Больш за два месяцы невядома, дзе спікерка Каардынацыйнай рады. Кіраўнік «BYPOL» лічыць найбольш імавернаю версіяй знікнення такую: Мельнікава паляцела адпачываць на Кубу, там яе затрымалі і перадалі ў Беларусь.
Кіраўнік арганізацыі «BYPOL» Аляксандр Азараў расказаў «Белсату» пра версію знікнення спікеркі Каардынацыйнай рады Анжалікі Мельнікавай, якую лічыць найбольш імавернаю: Мельнікава зноў паляцела адпачываць на Кубу, там яе затрымалі і выдалі рэжыму Аляксандра Лукашэнкі.
З польскімі праваахоўнікамі ў справе знікнення Мельнікавай кантактуе лідар Народнага антыкрызіснага ўпраўлення і паплечнік зніклай у КР Павел Латушка. На цяперашнім этапе разбору пракурор, які вядзе справу, не дае згоды на разгалошванне далейшай інфармацыі. Але раней Латушка агучваў некаторыя дэталі расследавання, якія яму расказваў польскі бок. На некаторыя дэталі Азараў звяртае асаблівую ўвагу.
,,«Тое, што цяпер адбываецца, пацвярджае нашую версію, – кажа Азараў. – Мы думаем, яна выехала адпачываць на Кубу».
У гэтую версію, паводле Азарава, укладваецца тое, што Мельнікавай дасюль не знайшлі ў Аб'яднаным Каралеўстве і не паказваюць у Беларусі, а таксама тое, што Мельнікава планавала адпачынак.
Версію, быццам Мельнікава скрала грошы Каардынацыйнай рады са свайго фонду, Азараў лічыць немагчымаю. Па-першае, сума не такая вялікая: максімум 100 тысяч еўраў, а можа, і значна менш. Па-другое, схавацца з такімі грашыма і малымі дзецьмі было б цяжка: раней ці пазней знойдзе Інтэрпол. У Беларусі Інтэрпол мо і не знойдзе, але нават калі б яна была агенткаю лукашэнкаўскіх спецслужбаў, тыя грошы ў Беларусі ў яе б забралі. Навошта тады ехаць, калі ў Польшчы яна адна з лідараў дэмакратычных сілаў, а ў Беларусі – ніхто, яшчэ і без грошай? Адзіны лагічны варыянт, на думку Азарава, – затрыманне Мельнікавай у трэцяй краіне.
Мельнікава была на Кубе раней і планавала адпачынак
Мельнікава 26 лютага 2025 года вылецела ў Лондан разам з дзецьмі, казаў Латушка, спасылаючыся на польскіх праваахоўнікаў. Былы муж спікеркі Андрэй Мельнікаў выехаў у Беларусь 3 сакавіка. У красавіку ён заяўляў, што дзеці цяпер разам з ім у Беларусі, а маці Мельнікавай сцвярджала, што дзеці з ёй, але таксама ў Беларусі. Такім чынам, рэзюмуе Азараў, муж Мельнікавай выязджаў у Беларусь без дзяцей, а потым дзеці неяк трапілі ў Беларусь – хтосьці іх перадаў бацьку.
Вядома, што Мельнікава планавала адпачынак, інфармавала пра гэта паплечнікаў, пра гэта казаў у тым ліку Латушка. На думку Азарава, Мельнікава магла нейкі час пабыць у Лондане з дзецьмі, а потым паляцець з Аб'яднанага Каралеўства на Кубу – самалёты з Лондану туды лётаюць.
,,«У 2022 годзе я сустракаўся з Анжалікаю на эканамічным форуме ў Карпачы, і яна расказвала, што ездзіць адпачываць на Кубу, – згадвае Азараў. – Яна тады толькі нядаўна прыляцела, паказвала цыгары адтуль, казала, што ёй вельмі спадабалася, і Куба – вельмі танная краіна, там цудоўны адпачынак. Ездзіла, з ейных словаў, адна».
