Ужо 12 сакавіка прэзідэнт Злучаных Штатаў можа падпісаць указ, які запусціць перапрацоўку карысных выкапняў, у тым ліку рэдказямельных металаў, на землях, што належаць Міністэрству абароны. Публікацыя «Reuters» паказвае, наколькі сур’ёзна Трамп можа ставіцца да тэмы карысных выкапняў, якая гучыць у тым ліку ў перамовах з Украінай.
Прэзідэнт ЗША Доналд Трамп мае намер збудаваць заводы апрацоўкі металаў на вайсковых базах Пентагону, каб павялічыць вытворчасць крытычна важных матэрыялаў на тэрыторыі Штатаў і пахіснуць кітайскі кантроль над галіной, расказалі «Reuters» дзве крыніцы ў адміністрацыі ЗША на ўмовах ананімнасці.
На мінулым тыдні Трамп у звароце да Кангрэсу анансаваў «гістарычныя крокі для магутнага павелічэння вытворчасці крытычных мінералаў і рэдказямельных металаў тут у ЗША». Паводле «Reuters», указ пра заводы на землях Міністэрства абароны можа быць сярод падпісаных ужо ў сераду. Таксама Трамп можа назваць адказнага за карысныя выкапні – «мінеральнага цара» сваёй адміністрацыі.
Тэму карысных выкапняў Трамп звязвае з ваеннай дапамогай Украіне. 28 лютага ЗША і Украіна мелі падпісаць угоду пра здабычу рэдказямельных металаў, але дамова сарвалася, калі прэзідэнт Украіны Уладзімір Зяленскі стаў пытаць пра гарантыі бяспекі. Пасля сваркі прэзідэнтаў ЗША спынілі ваенную дапамогу Украіне.
Першапачаткова Трамп спадзяваўся атрымаць ад Украіны ўгоду на здабычу выкапняў эквівалентам $ 500 млрд. Зяленскі казаў, што ЗША прапанавалі яму варыянт угоды, у якім не ўлічвалася абарона інтарэсаў Украіны. Паводле амерыканскіх медыяў, Штаты прапаноўвалі Украіне аддаць у амерыканскую ўласнасць 50 % украінскіх рэдказямельных металаў у абмен на працяг вайсковай дапамогі. Пазней выданне «Європейська правда» апублікавала, як сцвярджаецца, поўны тэкст дамовы, якую мелі прапанаваць Зяленскаму 28 лютага. Там ужо не было пяцісот мільярдаў, а 50 % рэдказямельных металаў ператварыліся ў 50 % даходаў, атрыманых ад будучай манетызацыі прыродных рэсурсаў Украіны. Гэтую палову даходаў меркавалася перадаваць ужо не Штатам, а ў фонд, які будзе рэінвеставаць сродкі ў абарону і рэканструкцыю Украіны і які будзе кіраваны супольна ўрадамі ЗША і Украіны.
Чаго цяпер хочуць Штаты ад Украіны і якія варыянты ўгоды прапануюць бакі, невядома. Паводле некаторых крыніцаў, Трампу ўжо не хапае ўгоды пра выкапні – ён можа дамагацца адстаўкі Зяленскага.
11 сакавіка распачаліся амерыканска-ўкраінскія перамовы ў Саудаўскай Аравіі. Дарадца Трампа Майк Ўолц сказаў днём, што «мы набліжаемся» да вынікаў у перамовах, а кіраўнік Офісу прэзідэнта Украіны Андрэй Ярмак расказваў, што перамовы распачаліся «вельмі канструктыўна».
Што за ўказ можа рыхтаваць Трамп для Штатаў
Згодна планаванаму ўказу, Пентагон будзе працаваць з іншымі федэральнымі агенцыямі, каб збудаваць заводы на вайсковых базах. Пентагон кантралюе каля 30 млн акраў або каля 121,4 тысячы км² зямлі. Выкарыстанне гэтай тэрыторыі для вытворчасці дазволіць зэканоміць на пакупцы зямлі і дасць пазбегнуць спрэчак з жыхарамі.
Перапрацоўка проста на вайсковых базах падкрэсліла б важнасць тэмы карысных выкапняў: цяпер для вытворчасці амерыканскага ўзбраення – ад куляў да самалётаў і падлодак – выкарыстоўваюцца матэрыялы, перапрацаваныя ў Кітаі. Некаторыя чыноўнікі ў адміністрацыі Трампа баяцца, што Кітай у адказ на ўвядзенне Штатамі мытаў можа абмежаваць пастаўкі крытычна важных матэрыялаў. А Кітай з’яўляецца найбуйнейшым у свеце вытворцам 30 з 50 мінералаў, якія Геалагічная служба ЗША лічыць крытычнымі.
Новыя перапрацоўчыя прадпрыемствы на землях Пентагону маюць спадабацца вытворцам, даўно занепакоеных тым, што Кітай кантралюе занадта вялікую частку глабальнага рынку перапрацоўкі металаў. З другога боку, план, які ставіць у прыярытэт перапрацоўку, а не перагляд дазволаў на здабычу карысных выкапняў у ЗША, можа выклікаць незадаволенасць амерыканскіх шахцёраў. Таксама незразумела, як пабудова прадпрыемстваў будзе зладжаная з заканадаўчай перспектывы: законы аб чыстым паветры і чыстай вадзе тычацца ў тым ліку земляў Пентагону, якія раней перашкаджалі падобным прыватным праектам.
Гэта не першая ідэя Трампа наконт выкарыстання дзяржаўных земляў: у час выбарчай кампаніі ён казаў, што адкрые дзяржаўныя землі для маштабнага будаўніцтва жытла, створыць зоны з «ультра-нізкімі падаткамі і ўльтра-нізкімі рэгуляцыямі».
Чаго Трамп не збіраецца рабіць, паводле крыніцаў «Reuters», дык гэта патрабаваць ад амерыканскіх вытворцаў выкарыстоўваць толькі айчынныя матэрыялы, а таксама ствараць стратэгічны рэзерв карысных выкапняў, падобны да амерыканскага стратэгічнага рэзерву паліва ці кітайскага стратэгічнага рэзерву кобальту.
Мяняць правілы здабычы карысных выкапняў Трамп таксама не збіраецца, лічыць «Reuters». Для гэтага спатрэбіцца змена законаў Кангрэсам. Але Трамп можа пашырыць выдачу ліцэнзіяў на адкрыццё шахтаў, скарыстаўшыся для гэтага працэдурай «FAST-41». Такое ён прапаноўваў зрабіць яшчэ ў свой першы тэрмін і такое нават аднойчы зрабіў для пабудовы шахты мінулы прэзідэнт Джо Байдэн.
Трамп можа таксама абвясціць медзь стратэгічным мінералам – а гэта можа даць адпаведным вытворцам падатковыя льготы на сотні мільёнаў долараў на год.
Алесь Наваборскі belsat.eu
