Міністэрства антыманапольнага рэгулявання і гандлю падрыхтавала змены ў пастанову, што датычыць дзяржаўнага кантролю за цэнамі. Эканамістка Настасся Лузгіна назвала прапановы ведамства палавінчатай лібералізацыяй, папярэдзіла, што рост коштаў можа паскорыцца, і не выключыла, што ўлады зноў закруцяць «цэнавыя гайкі».
Сярод прапановаў МАРГу, як паведамляецца на сайце ўстановы, – істотнае скарачэнне пераліку тавараў, кошты якіх кантралюе дзяржава. Акрамя таго, вытворцам дадуць права вызначаць адпускныя цэны такім чынам, каб мець рэнтабельнасць, што была «ў апошнія гады».
Яшчэ плануецца, што гандлёвыя надбаўкі на айчынныя тавары будуць не меншымі за надбаўкі на імпартныя.
Чыноўнікі міністэрства чакаюць, што змены ў пастанову № 713, прынятую напрыканцы 2022 года, «істотна не паўплываюць на змяненне раздробных цэнаў для спажыўцоў», затое вытворцы і гандаль палепшаць сваё фінансавае становішча.
Эканамістка даследчага цэнтру BEROC Настасся Лузгіна ў каментары «Белсату» канстатавала, што для грунтоўнага аналізу бракуе інфармацыі, варта дачакацца, калі новы варыянт пастановы будзе ўхвалены і апублікаваны. Аднак з тых звестак, што ўлады цяпер абнародавалі, можна зрабіць выснову: рост цэнаў паскорыцца, хаця наўрад ці будзе істотны скачок.
«Цалкам магчыма, што калі пастанову прымуць, то мы можам пабачыць пэўнае паскарэнне росту цэнаў, але я не думаю, што гэта будзе аж такі скачок. Тут вельмі цяжка сказаць, бо мы не ведаем, на колькі будзе скарочаны пералік тавараў, напісана, што „істотна“, а што такое „істотна“ тут незразумела».
Экспертка звярнула ўвагу, што чыноўнікі «знянацку» ўспомнілі пра рэнтабельнасць прадпрыемстваў, і гэты паказнік, як плануецца, будзе ўплываць на цэны:
«Рэнтабельнасць кампаніяў знізілася ў 2024 годзе, а ў некаторых галінах – крытычна, і далейшая такая праца проста прывядзе кампаніі да банкруцтва. Ужо проста няма магчымасці ранейшымі правіламі кіравацца, таму цяпер будзе ўлічвацца рэнтабельнасць. Калі ў прадпрыемства сур'ёзна ўпала рэнтабельнасць у параўнанні з пэўным перыядам, то яму будзе дазволена павышаць цэны».
Лузгіна назвала прапановы МАРГу палавінчатай лібералізацыяй і не выключыла, што нават такую «недалібералізацыю» звернуць, калі інфляцыя пачне шпарка разганяцца:
,,«У любым выпадку захаваецца нейкі пералік тавараў, кошты якіх будуць жорстка рэгулявацца. Працягнецца маніторынг сітуацыі з цэнамі, і хто перашкаджае, калі цэны пачнуць выходзіць з-пад кантролю, пашыраць гэты пералік? Мяркую, пры рызыках паскарэння росту цэнаў будуць намагацца іх стрымліваць, у тым ліку адміністратыўным шляхам».
Сёлета, паводле прагнозу ўладаў, інфляцыя не мусіць перавысіць 5 %, і калі адпускаць цэны, укласціся ў гэтыя межы будзе даволі цяжка. Пагатоў на гэты паказнік уплываюць іншыя чыннікі:
«Ролю адыгрывае і тое, як складваецца эканамічная сітуацыя. Калі будуць працягваць мяккую грашова-крэдытную палітыку, крэдыты будуць актыўна брацца, то хутчэй за ўсё мы пабачым выхад за гэтыя 5 %, аднак у любым выпадку будуць намагацца ўтрымаць яе ў адназначнай велічыні, да 10 %».
У 2022 годзе дзяржава пастанавіла стрымліваць цэны, аднак насамрэч толькі адтэрмінавала іх рост. Інфляцыя нікуды не падзелася, а толькі была штучна схаваная. З таго часу выдаткі для беларускіх кампаніяў істотна павялічыліся, што ў нармальных умовах натуральным чынам прывяло б да росту коштаў. І калі скасаваць рэгуляванне, то гэты рост усё адно дагоніць беларусаў. Такую з'яву эканамісты называюць інфляцыйным навесам. Эксперты ацэньваюць яго прыкладна ў 10 % – менавіта на столькі вырастуць кошты, калі дзяржава прыбярэ свае рукі ад цэнаўтварэння.
Сцяпан Кубік belsat.eu
