Масавыя ператрусы ў агенцтвах нерухомасці працягваюцца амаль увесь тыдзень. «Белсат» паспрабаваў даведацца праз свае крыніцы аб тым, што адбываецца, и сабраў усё, што вядома на гэты момант.
Тры дні вобшукаў. З верагодных прычын — ухіленне ад падаткаў, стварэнне кампаній-дублёраў і дзяржаўны рэкет
Адная з крыніц «Белсату» паведаміла, што вобшукі працягнуліся пасля аднадзённага зацішша 9 красавіка. Першыя як мінімум восем рэйдаў адбыліся 8 красавіка, 10 красавіка стала вядома пра рэйды як мінімум у двух іншых агенцтвах нерухомасці, 11 красавіка – пра яшчэ адзін. І гэта толькі тыя выпадкі, пра якія ведаюць нашыя суразмоўцы, таму насамрэч хваля ператрусаў можа быць маштабней.
,,«Прыходзяць адразу з «маскі шоў» – усіх без разбору тварам у падлогу, ператрус, адабранне ўсёй тэхнікі і дакументаў. У некаторых кампаніях арыштавалі кіраўнікоў, у некаторых – яшчэ і бухгалтараў. Праз чатыры дні нікога з «верхавін» кампаній не выпусцілі», – распавялі нам.
«Белсату» вядомыя назвы сямі агенцтв, але з чым дакладна звязаныя гэтыя «хапуны», ніводны на суразмоўца дакладна не ведае.
,,«Не існуе нейкага аднаго крытэру, па якому можна вылучыць агенцтвы, у якіх праводзяць ператрусы, – тлумачыць наша крыніца, звязаная з рынкам нерухомасці. – З васьмі кампаній, пра якія нам дакладна вядома, два – «сярэднячкі», а шэсць – даволі буйныя кампаніі, са штатам у сто чалавек, не менш. Усе яны – прамыя канкурэнты, так што можна выключыць схему, дзе яны звязаны паміж сабой некімі дамовамі», – разважае суразмоўца «Белсату».
Па інфармацыі крыніцы, не ва ўсе рэгіянальныя офісы аднаго з агенцтв прыйшлі сілавікі – у адныя прыйшлі з ператрусам, а іншыя працуюць далей. «Магчыма, у іх ёсць нейкі спіс, а можа, па ўсіх пойдуць у выніку грошы збіраць – ніхто не ведае. Увогуле, логіка пакуль не зразумелая», – кажа суразмоўца.
Другая крыніца мяркуе, што ператрусы праводзяць у рамках ужо звычайнага «дзяржаўнага рэкету», каб проста папоўніць сваю казну за кошт прыватнага бізнэсу.
«Мы, як і ўсе, ведаем пра затрыманні, але не разумеем прычыну. У нас ёсць дзве здагадкі. Першая можа быць палітычнай: гэта помста за тое, што агенцтвы прадавалі кватэры людзей, якія з'ехалі за мяжу. Але гэта здаецца трызненнем, таму што ў буйных агенцтваў чыста статыстычна верагоднасць прадаць такую кватэру больш, але буйныя агенцтвы накшталт «Тваёй Сталіцы» рэйды не кранулі. Да верасня 2023 года па законе можна было прадаваць нерухомасць з замежнй даверанасцю, а пасля ўжо не. Таму па законе ніякіх пытанняў да агенцтваў быць не павінна, але ўлады могуць працаваць і «па паняццях», – лічыць яшчэ адзін прадстаўнік галіны нерухомасці.
Другая прычына, да якой схіляецца суразмоўца, гэта ўжо звыклы дзяржаўны рэкет: «Гэта значыць, жаданне садраць пабольш грошай з камерсантаў. Так было ўжо са страхавымі кампаніямі: да іх прыходзілі, забіралі людзей, нейкі час трымалі іх у СІЗА, а потым за водкуп адпускалі».
Экспертка ў сферы нерухомасці Наталля Літоўская у сваім канале піша, што затрыманні могуць быць звязанымі з ухіленнем ад падаткаў.
