Ватыкан прызначыў у Беларусі свайго новага дыпламатычнага прадстаўніка – ім стаўся італьянскі святар Інняц'ё Чэфалья. Ён мае вялікі дыпламатычны досвед, у тым ліку працы ў аўтарытарных рэжымах, а таксама можа развязаць некаторыя праблемы беларускіх грэка-каталікоў. Пра гэта і не толькі – у матэрыяле «Белсату».
25 сакавіка сталася вядома, што Апостальскую нунцыятуру ў Беларусі ўзначаліў італьянец Інняцʼё Чэфалья. Гэтая пасада была вольнаю з 28 чэрвеня 2024 года, калі яе пакінуў арцыбіскуп Антэ Ёзыч. Нунцый, які ўзначаліў апостальскую нунцыятуры ў самы разгар палітычнага крызісу, летась быў прызначаны дыпламатычным прадстаўніком Папы ў Грузіі і Арменіі.
Чэфалья нарадзіўся ў Палерма на Сіцыліі (Італія), яму 49 гадоў. Дыпламатычную службу распачаў у 2006 годзе. Працаваў у прадстаўніцтвах Ватыкану ў Эквадоры, Камбоджы, Лаосе, М’янме і Тайландзе, у Пастаяннай місіі пры Радзе Еўропы ў Страсбуры. З 2015 да 2020 года быў на службе ў Ватыкане, у 2-м аддзеле Дзяржаўнага сакратарыяту (у стасунках з дзяржавамі).
З 2020 года Чэфалья служыў Апостальскай нунцыятуры ў саюзнай Менску Венесуэле. Спачатку ў якасці дарадцы, а пасля стаўся часовым павераным у справах Апостальскай нунцыятуры ў Венесуэле, ажыццяўляючы ў гэтай краіне дыпламатычнае прадстаўніцтва Святога Пасаду ў Каракасе цягам трох гадоў, пакуль вакантнай заставалася пасада нунцыя.
Як адзначае «Хрысціянская візія», стасункі Ватыкану і ўладаў Венесуэлы былі складаныя. У тым ліку таму, што ў 2018 годзе падчас пратэстаў мясцовыя каталіцкія біскупы адкрыта крытыкавалі палітыку прэзідэнта Нікаляса Мадура. Праз гэта той блакаваў шэраг кандыдатур у біскупы, прапанаваныя Святым Пасадам. Пры гэтым Ватыкан працягваў спробы дыялогу з урадам Венесуэлы. У 2022 годзе Чэфалья прысутнічаў на сустрэчы Мадура з Эдгарам Пэнням Парам, намеснікам у агульных пытаннях Дзяржаўнага сакратарыяту Ватыкану.
«Мансеньёр Чэфалья цягам трох гадоў забяспечваў працу нунцыятуры, выяўляючы дыпламатычныя здольнасці і ўменне дзеяць у складаных палітычных абставінах. У Венесуэле Святы Пасад, імкнучыся пазбегнуць канфрантацыі з уладамі і захаваць магчымасць дыялогу, заняў пазіцыю «пазітыўнага нейтралітэту» ў дачыненні рэжыму Мадура», – заўважае «Хрысціянская візія».
Беларусь і Ватыкан наладжваюць супрацу
Інфармацыя пра прызначэнне новага нунцыя з’явілася 25 сакавіка – у дзень, калі дэмакратычныя сілы святкавалі Дзень Волі, а Аляксандр Лукашэнка ладзіў сваю інаўгурацыю. Тым не менш, гэта хутчэй ёсць супадзеннем, адзначыла ў каментары «Белсату» Наталля Васілевіч з «Хрысціянскай візіі». На ейную думку, гэта было звязана з працяглым узгадненнем кандыдатуры новага нунцыя і будучага амбасадара Беларусі ў Ватыкане.
,,«Думаю, што найбліжэйшымі дні мы даведаемся таксама, хто станецца і амбасадарам у Ватыкане», – сказала яна.
