Падзеж жывёлы ў сельскіх гаспадарках Беларусі б’е гістарычныя рэкорды. Пра гэта заяўляе сам Аляксандр Лукашэнка. А арганізацыя «BELPOL» прадставіла «Белсату» дакументы чыноўнікаў, якія гэтыя заявы пацвярджаюць і раскрываюць дэталі гэтай маштабнай з’явы.
Тэма падзяжу жывёлы не адпускае Аляксандра Лукашэнку. За два з паловай месяцы ён звяртаўся да яе ўжо сем разоў. Прычым пры любой нагодзе. Гэтак, 21 сакавіка, прымаючы з дакладам старшыню Магілёўскага аблвыканкаму Анатоля Ісачанку і свайго памочніка ў рэгіёне Сяргея Налівайку, Лукашэнка заявіў, што на Магілёўшчыне падзеж «больш, чым у каго-небудзь, было летась». Кіраўнік вобласці паспрабаваў быў апраўдацца, што сёлета «сітуацыя стабілізавалася»: «паменшылі падзеж жывёлы на паўтары тысячы да ўзроўню мінулага года». Але атрымаў адказ, што «гэта нішто», ды пагрозы не спрабаваць яго «на павароце абысці».
31 сакавіка, прызначаючы Юрыя Караева кіраваць Гарадзеншчынай, Лукашэнка сказаў, што ў ёй падзеж буйной рагатай жывёлы на 11 % вышэйшы за ўзровень 2023 года. А «ў іншых яшчэ больш сумна», дадаў ён. Пра рост падзяжу палітык паведаміў і пры прызначэнні Аляксея Кушнарэнкі старшынёй Менскага аблвыканкаму. Не адпускала тэма Лукашэнку ані на суботніку 12 красавіка, ані ў царкве на Вялікдзень 20-га. Ён зноў і зноў пагражаў вельмі сур’ёзным навядзеннем парадку і «жымам», прызнаючы, што выпрацоўка мяса на аднаго чалавека ў Беларусі ў два ці тры разы ніжэйшая, чым у суседзяў.
25 красавіка, слухаючы пра развіццё пацярпелых ад катастрофы на ЧАЭС раёнаў Гомельшчыны, Лукашэнка заявіў, што ў вобласці, якой чацвёрты год кіруе былы міністр сельскай гаспадаркі Іван Крупко, падзеж «скрозь». А чыноўнікі толькі і абяцаюць, што выраўняць паказнікі пад канец года.
,,«Мне ж не паказнікі, Іван Іванавіч, патрэбныя. Мне патрэбнае жывое быдла. Бо цяля – гэта будучая карова ці будучы бычок, які пойдзе на адкорм. А, значыць, гэта малако і ялавічына», – сварыўся Лукашэнка.
28 траўня Лукашэнка пагражаў «вельмі жорсткай размовай» ужо кіраўніку Берасцейшчыны і казаў, што на Віцебшчыне «ветлекары замест таго, каб лекаваць, вельмі інтэнсіўна займаліся тым, як схаваць гэты падзеж».
,,«Гэта кашмар. Гэта недапушчальна. За гэта трэба несці крымінальную адказнасць», – абураўся ён гэтым 29 траўня на нарадзе з кіраўніцтвам Савету міністраў.
Лукашэнка агулам заявіў, што «падзеж дасягнуў гістарычнага максімуму» і разбурае жывёлагадоўчую галіну. Тамсама ён падзяліўся ідэяй, як развязаць праблему: выкупляць цялятаў з гаспадарак, дзе яны дохнуць, і перадаваць у тыя, дзе выжываюць. Старшыні КДК і генеральнаму пракурору Лукашэнка даручыў расказаць, «колькі пасадзілі» за падзеж жывёлы. Паводле яго, пра гэта адбудзецца асобная прадметная размова.
Праблемы носяць сістэмы характар
Пра сур’ёзнасць тэмы кажуць і дакументы чыноўнікаў, якія здабыла і падала «Белсату» арганізацыя «BELPOL». Яны былі складзеныя напрыканцы траўня і датычаць Гомельскай вобласці. І хоць за месяц да таго Лукашэнка ўжо актыўна сварыўся на мясцовага «губернатара» Крупко, сітуацыя з падзяжом жывёлы ў рэгіёне лепшай не стала.