Калі ёй спадабалася на Кубе і мінулым разам з ёю там нічога не здарылася, а цяпер яна збіралася ў новы адпачынак, то магла зноў паляцець на Кубу, мяркуе Азараў. Кажа, Куба была ягонаю першаю здагадкаю, калі пачуў пра знікненне Мельнікавай. Ён падкрэслівае: гэта не факт, а менавіта здагадка, ды лічыць гэта найбольш імавернаю версіяй.
«Вядома, я быў здзіўлены, як яна наважылася паехаць у краіну, якая сябруе з Лукашэнкам, – адзначае Азараў. – Але ў 2022 годзе яна была проста працаўніцай офісу Паўла Латушкі, яна не ўзначальвала Каардынацыйнай рады».
Цяпер жа, заўважае ён, Мельнікава ўзначальвае Каардынацыйную раду – фактычна, самы легітымны орган беларусаў. Значыць, яна другі чалавек у беларускай апазіцыі пасля Святланы Ціханоўскай. А то і першым: пасля сканчэння прэзідэнцкага тэрміну, на які Ціханоўскую выбралі ў 2020 годзе, Каардынацыйная рада з Мельнікаваю на чале пацвярджала ролю Ціханоўскай як нацыянальнай лідаркі. Значыць, раней Мельнікавай магло быць адносна бяспечна лётаць у несвабодную краіну, але ў цяперашняй ролі спікеркі КР – наўрад.
Куба – рызыкоўнае месца адпачынку для беларускіх актывістаў
Куба не хавае супрацы з уладамі Беларусі. Азараў нагадвае: прадстаўнікі Міністэрства абароны Кубы неаднаразова наведвалі Беларусь. Напрыклад, мінулым летам бралі ўдзел у захадах у Берасці, наведвалі 38-ую дэсантна-штурмавую брыгаду ў складзе Сілаў спецыяльных аперацыяў. Потым беларускія вайскоўцы лёталі на Кубу, байцы 38-й брыгады выляталі на Кубу для супольных вучэнняў. Значыць, кажа Азараў, ёсць імавернасць, што між Беларуссю і Кубаю могуць быць заключаныя і пагадненні наконт іншай супрацы, напрыклад у вышуку асобаў.
Мельнікава пасля вылету ў Аб'яднанае Каралеўства казала паплечнікам, што хварэе. Азараў разважае: яна магла схлусіць і не расказаць, што паляцела ў адпачынак, бо адпачынак маглі ўспрыняць негатыўна ў беларускіх дэмакратычных сілах. Вунь Каардынацыйная рада працуе бясплатна, толькі знайшлося фінансаванне на частку каманды КР, а яна ляціць адпачываць – некаторыя маглі б абурацца.
«Далей яна спакойна выходзіць на сувязь і кажа, што хварэе, – працягвае Азараў. – Людзі пацвярджалі, што яна праз відэа выходзіла на сувязь, на тэлефанаванні адказвала спакойна, без кантролю.
Гэта можа казаць пра тое, што яна, напрыклад, перайшла кубінскую мяжу, адпачывае. Кубінцы паведамляюць у Беларусь, што да іх прыляцела Мельнікава. За перыяд адпачынку, 10–14 дзён, беларускі бок рыхтуе дакументы на выдачу, пасылае на Кубу – і кубінцы чакаюць, калі яна зноў пяройдзе мяжу. То бок Мельнікава адпачыла, прыехала ў аэрапорт, каб вылецець назад, і яе затрымалі. Яна перастала выходзіць на сувязь».
Азараў нагадвае, як В’етнам перадаў у Беларусь былога ваяра палка Каліноўскага Васіля Верамейчыка: яго даставілі ў Менск наступным днём па затрыманні. Гэтак жа імгненна маглі перадаць Мельнікаву, калі яе затрымалі на Кубе. Гэта, паводле Азарава, тлумачыць, як дзеці Мельнікавай, якія выляталі з ёй у Лондан, апынуліся ў Беларусі з мужам Мельнікавай, які выязджаў без дзяцей з Польшчы ў Беларусь.