Дыпламатычныя стасункі паміж Ватыканам і Менскам былі ўсталяваныя ў 1992 годзе. 18 траўня 1994 года дыпламатычная місія Святога Пасаду адкрылася ў Менску. Пры гэтым Беларусь асобнага амбасадара ў Ватыкане не мела. На гэтую пасаду прызначаліся паводле сумяшчэння амбасадары нашае краіны ў Швейцарыі, прадстаўнікі пры ААН у Жэневе і іншых арганізацыях. З 2008 года Беларусь у Ватыкане рэпрэзентаваў Сяргей Алейнік, які ў 2022–2024 гадах быў міністрам замежных справаў.
Але сёлета ў Ватыкане мае адкрыцца паўнавартасная амбасада Беларусі. Паводле пастановы Савету Міністраў № 988 ад 20 снежня 2024 года, Міністэрству фінансаў Беларусі даручана вылучыць сродкі на гэта, а сама амбасада мае быць адкрытая да 1 верасня 2025 года. На думку «Нашай Нівы», узначальваць яе могуць прызначыць Юрыя Амбразевіча – першага намесніка міністра замежных справаў Беларусі з 2022 года. Раней ён працаваў у амбасадах Беларусі ў Бельгіі і Люксембургу, прадстаўніцтвах Беларусі пры NATO і Еўразвязе, у 2012 годзе ўзначаліў галоўнае ўпраўленне шматбаковай дыпламатыі МЗС Беларусі, а ў 2015 годзе стаў Пастаянным прадстаўніком пры аддзяленні ААН і іншых міжнародных арганізацыях у Жэневе.
З тым, што Амбразевіч – найбольш імаверны кандыдат, згодная і Наталля Васілевіч:
,,«Цяпер у пуле Міністэрства замежных справаў засталося не так шмат людзей, якія б маглі займаць такія пасады. Адзін з іх – гэта акурат спадар Амбразевіч».
Нунцыя Чэфалью і Амбразевіча таксама яднае тое, што яны працавалі не проста амбасадарамі, але і пры міжнародных арганізацыях (Радзе Еўропы і ААН), маюць разнастайны дыпламатычны досвед, адзначыла суразмоўца.
Нунцый дапаможа вызваліць палітвязняў?
Рэпрэсіі, што пачаліся ў Беларусі пасля пратэстаў супраць фальсіфікацыі выбараў у 2020 годзе, закранулі ў тым ліку вернікаў і святароў Каталіцкага Касцёлу, уключаючы біскупаў. Паводле «Хрысціянскай візіі», на цяперашні момант у краіне рэпрэсіі зазналі 38 каталіцкіх святароў, з іх 33 рымска-каталіцкія і пяць грэцка-каталіцкіх. Два святары зазналі крымінальны пераслед – Генрых Акалатовіч і Анджэй Юхневіч.
Згодна з справаздачаю Папскага дабрачыннага фонду «Дапамога Касцёлу ў патрэбе», Беларусь на другім месцы ў спісе краінаў, дзе арыштоўваюць і забіваюць каталіцкіх святароў. На першым месцы – Нікарагуа.
Наталля Васілевіч не выключае, што досвед працы ў аўтарытарнай Венесуэле новага нунцыя невыпадковы ў гэтым прызначэнні.
«Досвед працы ў асяроддзі, досвед дыялогу з рэжымам Нікаляса Мадура, досвед вызвалення палітычных зняволеных. Мы ведаем, што Ватыкан менавіта ў Венесуэле меў поспех у вызваленні палітычных зняволеных. Напрыклад, у 2016 годзе былі арганізаваныя перамовы паміж уладамі і апазіцыяй пры пасярэдніцтве Ватыкану. Гэта паспрыяла вызваленню 116 палітычных зняволеных», – адзначыла яна.
На ейную думку, такі досвед патрэбны перадусім беларускаму дэмакратычнаму руху, каб «выкарыстаць кампетэнцыі нунцыя для таго, каб калі не наладзіць перамоўны працэс у развязанні палітычнага крызісу, што доўжыцца ўжо пяць гадоў, то хаця б дамагчыся вызвалення палітычных зняволеных».
Адзначым, што Касцёл у Венесуэле і ў час кіравання нунцыятурай там Чэфальі прапаноўваў дапамогу ў развязанні палітычнага крызісу, патрабаваў вызвалення палітвязняў. Праўда, сама царква праз гэта не пазбавілася новых рызыкаў пераследу.
