Жанчына з мужам і дваімі дзецьмі планавала адпачынак у Іспаніі. У апошні момант 12-гадовую дачку не пусцілі на рэйс, бо замест пашпарту яна мела польскі падарожны дакумент. Праз год удалося дамагчыся кампенсацыі.
Беларуска Юлія падзялілася з выданнем «Мост» гісторыяй пра кампенсацыю незаконнай адмовы ў пасадцы на самалёт «Ryanair». У траўні 2024 года яна ляцела з Познані на адпачынак у Іспанію з мужам і дваімі дзецьмі, але 12-гадовую дачку не пусцілі на рэйс, бо замест пашпарту тая мела польскі падарожны дакумент.
Гэты дакумент (замяняльнік пашпарту для тых, хто не можа атрымаць нацыянальнага пашпарту) дазваляў ёй пакідаць Польшчу і наведваць Іспанію. Пры ранейшых падарожжах праз іншы аэрапорт у Польшчы праблемаў не было.
У аэрапорце Познані Юлію з малодшым дзіцём пусцілі ў самалёт «Ryanair», але старэйшую дачку адмовіліся пускаць. Мужу заявілі, нібы падарожны дакумент дачкі не пацвярджае асобу і з ім «нельга лётаць». Юлія як юрыстка спрабавала давесці, што дачка мае не толькі падарожны дакумент, але і карту сталага побыту ў Польшчы, таму віза ці нейкі дадатковы дакумент не патрэбныя. Але ў аэрапорце ўсё роўна адмаўлялі. Мужу давялося застацца з дачкой у Польшчы, Юлія з малодшым сынам паляцела, сын плакаў без бацькі, з якім нячаста даводзіцца адпачываць разам.
Калегі-юрысты расказалі Юліі, што аэрапорт у Познані «самы прыдзірлівы»: адтуль шмат такіх гісторыяў, там «нейкая свая палітыка».
Юлія пастанавіла дамагацца кампенсацыі. Тэлефанаванні і лісты ў тэхпадтрыманне «Ryanair» не дапамаглі. Юлія склала прэтэнзію да «Ryanir», падлічыла кампенсацыю квіткоў мужу і дачцэ на 1500 злотых, з дапамогай калегі выслала прэтэнзію ў «Ryanair», далучыла скан адказу Міністэрства ўнутраных справаў Польшчы пра тое, што падарожны дакумент сапраўды пацвярджае асобу – гэты скан публікавала юрыстка Вольга Дабравольская з Цэнтру беларускай салідарнасці.
Праз два тыдні Юлія атрымала адказ з просьбай прабачыць і згодай кампенсаваць шкоду, цягам тыдня прыйшлі грошы. Цяпер Юлія не сутыкнецца з такімі праблемамі: сям’я ўжо атрымала грамадзянства Польшчы.
Праблемы з падарожнымі дакументамі і лоўкост-кампаніямі частыя
Адным з першых пра такую праблему расказаў рэжысёр і дакументаліст Мікалай Мамінаў: хацеў з сям’ёй паляцець з Вільні ў Іспанію з перасадкай у Злучаным Каралеўстве. Яму адмовілі ў пасадцы, бо «не пасавалі» ягоныя дакументы: пра гэта вусна сказала працаўніца «Ryaniar», якая правярала дакументы перад пасадкай, але пісьмовых пацверджанняў адмовы не выдала. У доўгім ліставанні з авіякампаніяй ён не дамогся кампенсацыі, атрымаў адмову з памылкамі і выдуманым словам. «Белсату» ў авіякампаніі назвалі непраўдзівую прычыну адмовы ў пасадцы.
Бывалі як падобныя гісторыі з бясплённымі спробамі (у тым ліку нядаўна – у траўні 2025 года), так і гісторыі, у якіх удавалася дамагчыся кампенсацыі. Мінулым летам беларуска Вераніка расказвала, як ёй адмаўлялі ў пасадцы ў самалёт «Ryanair» з падарожным дакументам і пужалі дэпартацыяй у Беларусь. Пасля скаргаў з цытаваннем законаў ёй удалося дамагчыся кампенсацыі.
У гэтых гісторыях ёсць агульныя рысы:
- Падарожнікі найчасцей маюць набор дакументаў, які несумнеўна дазваляе наведваць адпаведныя краіны.
- Найчасцей з праблемамі сутыкаюцца кліенты лоўкост-кампаніяў «Ryanair» і «Wizz Air», але адмовіць у пасадцы з падарожным дакументам могуць і на чартарных рэйсах.
- На рэгістрацыі ў аэрапорце і на мытні праблемаў не ўзнікае: на рэйс не пускаюць менавіта працаўнікі авіякампаніяў, якія часам кансультуюцца з невядомымі праз тэлефон.
- Выдрукаваныя законы, а таксама адказы амбасадаў і міністэрстваў пра тое, што краіна прызнае падарожны дакумент, не дапамагаюць.
- Працаўнікі авіякампаніяў прынцыпова адмаўляюцца выдаваць пісьмовае пацверджанне адмовы ў пасадцы, а авіякампаніі ў спрэчках заяўляюць, што раз пісьмовага пацверджання няма, то пасажыр сам не прыйшоў на рэйс.
Падарожныя дакументы не прызнаюцца ўніверсальна: кожная краіна асобна прызнае або не прызнае розныя тыпы падарожных дакументаў іншых краінаў. Так, Францыя не прызнае падарожных сертыфікатаў і спецыяльных пашпартоў для замежнікаў, выдадзеных Харватыяй, хоць прызнае падарожныя дакументы Харватыі для ўцекачоў і асобаў без грамадзянства – а Францыя і Харватыя ж ёсць саюзнікамі ў Еўразвязе і NATO, жорстка супернічаюць хіба ў футболе.
Статус прызнання падарожных дакументаў найлепш удакладняць у амбасадах і міністэрствах адпаведных краінаў, але можна таксама праверыць у сістэмах накшталт «TravelDoc», якой карыстаецца (або мусіла б карыстацца) «Wizz Air». Аднак важна, што прызнанне падарожных дакументаў ніяк не залежыць ад жадання авіякампаніі.
Згодна з рэгуляцыяй Еўразвязу № 261/2004, авіякампанія можа адмовіць у пасадцы, калі ёсць такія «слушныя падставы», як рызыкі здароўю і бяспецы або неадпаведныя падарожныя дакументы. Наконт права перавозніка на нейкую альтэрнатыўную інтэрпрэтацыю заканадаўства адносна праязных дакументах у рэгуляцыі не гаворыцца. Пасажыры маюць права на кампенсацыю, а перавознік абавязаны паказаць пасажыру, якому адмовілі ў пасадцы, дзе той можа пачытаць пра свае правы на кампенсацыю і дапамогу.
Калі на рэйс не пускаюць без «слушнай падставы», а проста таму, што камусьці невядомаму не спадабаўся падарожны дакумент, варта настойваць на тым, што адмова незаконная, спрабаваць дамагчыся пісьмовай адмовы, а калі гэта немагчыма, звяртацца па дапамогу да працаўнікоў аэрапорту ці паліцыі.
Алесь Наваборскі belsat.eu