«Прычына ператрусаў, па дадзеных крыніц, – вывучылі гадавыя справаздачы па фінансавых паказчыках і заробках у агенцтвах нерухомасці. І прыйшлі да тых, каго падазраюць ва ўхіленні ад падаткаў, атрыманні грошай «міма касы» і выплаце заробкаў у канвертах».
Яшчэ адзін з работнікаў сферы нерухомасці таксама выказаў меркаванне, што ператрусы маглі закрануць кампаніі, якія завялі сабе «дублёраў». Гэта фармальны падзел работнікаў на дзве рыэлтарскія арганізацыі, адна з якіх працуе з прадаўцом аб'екта нерухомасці, а іншая – з пакупніком. У выніку пакупнік плаціць агенту за паслугі, якія і так ужо ўжо аплаціў прадавец.
,,«Я не ведаю аб усіх кампаніях, у якіх прайшлі ператрусы, але як мінімум трох з іх можна западозрыць у падобнай схеме працы – «Мариэлт» і «Группа компаний «Мариэлт»», «7 этажей» і «Агентство недвижимости «7 этажей», а таксама «Фаттория Плюс». Як раз за стварэнне дублёра ў сакавіку 2024 года Мінюст Беларусі ўжо пазбавіў ліцэнзіі агенцтва па нерухомасці «АН Фаттория», – кажа крыніца.
На дадзены момант «Белсату» вядома, што частка офісаў агенцтваў нерухомасці, у якіх прайшлі «маскі шоў», ужо працуюць. Частка – не.
«У панядзелак ва ўсіх была паніка, канешне. А зараз узялі сябе ў рукі, працягваем працаваць і спадзявацца, што нас не закране. На жаль, гэта зараз беларускія рэаліі, у якіх мы ўжо прызвычаіліся жыць», – расказалі нам у адным з агенстваў.
Ці звязана гэта з папярэднім рэгуляваннем?
Нагадаем, 2 красавіка Палата прадстаўнікоў ухваліла законапраект аб рыэлтарскай дзейнасці. Сярод галоўных навацыяў – стварэнне Палаты рыэлтараў, названай органам самакіравання. Гэта значыць, што дапамагаць з аперацыямі з нерухомасцю не здолеюць асобы без атэстацыі, якую трэба праходзіць кожныя пяць гадоў, і сяброўства ў гэтай палаце. Закон набудзе моц праз тры месяцы пасля апублікавання.
Гэтыя змены таксама могуць быць звязаныя з вобшукамі, выказвае здагадку яшчэ адзін суразмоўца са сферы нерухомасці:
,,«Гэтыя вобшукі таксама могуць быць «зачысткай рынку», каб пакінуць толькі «лаяльныя» агенцтвы для ўваходу ў новую Палату рыэлтараў. Напрыклад, такія, якія будуць загадзя паведамляць пра тое, што кватэру з’ехаўшага грамадзяніна родныя хочуць прадаваць».
Праўнік Народнага антыкрызіснага ўпраўлення Міхаіл Кірылюк раней у каментары «Белсату» выказаў меркаванне, што ў дзяржаве «здаровага чалавека» такое рэгуляванне сферы насамрэч можа запатрабавацца, каб абараніць пакупніка, калі на рынку нерухомасці багата парушэнняў. Аднак у Беларусі такіх відавочных праблемаў з «чорнымі рыэлтарамі» не існуе, таму застаецца палітычны матыў. Пад ударам – беларусы, якія ўжо з'ехалі за мяжу або толькі плануюць эміграваць і думаюць, што рабіць з нерухомасцю.
«У гэтым сэнсе рыэлтары для рэжыму Лукашэнкі – памагатыя палітычнай групы эмігрантаў, якія выступаюць супраць рэжыму і не жадаюць праз свае палітычныя погляды трапіць пад пераслед, канфіскацыю маёмасці ці немагчымасць яе прадаць», – кажа Кірылюк.
«Белсат» будзе і далей сачыць за сітуацыяй.
Тэса Анэйда belsat.eu
