Роўна тры гады таму Расея распачала «спецыяльную ваенную аперацыю» з намерам «узяць Кіеў за тры дні». Коштам сотняў тысяч жыццяў Расея акупавала пятую частку Украіны, але Украіна захавала незалежнасць.
Вайна ва Украіне пачалася больш за 10 гадоў таму: у 20-х днях лютага 2014-га, калі Расея стала перакідваць свае войскі – «зялёных чалавечкаў» без знакаў адрознення – ва ўкраінскі Крым. Анексія паўвострава адбылася амаль бяскроўна: загінулі шасцёра. У красавіку 2014-га Расея распачала вайну на Данбасе. У выніку гэтай фазы Украіна страціла кантроль над часткамі Данецкай і Луганскай вобласцяў, дзе былі ўтвораныя прарасейскія гэтак званыя ДНР і ЛНР.
24 лютага 2022 года Расея распачала на загад Уладзіміра Пуціна поўнамаштабную вайну супраць Украіны.
Украіна рыхтавалася да нападу, але не здолела спыніць яго на мяжы. Імаверна, пачатковаю мэтаю было паўтарэнне «крымскага трыумфу»: хуткай і амаль бяскроўнай акупацыі, толькі гэтым разам прынамсі паловы, а то і ўсёй Украіны. Расейская прапаганда перад поўнамаштабным уварваннем хвалілася, што Расея возьме Кіеў «за тры дні». Гэта выглядала падобным да праўды, калі глядзець толькі на голыя лічбы: вайсковы патэнцыял Расеі большы паводле любога з паказнікаў. У гэта верылі нават у ЗША. Не ўлічылі таго, што ў лічбах не вымяралася.
Бітва за Кіеў трывала месяц з невялікім, у выніку Расея адвяла войскі ад украінскай сталіцы, назваўшы гэта «жэстам добрай волі». Пазней Украіна вызваліла Херсон і частку Херсонскай вобласці, амаль усю акупаваную частку Харкаўскай вобласці. Таксама Украіна заняла невялікую частку Курскай вобласці Расеі.
Расея кантралюе крыху менш за 20 % тэрыторыі Украіны. Расея фармальна анексавала Крым у 2014 годзе, а ў верасні 2022-га – Запарожскую, Данецкую, Луганскую і Херсонскую вобласці. З гэтага Расея кантралюе цалкам толькі Крым, амаль цалкам – Луганскую вобласць. У Запарожскай і Херсонскай Расея не кантралюе абласных цэнтраў.
Жорсткія баі працягваюцца, штодня Збройныя сілы Украіны фіксуюць дзясяткі баявых сутыкненняў, самы крывавы кірунак – пакроўскі ў Данецкай вобласці. Паводле ўкраінскага боку, Расея штодня страчвае больш за тысячу чалавек забітымі і параненымі. Поўныя страты бакоў не вядомыя дакладна, але сумарна Расея і Украіна маглі страціць больш за мільён чалавек.
Прэзідэнт Злучаных Штатаў Доналд Трамп, заступіўшы на другі тэрмін, запусціў амерыканска-расейскія перамовы пра спыненне вайны ва Украіне. Патрэбы залучаць Украіну ў гэтыя перамовы ён не бачыць. Трамп патрабуе ад Украіны заключыць угоду пра доступ ЗША да здабычы рэдказямельных металаў, атакуе прэзідэнта Украіны Уладзіміра Зяленскага, паўтарае расейскія наратывы: «Украіна вінаватая ў пачатку вайны».
У Крамлі цешацца такому павароту амерыканскай палітыкі, але не да канца разумеюць перамоўнай стратэгіі Трампа, баяцца магчымых пастак і нечаканых паваротаў. Амерыканская палітыка выклікае глыбокую занепакоенасць у Еўропе, ды пакуль Еўропа не прапанавала новай самастойнай палітыкі абароны і дапамогі Украіне.
Алесь Наваборскі belsat.eu
