Прызнаць Беларусь акупаванай, чыніць максімальны ціск на Лукашэнку, зрабіць Кіеў цэнтрам барацьбы за вольную Беларусь – такія прапановы мае прабеларуская дэпутацкая група. Ці варта Украіне рызыкаваць і злаваць Лукашэнку? Спыталі дэпутата Ігара Гузя, які прэзентаваў гэтую праграму ў Вярхоўнай Радзе.
Стратэгію Украіны адносна Беларусі падрыхтавалі народны дэпутат Вярхоўнай Рады Украіны, сустаршыня дэпутацкай групы «За Демократичну Білорусь!» Ігар Гузь, першы камандзір палка імя Кастуся Каліноўскага Дзяніс Прохараў і прадстаўнік Аб'яднанага пераходнага кабінету Беларусі ў справе абароны і нацыянальнай бяспекі Вадзім Кабанчук. Стратэгію прэзентавалі грамадскасці 27 лютага: пачытаць яе можна па-ўкраінску і па-беларуску.
Стратэгію ў Вярхоўнай Радзе прэзентаваў 25 лютага Ігар Гузь.
Навошта Украіне зараз надаваць вялікую ўвагу Беларусі, калі рэжым Аляксандра Лукашэнкі не ёсць галоўнай пагрозай, а дэмакратычныя сілы Беларусі не змогуць даць Украіне зброі, боепрыпасаў і фінансавай дапамогі?
Гузь адказвае «Белсату»: гэта шырокае пытанне, якое не тычыцца падтрымання або непадтрымання дэмакратычных сілаў Беларусі, а тычыцца адносінаў з суседняй краінай, з якой Украіна мае 1100 км мяжы. Ён запрашае ўсіх зацікаўленых да дыскусіі:
,,«На жаль, на сённяшні дзень, на трэці год вялікай вайны, гэтае пытанне, як на мяне, дастаткова табуяванае, яно не падымаецца, – тлумачыць Гузь. – Трэба разумець, што мы далей будзем рабіць з Лукашэнкам у кантэксце стаўлення да Беларусі».
Лукашэнка ў гэтай стратэгіі – не адзінае пытанне. Гаворка і пра кантакты з дэмакратычнымі сіламі Беларусі, і пра падтрыманне ўзброеных структураў беларускіх добраахвотнікаў. Гузь звяртае ўвагу, што кажа пра гэта ў Дзень добраахвотніка, і вітае ўсіх беларусаў, якія падтрымліваюць Украіну ў цяжкія часы.
Тым больш стратэгія важная цяпер, даводзіць дэпутат. Яму не хацелася б, каб Лукашэнка зноў выйшаў на сцэну перамоўнага працэсу, зноў распавядаў, як «ледзь не ўратаваў Украіну», і зноў заклікаў ажыўляць эканамічныя стасункі, а Украіна не мела б стратэгіі наконт таго, як на гэта рэагаваць.
Гузь нагадвае, што даўно падымае беларускае пытанне і з трыбуны Вярхоўнай Рады, і па-за ёй. Сапраўды, ён падтрымліваў беларускіх добраахвотнікаў і называў беларусаў братамі не толькі ад першых дзён поўнамаштабнай вайны, а яшчэ ад пачатку вайны на Данбасе, дый сам удзельнічаў у беларускіх пратэстах яшчэ ў 2005-м, за што трапіў пад арышт.
У стратэгіі шмат крокаў, якія не спадабаюцца Лукашэнку
Прызнаць Беларусь акупаванай, узмацніць санкцыі і чыніць максімальны эканамічны ціск, супрацоўнічаць з дэмакратычнымі сіламі і зрабіць Кіеў яшчэ адным цэнтрам барацьбы за вольную Беларусь, стварыць афіцыйнае беларускае падраздзяленне ў Збройных сілах Украіны, актывізаваць інфармацыйную працу з беларусамі, дамагацца вызвалення зняволеных за падтрыманне Украіны… Чаму такога не зрабілі дагэтуль – мо для таго, каб не правакаваць Лукашэнкі на шырэйшы ўдзел у расейскай агрэсіі?