Гэтак, Камітэт дзяржаўнага кантролю вобласці ў сваім лісце ў Калінкавіцкі, Рагачоўскі і Хойніцкі райвыканкамы паведамляе, што падчас маніторынгу 16 траўня выявіў «парушэнні ветэрынарна-санітарных правілаў, арганізацыйна-тэхналагічных і заатэхнічных патрабаванняў утрымання і харчавання буйной рагатай жывёлы, якія ў тым ліку спрыяюць непрадукцыйнаму выбыццю буйной рагатай жывёлы».
Напрыклад, у Калінкавіцкім раёне, у КСУП імя Кутузава на машынна-трактарнай фабрыцы «Давыдавічы», восем клетак для цялятаў папросту не былі абсталяваныя кармушкамі. Да таго ж іх сёлета не кармілі адмысловым камбікормам, якога папросту не было. І ў цэлым кароваў кармілі саломай і травой, бо не было сіласу, сена і сенажу. Сама ферма не агароджаная, а даільная апараты на ёй брудныя.
У Рагачоўскім раёне, у ААТ «Вялікастралкоўскі» на МТФ «Вялікія Стралкі», кароваў трымалі ў загноеным хляве без подсцілу, паловы з іх не выводзілі на прагулку праз адсутнасць для гэтага пляцоўкі. На 15 ацеленых у траўні кароваў мелася толькі два літры малодзіва, часопіс яго выкарыстання адсутнічаў, а каровы нараджалі падчас маніторынгу проста ў гной. У жывёлінаў, якіх пакінулі на лекаванне, не было доступу да вады і корму. Таксама ў 60 цялятаў у клетках-хатках адсутнічала вада, у 14 – камбікорм. На ферме толькі за красавік загінула дзесяць кароваў, з якіх пяць – без высвятлення прычыны. У хляве з маладняком быў часткова разбурана мур сцяны, а даільна-малочны блок быў захламлены адходамі, адстойнікі ў даільным зале перапоўненыя жывёлагадоўчымі сцёкамі.
У Хойніцкім раёне, на МТФ «Судкова», 29 клетак-хатак з цялятамі былі загноеныя, як і пляцоўка для выгулу, а сянаж і сілас гнілі пад дажджом. Праз недахоп вольных клетак-хатак у шасці з іх змяшчалася па двое цялятаў. Кожная дзясятая карова праз недастатковую прафілактычную абрэзку капытнага рога мела дэфармацыю ног і кульгавасць.
У КСУП «Эксперыментальная база «Стрэлічава» на МТФ «Вялікі Бор» у хляве з прычыны зламанага кармавога борціку корм кідалі проста пад ногі быкам. Выгульныя пляцоўкі былі ў гноі і вадзе, захламленыя рэшткамі бітай цэглы і шыферу, а практычна ва ўсіх клетках-хатках з цялятамі не было гардзінак для абароны ад ападкаў. Клеткі-хаткі ў радзільным аддзяленні не былі абсталяваныя лямпамі для абагравання нованароджаных цялятаў, а вынятыя з траншэі сянаж і сілас да выдачы жывёле таксама гніў на адкрытых пляцоўках пад дажджом. У хляве з дойнымі каровамі адсутнічалі лісты на даху.
У КСУП імя Мележа на МТК «Тунеўшчына» быў не нарыхтаваны банк малодзіва, камбікормам цялятаў кармілі без папярэдняй ачысткі кармушак ад забруджванняў, а ў малочным блоку захоўвалася каля 20 літраў кіслага малака. Больш як 400 кароваў, або 70 %, мелі дэфармацыю канечнасцяў і кульгавасць, 170 кароваў (19 %) – прыкметы клінічнага і субклінічнага мастыту. На МТФ «Алексічы» кульгавых кароваў было каля 80. Тамсама праз недастатковую вентыляцыю і падвышаную вільготнасць столь і сцены двух хлявоў былі пакрытыя чорнай цвіллю.