У беларускіх грэка-каталікоў з’явіцца біскуп
Звяртае на сябе ўвагу і святарская кар’ера новага нунцыя. Ён першы прадстаўнік у Ватыкане, які належыць не да лацінскага абраду, а да ўсходніх каталіцкіх цэркваў, а менавіта да Італьянска-Албанскай каталіцкай царквы візантыйскага абраду. У гэтай дыяцэзіі на Сіцыліі ён і распачаў сваё служэнне. Дый навуковыя інтарэсы таксама звязаныя з уніяцкімі цэрквамі. Гэтак, у 2005 годзе ў Папскім Латэранскім універсітэце ў Рыме ён абараніў дысертацыю на тэму «Царкоўна-кананічны статус каталіцкіх візантыйскіх суполак Італіі: пытанні і перспектывы прававога развіцця». Структуры і дзейнасці Італьянска-Албанскай царквы прысвечаныя і іншыя публікацыі будучага нунцыя.
«Я вельмі спадзяюся, што гэта адабʼецца, бо гэта таксама першы біскуп грэцка-каталіцкі, які будзе служыць у Беларусі. І Беларуская грэцка-каталіцкая царква заўсёды да кіраўніцтва Каталіцкай царквы звярталася з тым, каб беларусам займець свайго біскупа», – сказала Наталля Васілевіч.
Грэцка-каталіцкі біскуп не служыў у Беларусі з моманту скасавання ўладамі Расейскай імперыі Уніяцкай царквы. У ХХ стагоддзі беларускія грэцка-каталіцкія біскупы служылі ў дыяспары, але і там свайго біскупа не было з 1986 года. У 2023 годзе Ватыкан стварыў для грэка-каталікоў Беларусі новую адмысловую структуру – Апостальскую адміністратуру для каталікоў візантыйскага абраду ў Беларусі, якая, паводле Кодэксу Кананічнага права Каталіцкага касцёлу, блізкая да епархіі. Аднак усё ж Сяргей Гаек, які ўзначальвае БГКЦ з 1994 года, біскупскага сану дагэтуль не мае. Як не мае яго пакуль і Чэфалья. Але перад заняццем пасады нунцыя ў Беларусі ён будзе прызначаны тытулярным арцыбіскупам Ф’ёрэнтына.
І хоць сам Чэфалья не будзе духоўным кіраўніком беларускіх грэка-каталікоў, ягонае прызначэнне на некаторы час развяжа праблему адсутнасці біскупа ў БГКЦ.
«Цяпер будзе свой біскуп грэцка-каталіцкі. Магчыма, ён зможа і высвячаць новых святароў, калі зʼявіцца патрэба. Бо раней гэта даводзілася прасіць у гасцей прыежджых, нават ездзіць ва Украіну, напрыклад, для таго, каб адбываліся новыя святарскія высвячэнні», – сказала Наталля Васілевіч.
На ейную думку, прызначэнне грэка-каталіка апостальскім нунцыем дапаможа пэўным чынам беларускім грэка-каталікам, якія моцна церпяць праз рэпрэсіі: шмат святароў былі вымушаныя з’ехаць з Беларусі, парафіі сутыкаюцца з праблемамі перарэгістрацыі, а галоўнае медыя БГКЦ – газета «Царква» – было прызнанае «экстрэмісцкімі матэрыяламі». Да таго ж сувязі святароў з Украінаю дадаюць «плюс 100 да нядобранадзейнасці» з гледзішча ўладаў Беларусі, сказала суразмоўца.
,,«Таму я думаю, што для беларускіх грэка-каталікоў гэта будзе вельмі ўдалае прызначэнне. І мы будзем спадзявацца на тое, што чалавек мае значны досвед дыялогу з аўтарытарнымі рэжымамі, але таксама і ў Радзе Еўропы. Ён вельмі дасведчаны дыпламат, і таму ягонае прызначэнне радуе асабіста мяне. Думаю, што шмат каго таксама парадуе», – дадала Наталля Васілевіч.
Суразмоўца таксама падкрэсліла, што і на шмат якіх відэа будучы нунцый выглядае «вельмі сімпатычным чалавекам», які ставіцца да людзей з прыязнасцю. Паводле яе, гэта «таксама прыемны бонус».
Макар Мыш belsat.eu
