Перамовы Расеі і Украіны ў Стамбуле скончыліся за дзве гадзіны. Расея толькі падкрэсліла, што гатовая «ваяваць вечна». Трамп сабраўся паразмаўляць з Пуціным па тэлефоне. Пра тое, чым можа скончыцца размова і як гэта можа паўплываць на сітуацыю ў Беларусі, «Белсату» расказаў палітычны аглядальнік Аляксандр Фрыдман.
У Стамбуле 16 траўня адбыліся першыя за тры гады перамовы Расеі і Украіны. За дзве гадзіны бакі змаглі папярэдне дамовіцца наконт абмену палоннымі ў фармаце «1000 на 1000». Акрамя гэтага, бакі дамовіліся прэзентаваць сваё бачанне магчымага спынення агню, пасля чаго дэлегацыі правядуць новую сустрэчу. Да канкрэтных вынікаў і канчатковых дамоваў не дайшло. Прэзідэнт Злучаных Штатаў Доналд Трамп анансаваў тэлефонную размову з кіраўніком Расеі Уладзімірам Пуціным «у панядзелак а 10:00» без удакладненняў, паводле якога гадзіннага поясу будуць тыя 10. Спецыяльны прадстаўнік Трампа Стыў Ўіткаф лічыць, што размова будзе «паспяховай».
Што за размова можа быць, чым яна можа скончыцца і чаго ад гэтай чакаюць Беларусі, у «Студыі» на «Белсаце» расказаў палітычны аглядальнік Аляксандр Фрыдман. На відэа ніжэй размова ад 02:31.
На што могуць дамовіцца Трамп і Пуцін
Фрыдман лічыць, што заява Ўіткафа – гэта пэўны ціск, як то: «Давайце зробім усё, каб быў вынік, бо ёсць вялікія чаканні». Значнасць такіх заяваў ён прапануе не перабольшваць.
Размова будзе цікавай, лічыць Фрыдман. Ён не выключае, што размова можа скончыцца абвяшчэннем замірэння – можа, не на 30 дзён, а на меншы час, але хоць на нейкі тэрмін. Не выключае таксама, што размова скончыцца правалам і адсутнасцю вынікаў.
,,«Што ў прынцыпе магчыма, і гэта будзе велізарнае дасягненне, калі мы на гэта выйдзем, гэта спыненне агню, – кажа Фрыдман. – Тады могуць пачацца перамовы, яны будуць праходзіць больш-менш спакойна, бо не будуць ісці баявыя дзеянні. Але пакуль мне цяжка ўявіць сітуацыю, пры якой расейскі бок пойдзе на такую ўмову».
Калі Расея сапраўды спыніць баявыя дзеянні, то гэта значыць, што расейскі наступ у гэтым годзе мае быць скасаваны ці нейкім чынам перанесены, тлумачыць суразмоўца. А Пуцін, на думку Фрыдмана, па-ранейшаму робіць стаўку на ваенную опцыю. Пытанне ў тым, якія намаганні можа прыкласці амерыканскі бок, каб дасягнуць таго, ад чаго Расея адмовілася на перамовах у Стамбуле.
Трамп хоча прадставіць нейкі вынік, раз ідзе на такую размову з Пуціным, перакананы Фрыдман. Вынікам можа быць працяг перамоваў або адмова ад ідэі размоваў з Расеяй і пераход да ўзмацнення санкцыяў і эканамічнага ціску. Трамп дапускаў узмацненне санкцыяў, але пакуль да гэтага не перайшоў. Па выніку размовы мае стаць зразумела, ці будзе асабістая сустрэча Трампа і Пуціна, ці будзе паляпшэнне стасункаў ЗША і Расеі.
Чаго хоча Лукашэнка: вайны ці міру?
Міністэрства замежных справаў Беларусі, калі перамовы Расеі і Украіны перанеслі з 15 на 16 траўня, напісала ў сацсетцы X «міралюбны» тўіт: «Расея і Украіна не проста нашыя суседзі, а братнія нам краіны. Беларусь заўсёды паслядоўна адстойвала адкрыты і наўпроставы дыялог». Міністр замежных справаў Беларусі Максім Рыжанкоў яшчэ да фактычнага пачатку перамоваў, раніцай 15 траўня, казаў, што Расея «гатовая выкарыстаць шанец на мір», і гэта Украіна паказвае «толькі дэкларацыі нейкія, прычым дэкларацыі такога характару, якія падрываюць тыя ініцыятывы, якія ўносяцца Расеяй».
