Кардынальныя змены чакаюць вуліцы Дворышчы, Шэйпічы і Сямёнава ў менскай Серабранцы. Улады хочуць знесці там усе 105 дамоў у прыватным сектары. Пры гэтым самыя чыноўнікі прызнаюць, што меркаванне ўладальнікаў сядзібных участкаў падзялілася: палова – за, палова – супраць. Ініцыятыва «Freelance Journalist Group» прааналізавала, як і на чыю карысць менчукоў пазбаўляюць дому.
Маштабны знос сядзібных участкаў распачалі ў сталіцы ў 2011 годзе. Праект «Freelance Journalist Group» (FJG) у сваім даследаванні адзначае, што ўладальнікаў дамоў у прыватным сектары ўлады фактычна высяляць прымусова, абгрунтоўваючы гэта «вымушаным крокам дзеля дзяржаўных патрэбаў». На месцы знішчаных сядзібаў будуюць не толькі дзяржаўныя прадпрыемствы з абмежаваннем рэнтабельнасці ў 5 %, але і камерцыйныя кампаніі.
У 2011 годзе ў Менску было 16 700 прыватных дамоў, 10 140 з іх аніяк не перашкаджалі – і знішчаць іх не планавалі. Астатнія пастанавілі знесці, вызначаны тэрмін – да 2030 года.
З таго часу ў горадзе зачысцілі некалькі буйных участкаў з прыватным сектарам, больш за ўсё – у Маскоўскім раёне: Грушаўка, Міхалова, Пятроўшчына. У Фрунзенскім раёне актыўную «рэнавацыю» ўчынілі ў Сухараве і Красным Бары, у Савецкім – у Сельгаспасёлку.
Гэта самыя заўважныя часткі гораду, у іншых месцах збольшага зносілі асобныя дамы пад шматпавярховікі, камунікацыі або дарогі.
Найбліжэйшыя планы ў «добраўпарадкаванні» – ліквідаванне прыватнага сектару на вуліцах Дворышчы, Шэйпічы і Сямёнава каля Свіслачы з боку Серабранкі. На мінулым тыдні Архітэктурна-горадабудаўнічая рада пры галоўным архітэктару Менску падсумавала грамадскае абмеркаванне гэтых планаў. Улады хочуць знесці ўсе 105 прыватных дамоў, што ёсць на гэтых трох вуліцах, да 2030 года.
Пры гэтым новая забудова плануецца толькі на вуліцы Сямёнава, але не жытла, а пляцовак для адпачынку, спорту і забаваў. У раёне вуліцаў Шэйпічы і Дворышчы будзе проста зялёная зона. Дворышчы маюць ахоўны статус як частка гістарычна-культурнай каштоўнасці «Лошыцкі сядзібна-паркавы комплекс», там будаванне наагул забароненае, а ў Шэйпічах магчымае толькі паркавае добраўпарадкаванне: ходнікі, малыя архітэктурныя формы.
За час грамадскага абмеркавання праекту чыноўнікі атрымалі 33 звароты, амаль усе – з нязгодаю са зносам дамоў. Звычайна на пераезд у кватэру пагаджаюцца ўладальнікі старых драўляных хатаў, калі ж дом дыхтоўны, уласнікаў абурае перспектыва змяніць уласную сядзібу на кватэру ў шматпавярховіку.
У гэтым канкрэтным выпадку згодныя на знос і прыхільнікі захавання прыватнага сектару падзяліліся пароўну.
У выніку чыноўнікі пастанавілі знесці сядзібы на вуліцах Дворышчы і Шэйпічы да 2030 года, а лёс забудовы на Сямёнава вызначыць пазней, бо там «моцныя цагляныя добраўпарадкаваныя дамы».
Знішчэнне прыватнага сектару ўлады абгрунтоўваюць «дзяржаўнымі патрэбамі». З заканадаўства вынікае, што гэта азначае знос сядзібных участкаў дзеля будавання паводле Генплану або для аб'ектаў, ухваленых Саветам Міністраў ці Аляксандрам Лукашэнкам.
Уладальнікі прыватных дамоў за кампенсацыю маюць атрымаць на выбар або грошы, або кватэру, або дом. «Апошняе амаль нерэальна», – адзначаецца ў даследаванні FJG.
Часта дзяржава ацэньвае маёмасць ніжэй за рэальны кошт. Звычайны каментар на тэматычных форумах: «Ацэнку, як правіла, заніжаюць. У маім выпадку квадратны метр нармальнага капітальнага дому ацанілі ў паўтара разу ніжэй за метр у кватэры забудоўніка».
Пры гэтым грамадзянам раз-пораз удаецца дамагчыся большых выплатаў, пра адзін такі прыклад паведаміла Беларуская рэспубліканская калегія адвакатаў: пасля пераацэнкі паводле пастановы суда кампенсацыя вырасла на 32 %.
Замест знесеных сядзібаў з'яўляюцца шматпавярховікі, паліклінікі, дарогі. Забудоўнікі – розныя. Напрыклад, у Сухараве два жылыя комплексы пабудавала кампанія тэнісіста Максіма Мірнага «Мірны шлях».
У Сельгаспасёлку ўздоўж вуліцы Бяды і побач працавалі як прыватныя, гэтак і дзяржаўныя кампаніі. У Лебядзіным сядзібы зносілі дзеля спорткомплексу і буйнога жылога комплексу «Праменад» беларуска-кітайскай кампаніі «БіЮСіСі».
У Грушаўцы знеслі амаль усё, што запланавалі, але новае будаўніцтва мела праблемы. Напрыклад, забудоўнік «Жылбудкамплект» кінуў ЖК «Грушаўскі пасад», кіраўнік кампаніі з'ехаў у Польшчу. Дамы дабудоўвае дзяржаўнае прадпрыемства. Іншыя ўчасткі ў тым раёне асвойвае малавядомы холдынг «ГрандХаузIнжэнiрынг», у склад якога ўваходзіць фірма «Датч Стар». Кампанія на момант аўкцыёну на зямлю перамагла сур'ёзных канкурэнтаў, хаця мела мінімальны статутны фонд і толькі два гады працы на рынку, звяртае ўвагу «Freelance Journalist Group».
Ініцыятыва адзначыла яшчэ адзін кейс: праект на вуліцы Маякоўскага, дзе на месцы знесеных прыватных дамоў кампанія «Лада ОМС-Інжэнірынг» мелася пабудаваць гандлёва-гатэльны комплекс «Novotel Minsk Mayakovskayа», аднак у 2023 годзе пляцоўку аддалі дзяржаўнаму «УКС Савецкага раёну». Цяпер там будзе буйны медычны комплекс. Будынак зойме Менскі гарадскі эндакрыналагічны цэнтр, клінічны цэнтр пластычнай хірургіі і медычнай касметалогіі, а таксама стаматалагічная паліклініка.
Сцяпан Кубік belsat.eu