Калі Мельнікава – у Беларусі, чаму яе не паказваюць? Мо таму, што яна грамадзянка Польшчы
Для Лукашэнкі затрыманне апазіцыянера ўзроўню Мельнікавай было б «вялікаю перамогаю», канстатуе Азараў. Калі яе сапраўды затрымалі, выглядае дзіўным, што гэтым не хваляцца. Але Азараў мае тэорыю: у Беларусі маглі не ведаць, што Мельнікава атрымала польскае грамадзянства. Пра гэта толькі нядаўна паведаміў Павел Латушка – да знікнення Мельнікавай мала хто ведаў.
Затрыманне грамадзянкі Польшчы на Кубе цалкам магчымае, расказвае Азараў. Ён размаўляў пра гэта з палякамі – тыя думаюць, што Куба адносна Польшчы «варожая дзяржава», таму можа не баяцца наступстваў і міжнароднага скандалу. Куба не баіцца Злучаных Штатаў – не стане баяцца і Польшчы. Паводле Азарава, калі б на Кубу паляцеў ён, Ціханоўская або Латушка, на Кубе іх затрымалі б і выдалі ў Беларусь, не пабаяўшыся наступстваў.
А затрыманне польскай грамадзянкі ў Беларусі – гэта для Беларусі «другі Пачобут», заўважае Азараў. Польшча моцна заступаецца за зняволенага ў Беларусі гарадзенскага журналіста і сябра кіравання Саюзу палякаў у Беларусі Анджэя Пачобута, у тым ліку ўводзіла праз прысуд яму санкцыі.
Цяпер Лукашэнку не патрэбныя новыя праблемы праз затрыманне грамадзянкі Польшчы, мяркуе Азараў. Вось жа ідуць перамовы пра мір ва Украіне, Лукашэнка спрабуе дамовіцца з Расеяй на залучэнне яго ў перамоўны працэс – скандал з затрыманнем грамадзянкі Польшчы і патэнцыйныя новыя санкцыі тут недарэчныя.
,,«Я думаю, яны ўжо Анжаліку і не пакажуць», – разважае Азараў.
Калі Мельнікаву затрымалі паводле крымінальнай справы, яе мусяць асудзіць, працягвае Азараў. Ён не сумняецца, што месца ўтрымання Мельнікавай і факт расследавання крымінальнай справы ў такім разе будуць усяляк хаваць. Ды доўгі час трымаць гэта ў таямніцы не ўдасца: яе могуць бачыць іншыя людзі, якія трапяць у тое ж месца ўтрымання, і ўрэшце выйдуць на волю ды раней ці пазней раскажуць, што бачылі Мельнікаву. Таму, калі яе сапраўды затрымалі ў Беларусі, заданне ўладаў – зрабіць так, каб нічога не «выцекла» хаця б у час перамоваў наконт Украіны.
***
Спікерка Каардынацыйнай рады Анжаліка Мельнікава пакінула тэрыторыю Польшчы і Еўразвязу 26 лютага 2025 года, паляцела ў Лондан. Пасля гэтага кантактавала з паплечнікамі з Каардынацыйнай рады праз відэасувязь, але не праз асабістыя сустрэчы: казала, што хварэе. 25 сакавіка перастала выходзіць на сувязь. 13 сакавіка ейны тэлефон выкарыстоўвалі для доступу да файлаў Каардынацыйнай рады з беларускага IP-адрасу – імаверна, тэлефон быў на тэрыторыі Беларусі. У Польшчы трывае расследаванне ейнага знікнення, падазраюць незаконнае пазбаўленне волі.
Алесь Наваборскі belsat.eu
