Беларус Ян Таяноўскі меў квіток на самалёт авіякампаніі «Wizz Air» на 3 траўня з Познаню ў Кутаісі. Аднак у той дзень мужчына не вылецеў у Грузію – яго не пусцілі на борт праз адсутнасць дзейнага беларускага пашпарта. Польскі падарожны дакумент замежніка, які Ян меў пры сабе, працаўнікі авіякампаніі назвалі проста паперкаю. Апавядаем гісторыю Яна і разбіраемся, наколькі правамоцныя былі дзеянні «Wizz Air».
«Як ты сюды трапіў без пашпарта?»
Ян выязджаў за межы Еўразвязу без пашпарта, толькі з польскім падарожным дакументам, упершыню. Ён ведаў, што мае на гэта права і Грузія пускае на сваю тэрыторыю грамадзянаў Беларусі з «пашпартамі замежнікаў», таму спакойна набыў квіток у лоўкостэра «Wizz Air» з Познаню ў Кутаісі і паехаў у аэрапорт.
Праблемы аднак пачаліся ўжо на стойцы рэгістрацыі на рэйс, калі Ян падаў работніку свой падарожны дакумент.
,,«Ён паглядзеў, не ведаў, што рабіць, патэлефанаваў супервайзеру, там сказалі, каб я звязваўся з амбасадаю Грузіі ў Варшаве. Гэта была субота, адпаведна, амбасада не адказала. У выніку працаўнік авіякампаніі сказаў, што мой падарожны дакумент – гэта проста паперка, а не дакумент, не падстава для выезду», – згадвае Ян.
Беларус папрасіў, каб яму выдалі пісьмовую адмову ў пасадцы на рэйс, аднак працаўнік авіякампаніі адмовіў, ізноў спаслаўшыся на тое, што мужчына не меў пашпарта.
Паколькі ў Яна была онлайн-рэгістрацыя і не было багажу, ён прайшоў паводле пасадачнага квітка і паспрабаваў сесці ў самалёт, аднак сустрэў усё тых жа работнікаў, якія развярнулі яго на чэкіне.
«Той, што мяне і абслугоўваў у пачатку, запытаўся: «Як ты сюды трапіў без пашпарта?», – кажа Ян.
Разам з работнікам «Wizz Air» мужчына падышоў да памежнікаў – тыя пацвердзілі, што Грузія пускае з «пашпартам замежніка», што гэта нармальны дакумент.
«Работнік, які падыходзіў са мною да памежнікаў, пагадзіўся, але астатнія – не, і мяне ўсё роўна развярнулі, – расказвае далей Ян. – Я прасіў усіх працаўнікоў, якія абслугоўвалі рэйс, якія былі ў зоне дасяжнасці – чатырох чалавек – выдаць мне пісьмовую адмову ў пасадцы на рэйс. Аднак яны ўсе мне адмовілі і рабілі выгляд, што не разумеюць, пра што я кажу, ці проста ігнаравалі. Гэта цяпер я разумею, што трэба было выклікаць паліцыю для фіксацыі факту адмовы ў пасадцы і выдачы формы адмовы».
Грузінская амбасада: беларусам з польскім праязным дакументам віза не патрэбная
Пісьмовую форму адмовы Ян прасіў, бо яе патрабуе служба падтрымання «Wizz Air» пры падачы скаргі. На гэта беларус спасылаўся і ў размовах з працаўнікамі ў аэрапорце – кажа, тыя ігнаравалі ягоныя аргументы.
Тады Ян зрабіў ліст у PDF, загрузіў яго замест патрэбнай формы адмовы на сайце «Wizz Air» і адправіў скаргу. У лісце беларус патрабаваў выплаты кампенсацыі, прыводзіў адказ амбасады Грузіі датычна польскіх падарожных дакументаў, падкрэсліваў, што ён не мусіў мець візы для ўезду ў Грузію, а таксама даваў інфармацыю пра рэйс, якім урэшце паспяхова вылецеў у Грузію на наступны дзень, 4 траўня, з Варшавы. У сталічным аэрапорце прэтэнзіяў да падарожнага дакументу ні ў каго не ўзнікла.
Служба падтрымання «Wizz Air», са словаў Яна, адхіліла скаргу, бо мужчына не меў візы:
«Відавочна, яны нават не чыталі скаргі ўважліва, бо ў адказе была адмова ў кампенсацыі за першы, нявыкарыстаны квіток, якой я не прасіў. Я прасіў за наступны квіток, якім ляцеў з Варшавы, за гатэль – 400 еўраў згодна з законам у выпадку непасадкі на рэйс. Інфармацыю пра наступны рэйс і ліст з амбасады Грузіі ў Польшчы ў адказе праігнаравалі».
У лісце ж з грузінскай амбасады ў Варшаве гаварылася, што беларус, які мае дзейны польскі падарожны дакумент і дазвол на жыхарства ў Польшчы (карту побыту), можа ўязджаць на тэрыторыю Грузіі без візы (скрыншот адказу Ян даслаў і нам у рэдакцыю).
