Сэмук-Чампэй, то разумееш, што яно было таго вартае. Трапічны рай, смарагдавыя натуральныя басейны ў джунглях, атмасфера, нібыта з дзіцячых фантазіяў пра «джунглі, што клічуць».
Дарогі могуць быць небяспечныя. Вяртаючыся з Сэмук-Чампэй, на чарговым павароце бясконцых серпанцінаў я ўпаў. Там была аварыя, пасля якой на праезнай частцы засталася машынная аліва. Я спрабаваў тармазіць, але позна – скутар занесла. На шчасце, усё абышлося лёгкімі драпінамі, але настрой быў той яшчэ.
,,Далей мой шлях ляжаў да гістарычнага вострава Флёрэс на возеры Пэтэн-Іца, яшчэ адной перліне Гватэмалы. Флёрэс – маляўнічае месца, асабліва на захадзе сонца. Але маёй асноўнай мэтай была галоўная археалагічная жамчужына краіны – Тыкаль, адзін з галоўных гарадоў старажытнай цывілізацыі мая. Гэта нешта асаблівае, велізарны археалагічны комплекс у глыбіні гватэмальскіх джунгляў. Нібыта з фільму пра Індыяну Джоўнза: велічныя піраміды мая, гарачае паветра, джунглі, птушкі, старажытнасць.
Аднак дарога туды зноў прынесла прыгоды. Пасярод трасы скутар нечакана заглух. Я не ведаў, што рабіць, але неўзабаве спынілася мясцовая сям’я на пікапе. Загрузілі мой скутар, завезлі ў вёску – і іхны бацька аказаўся механікам, які паправіў усё за пяць хвілінаў, наадрэз адмовіўся браць грошы і пажадаў прыемнага падарожжа! Гэтак я паступова набіраўся досведу ў мотападарожжы і добра так паляпшаў сваю іспанскую. Пачыналіся сапраўдныя «Дзённікі матацыкліста»!
У гостэле ад іншага падарожніка я пачуў, што той збіраецца ў суседні Бэліз, каб зрабіць так званы візаран. Аказваецца, дзевяноста бязвізавых дзён даецца сумарна на чатыры краіны Цэнтральнаамерыканскага Звязу (Гватэмала, Сальвадор, Гандурас і Нікарагуа). А я ўжо правёў у рэгіёне амаль два месяцы. Каб не мець праблемаў з наступнымі перасячэннямі мяжы, пастанавіў: час на некалькі дзён з’ехаць у Бэліз. Абнуліцца, так бы мовіць. Вось так маршрут падарожжа часам складваецца сам сабою!