,,«Я б не сказаў, што Украіна баялася ўласна ў такім напрамку ісці, – адказвае Гузь. – Я не лічу, што гэта быў страх перад Лукашэнкам ці нейкія дамоўленасці. Бо вы самі чулі неаднаразова за апошнія тры гады, наколькі ён асабіста згадваў, напрыклад, той самы полк Каліноўскага, іншыя структурныя падраздзяленні. Калі б мы з ім мелі нейкую таемную ўгоду, відавочна, такога падраздзялення не было б створана, яно было б расфармаванае».
Кіеў не зрабіўся такім жа цэнтрам беларускага дэмакратычнага руху, як Варшава і Вільня, не таму што гэтаму ставілі перашкоды, кажа ён. Рэч у тым, што ў Варшаве і Вільні стваралі дадатковыя магчымасці, якіх не стваралі ў Кіеве. Гузь прызнае: Украіна вядзе вайну і мае мноства сваіх праблемаў, таму гэтым не займаліся. Але настойвае: гэтым трэба займацца на перспектыву – глядзець, што рабіць далей, як выбудоўваць стасункі з Беларуссю і Лукашэнкам. На думку дэпутата, Беларусь варта ўспрымаць як акупаваную краіну, Лукашэнку – як проксі Пуціна. А Кіеў павінен «падвысіць свой статус» і даць магчымасці для барацьбы за дэмакратычную Беларусь.
Адносна беларускага падраздзялення Гузь тлумачыць: беларускія падраздзяленні ва ўкраінскіх войсках ужо ёсць, і гэта не толькі полк Каліноўскага, але трэба падвышаць узровень такіх інстытуцыяў. Полк Каліноўскага функцыянуе як частка Міжнароднага легіёну пры Галоўным упраўленні выведкі, што абмяжоўвае магчымасці кансалідацыі беларускіх добраахвотнікаў: беларускія ваяры размяркоўваюцца ў розныя падраздзяленні, не маюць беларускага нацыянальнага падраздзялення ЗСУ з афіцыйным статусам.
А калі вайна прыпыніцца?
У стратэгіі адзначаюць, што ў выпадку нападу Беларусі на Украіну такому падраздзяленню не будуць баяцца здавацца ў палон беларускія вайскоўцы, а частка палонных нават папоўніць шэрагі падраздзялення. А што, калі Расея пойдзе на спыненне агню і будзе яго прытрымлівацца – якая стратэгія адносна Беларусі патрэбная Украіне пасля прыпынення вайны?
,,«Гэта не прыбірае сітуацыі, што ўсе вольныя людзі планеты павінны працаваць над тым, каб Расейская Федэрацыя была разваленая, а ў Беларусі адбылася рэвалюцыя і змена рэжыму Лукашэнкі, – адказвае Гузь. – Дыктатарскія рэжымы павінны быць пераможаныя так ці інакш».
На ідэю барацьбы за вольную Беларусь не ўплывае тое, ці будзе замірэнне або якім доўгім яно будзе, дадае дэпутат. Задача ў тым, каб украінская дзяржава спрыяла змене дыктатарскага рэжыму ў Беларусі.
Гузь заклікае не баяцца пра гэта казаць: Беларусь цяпер – дзяржава-суагрэсар, з якой расейскія войскі ў 2022 годзе заходзілі ва Украіну. Таму Украіна мае зрабіць усё магчымае для змены ўлады ў Беларусі на дэмакратычную проста дзеля свайго выжывання.
Што пра гэта думаюць украінцы?
Пасля прэзентацыі стратэгіі «Вот Так» апытаў кіяўлянаў пра стаўленне да беларусаў. Што яны адказалі – у сюжэце «Студыі»:
Алесь Наваборскі belsat.eu