Беларус скіраваў скаргі омбудсману ў правах пасажыраў ва Управе грамадзянскай авіяцыі і ў польскі Еўрапейскі спажывецкі цэнтр – пакуль чакае адказаў. Ян зазначае, што авіякампанія не можа проста так без падставаў не пасадзіць пасажыра на рэйс, і спасылаецца на Рэгламент ЕЗ № 26/2004 «Аб усталяванні агульных правілаў у галіне кампенсацыі і спрыяння пасажырам у выпадку адмовы ў пасадцы, адмены ці працяглага затрымання авіярэйсу».
Адвакат: можна судзіцца, але гарантыяў выйгрышу няма
«Белсат» звярнуўся па каментар адносна сітуацыі ў «Wizz Air» – пакуль адказу не маем, як толькі атрымаем яго – апублікуем.
Адвакат Алесь Міхалевіч у каментары «Белсату» звяртае ўвагу на тое, што авіякампанія – гэта прыватная арганізацыя, якая можа сама вызначаць правілы пасадкі ў самалёт. Калі б ішлося пра памежнікаў, напрыклад, якія ёсць дзяржаўнаю структураю, гэта была б іншая сітуацыя і можна было б казаць пра парушэнне правоў.
,,«Калі прыватная авіякампанія адмаўляе ў пасадцы, з імі можна судзіцца. Але ў іх будуць таксама свае аргументы. Таму гарантыяў, што справа будзе выйграная, ніхто не можа даць», – кажа спадар Алесь.
Паводле адваката, адмовы ў пасадцы на борт самалёта – даволі частая справа, і гэтак жа часта не ўдаецца нічога з гэтым зрабіць.
Сапраўды, сітуацыя Яна – далёка не першая за апошнія гады. «Белсат» апавядаў раней пра выпадкі, калі авіякампаніі, пераважна лоўкостэры – «Wizz Air», «Ryanair» – адмаўлялі ў пасадцы беларусам з польскімі падарожнымі дакументамі, а таксама з так званымі жэнеўскімі пашпартамі – праязнымі дакументамі ўцекача. Пра такія выпадкі пісалі і іншыя беларускія медыі.
Ува ўсіх выпадках беларусы сцвярджалі, што мелі неабходныя дакументы для палёту: і квіткі, і падарожныя дакументы, якія мусіць прызнаваць краіна вылету, краіна прылёту і краіна паходжання авіякампаніі.
Ува ўсіх выпадках у пасадцы адмаўлялі не працаўнікі пашпартнага кантролю, а прадстаўнікі авіякампаніі, што правяраюць квіткі і дакументы перад пасадкай. У некалькіх выпадках працаўнікі не пагадзіліся даць пісьмовага пацверджанне адмовы.
Што рабіць, калі не пускаюць у самалёт?
Ува ўсіх вядомых выпадках з падарожнымі дакументамі на борт не пускалі лоўкостэры – бюджэтныя авіякампаніі, якія прапануюць танныя палёты з меншымі выгодамі для пасажыраў. Буйныя авіякампаніі выкарыстоўваюць сістэмы правярання патрабаванняў дзяржаваў да падарожных дакументаў кшталту «Timatic AutoCheck» Міжнароднай асацыяцыі паветранага транспарту (IATA).
Магчыма, лоўкостэры ашчаджаюць сярод іншага на такіх сістэмах. «Wizz Air» мае доступ да сістэмы «TravelDoc», якая адназначна кажа пускаць у Грузію і Чарнагорыю пасажыраў з польскім падарожным дакументам. «Ryanair» жа, магчыма, зусім не карыстаецца такімі сістэмамі – мае хіба спіс урадавых сайтаў з патрабаваннямі да падарожных дакументаў, але частка спасылак у гэтым спісе неактуальная і вядзе на пустыя старонкі.
Згодна з рэгуляцыяй Еўразвязу № 261/2004, авіякампанія можа адмовіць у пасадцы, калі ёсць «рэзонныя падставы»: рызыкі здароўю і бяспецы або неадпаведныя падарожныя дакументы. Аб праве перавозніка на нейкую альтэрнатыўную інтэрпрэтацыю заканадаўства аб праязных дакументах у рэгуляцыі не гаворыцца. Пасажыры маюць права на кампенсацыю, а перавознік абавязаны паказаць пасажыру, якому адмовілі ў пасадцы, дзе той можа пачытаць пра свае правы на кампенсацыю і дапамогу. У краінах па-за Еўразвязам могуць быць іншыя правілы адмовы, іх варта спраўдзіць перад вылетам.
Калі ўгаворы не дапамагаюць, трэба патрабаваць пацверджання адмовы ў пасадцы, іначай за палёт могуць не вярнуць грошай. Калі адмаўляюцца, прасіць дапамогі работнікаў аэрапорту ці праваахоўнікаў: калі дапамагчы не здолеюць, папрасіць іхныя кантакты, каб у выпадку суда яны пацвердзілі неправамоцную адмову.
Можна спрабаваць самастойна зафіксаваць на фота і відэа сваю прысутнасць у аэрапорце перад пасадкаю, калі правілы адпаведнай краіны не забараняюць здымаць – у Польшчы з нядаўняга часу ў аэрапортах можа быць такая забарона. Калі ўсё гэта немагчыма, паспрабаваць сабраць іншыя доказы свайго з’яўлення на пасадку ў належны час.
Ганна Ганчар belsat.eu