Працяглы час МЗС Беларусі наогул устрымлівалася ад каментароў на тэму перамоваў, адзначае Фрыдман. У дзяржаўнай прапагандзе Беларусі паўтаралі расейскія наратывы, але топ-чыноўнікі не выказваліся. Ідэя магчымых перамоваў з удзелам Беларусі ці арганізаваных Беларуссю, сыходзіла нават не ад Аляксандра Лукашэнкі, а ад ягонай прэс-сакратаркі Наталлі Эйсмант. Гэта «выглядала дзіўнавата», заўважае суразмоўца.
«Для Лукашэнкі сітуацыя дваістая, – разважае Фрыдман. – З аднаго боку, калі будзе нейкі прарыў і скончыцца вайна, дык гэта памяншае імавернасць таго, што Беларусь бліжэйшым часам будзе ўцягнутая ў вайну. Увесь той час, калі ідзе вайна на межах Беларусі, а Беларусь так шчыльна супрацоўнічае з Расеяй, што гісторыя 2022 года паўторыцца нават у горшым варыянце»
Не выключаны сцэнар, калі Лукашэнка не проста прадставіць тэрыторыю Беларусі для расейскага нападу на Украіну і абстрэлаў Украіны расейскімі ракетамі, але і прадставіць беларускую армію для нападу, нагадвае Фрыдман. Калі баявыя дзеянні спыняцца і калі стабілізуецца сітуацыя на мяжы, то імавернасць гэтага нападу з ужываннем беларускіх войскаў зніжаецца.
«Але ёсць і мінусы, – працягвае Фрыдман. – Беларуская эканоміка з’яўляецца часткай расейскай ваеннай эканомікі. Паколькі заходнія фірмы сышлі з расейскага рынку, гэта дазволіла Лукашэнку заняць больш трывалыя пазіцыі ў Расеі. І ўвогуле, Беларусь – адзін з бенефіцыяраў расейскай ваеннай эканомікі. Калі там вайна скончылася і асігнаванні Расеі ў ваенную эканоміку будуць меншымі, гэта, канешне, паўплывае і на эканоміку Беларусі. Калі вернуцца заходнія – прынамсі, амерыканскія – кампаніі, гэта таксама паўплывае на беларускую эканоміку.
Лукашэнка ўжо прызвычаіўся да гэтага статусу, што ён для Расеі вельмі важны партнёр, ён атрымлівае субсідыі з боку Расеі, і адначасова пакуль атрымалася не ўцягвацца ў гарачую фазу гэтай вайны. Калі сітуацыя змяняецца, гэта новыя рызыкі. І магчыма, таксама ўзмацніцца ціск на Лукашэнку з боку Расейскай Федэрацыі».
,,«Ва ўмовах вайны саюзнік – гэта важна, і асаблівага сэнсу ціснуць на яго няма ў гэтых умовах. Умовы змяніліся – ціск можа павялічыцца», – кажа Фрыдман пра стасункі Лукашэнкі і Пуціна.
У гэткіх умовах, рэзюмуе Фрыдман, Лукашэнка мог выбраць «міралюбную», але вельмі асцярожную рыторыку.
Лукашэнка раней рабіў «рэверансы» ў бок ЗША і спробы даслаць Амерыцы мэсідж: «Я таксама ёсць у рэгіёне, я гатовы да паляпшэння стасункаў». Цягам апошніх тыдняў гэта спынілася. І амерыканскі бок пакуль вырашае толькі пытанні амерыканскіх грамадзянаў, зняволеных у Беларусі, і не каментуе палітычнае становішча ў Беларусі, як то пра фальсіфікацыю выбараў ці парушэнні правоў чалавека. Гэта, на думку Фрыдмана, выразна паказвае, што Штаты не цікавіць, што адбываецца ў Беларусі, якую разглядаюць выключна ў расейскім кантэксце, а ў Лукашэнкі не атрымалася звярнуць на сябе ўвагу Трампа.
Тым часам у Генштабе Узброеных сілаў Беларусі не выключылі, што падчас вучэнняў «Захад-2025», якія адбудуцца ўжо гэтай восенню, можа быць адпрацаванае выкарыстанне «Арэшніку» і тактычнай ядравай зброі. Але падкрэсліваюць, што сапраўднае выкарыстанне тактычнай ядравай зброі будзе «толькі ў выпадку, калі суверэнітэту і незалежнасці нашай краіны будзе створаная пагроза».
Гэта, лічыць Фрыдман, у Штатах не ўспрымаюць як самастойную рыторыку ўладаў Беларусі, а ўспрымаюць як частку «вялікай расейскай гульні». І наўрад ці супадзеннем было тое, што падчас расейска-ўкраінскіх перамоваў міністр абароны Расеі прыехаў у Менск, а не ў Стамбул.
Алесь Наваборскі belsat.eu