У сваю чаргу Камітэт сельскай гаспадаркі і харчавання Гомельскага выканкаму разаслаў лісты 20 траўня з патрабаваннямі развязаць выяўленыя ў рэгіёне парушэнні. У іх таксама прыведзеныя тыповыя памылкі, выяўленыя ў 2023-2024 гадах.
У прыватнасці, на Гомельшчыне сістэматычна выяўляюцца факты адлюстравання ў справаздачах недакладных звестак пра пагалоўе, унясення скажоных звестак у дакументы ўліку жывёлы, валавой вытворчасці малака і атрыманых прыбаўленнях, што пасля цягне незаконныя выплаты работнікам за фактычна не атрыманую прадукцыю жывёлагадоўлі. Таксама нярэдкія выпадкі не выканання патрабаванняў уліку жывёлы і адсутнасць яго перавесак, фармальныя інвентарызацыі, скажэнне першасных дакументаў руху і выбыцця пагалоўя.
,,«Часцяком падзеж хаваецца пад выглядам вымушанага забою і рэалізацыі мяса без ветэрынарнага кантролю», – заявілі ў камітэце
Гэтак, у 2024 годзе пры пераліку пагалоўя ў адной з гаспадарак выявілася, што працаўнікі для ўтойвання падзяжу і незаконных продажаў жывёлы больш як чатыры гады ўносілі ў дакументы фіктыўныя звесткі, схаваўшы такім чынам нястачу 384 жывёліны. І хоць нястача рэгулярна выяўлялася, яе прычыны не расследаваліся, а вінаватыя не караліся.
У кожнай трэцяй гаспадарцы Гомельшчыны ў 2024 года не вялі ідэнтыфікацыйны ўлік жывёлы, а асобныя гаспадаркі часцяком жывёлу не ўзважваюць гадамі, і потым там маюць месца значныя нястачы вагі і множныя скажэнні бухгалтарскага ўліку. Гэтак, у адной з гаспадарак пры пераліку пагалоўя была выяўленая нястача 110 галоў і нястача 272 тонаў жывой вагі. Там вага быкоў на адкорме паводле справаздачаў была 308 кілаграмаў, але фактычна – толькі 112, або на 196 кілаграмаў менш.
Рэкордныя падзяжы жывёлы і беларусаў
Паводле дакументу, парушэнні, якія дапускаюцца, «носяць сістэмны характар: як правіла – гэта незазабеспячэнне бухгалтарскага ўліку і скажэнні справаздачнасці, неабгрунтаваныя выплаты даплат і прэміяў, фармальнасць правядзення інвентарызацыяў, грубыя парушэнні пры спісанні тэхнікі, кармоў і ветпрэпаратаў, расходаванні паліва і ўгнаенняў, нястачы пагалоўя (маёмасці) і інш».
А вось змаганне з гэтымі парушэннямі з боку Лукашэнкі мае характар больш імпульсіўны і неабавязковы. За 31 год свайго няспыннага кіравання былы дырэктар саўгасу «Гарадзец» не здолеў навесці парадак нават у сельскай гаспадарцы.
Яшчэ ў 2019 годзе ён жахаўся «Асвенцімам» для «абасраных» кароваў у аграхолдынгу «Купалаўскае», што ў Шклоўскім раёне – тым самым, дзе ён да вялікай палітыкі працаваў сам. Патрабаваў звольніць вінаватых і пачаць крымінальныя справы. Міністра сельскай гаспадаркі Леаніда Зайца ён сапраўды звольніў на наступны дзень, але паслаў яго не ў вязніцу, а на чарговую высокую пасаду – спачатку старшынёй Магілёўскага аблвыканкаму, затым – намеснікам старшыні Савету Рэспублікі і віцэ-прэм’ерам. А падзеж «абасраных» кароваў за мінулыя шэсць гадоў дасягнуў, паводле словаў самога ж Лукашэнкі, гістарычнага максімуму.
Як выйшаў на гістарычны максімум і падзеж беларусаў, на замену якіх было вырашана завесці 150 тысяч пакістанцаў. Магчыма, неўзабаве з’явіцца ідэя завесці і пакістанскіх кароваў, калі беларускія будуць і надалей дохнуць у гноі.
Макар Мыш belsat.eu
