Як бы хто ні ставіўся да святкавання Дня закаханых, мы ўпэўненыя: гэта добрая нагода распавесці гісторыі кахання людзей, якія прайшлі праз ціск, роспач, няволю, выпрабаванне часам, але вытрывалі. Перад вамі гісторыі кахання беларускіх палітвязняў.
«Пасля ўсяго, што перажылі, плануем зладзіць новае вяселле»
1 лютага сталася вядома, што Паліна Шарэнда-Панасюк на волі. Ейнае вызваленне праз чатыры гады і адзін месяц за кратамі было доўгачаканым момантам для сям'і і ўсіх вольных беларусаў. За гэты час яна перажыла не толькі несправядлівае зняволенне, але і шматразовыя новыя пакаранні за непадпарадкаванне адміністрацыі калоніі.
Гады ў няволі адабралі ў Паліны галоўнае – магчымасць быць з сям'ёю. На свабодзе жанчыну чакаў муж Андрэй, які гэтыя чатыры гады гадаваў сыноў Славаміра і Стаса ды змагаўся за сваю сям’ю. Андрэй падзяліўся з «Белсатам» іхнай гісторыяй кахання.
«Застацца мужчыну з дваімі дзецьмі – вельмі складаная задача, – прызнаецца Андрэй. – Але калі твой самы дарагі чалавек сядзіць у турме, а фактычна – у закладніках, і калі адначасова ты нясеш адказнасць за дзяцей, ты мусіш рабіць усё магчымае».
Андрэй узяў на сябе ўсе ролі: бацькі, маці, настаўніка, псіхолага. Ён успамінае, як спрабаваў гатаваць стравы, якія любілі дзеці і якія звычайна гатавала Паліна, як стараўся падтрымліваць у доме парадак:
«Паліна вельмі патрабавальная да чысціні. У яе заўсёды ідэальны парадак. Я спрабаваў трымаць узровень, які яна задала. Хацелася, каб хоць нешта ў жыцці дзяцей не змянялася».
Дзеці цяжка перажывалі адсутнасць маці. Малодшаму, Стасу, на момант ейнага арышту было ўсяго чатыры гады. Сынам давялося не толькі прыстасоўвацца да жыцця без мамы, але і адаптавацца да новай краіны, мовы, атачэння. Андрэй прызнаецца, што ўдавалася не ўсё, але ён стараўся:
«Не ведаю, ці спрацаваў я на пяцёрку, але, спадзяюся, хоць на добрую чацвёрку. Мы перажылі гэта разам».
Мужчына прызнаецца, што часам пераймаўся: а раптам Паліна выйдзе з турмы іншым чалавекам? Раптам давядзецца знаёміцца наноў?
«Але між намі была нейкая неймаверная сувязь. Нават калі не было магчымасці перадаць ёй нейкія словы праз адвакатаў, я адчуваў, калі з ёй нешта адбываецца. Нейкім неймаверным чынам гэта працуе на ўзроўні падсвядомасці».
Андрэй узгадвае гісторыю свайго знаёмства з Палінай ды іхнага кахання:
«Яно, дарэчы, і пачалося з барацьбы. Мы пазнаёміліся ў "Маладым фронце". Паліна была ўжо актыўнай лідаркай, а я прыйшоў маладым юнаком. Гэта не было каханнем з першага погляду. Мы шмат адно да аднаго прыглядаліся, сябравалі гадоў сем, хадзілі разам у паходы, абмяркоўвалі жыццё, разам перажывалі за лёс Беларусі. А цяпер перажылі яшчэ і ўсё тое, што з намі здарылася. Усёй сям'ёй».
Калі Паліна і Андрэй нарэшце сустрэліся, усе страхі зніклі. Перад Андрэем была ягоная Паліна:
«Яна ўсё тая ж: мілая, мужная, прыгожая ўва ўсіх сэнсах. Чалавек, якога я кахаў і кахаю. Нібыта і не развітваліся. Цяпер нас яднаюць і пачуцці, і нашыя дзеці, і выпрабаванні, і любоў да Беларусі. Сям’я – галоўнае, што ёсць у нашым жыцці».
Так сталася, што за чатыры гады выпрабаванняў у абаіх згубіліся шлюбныя пярсцёнкі.
«Мой пярсцёнак літаральна зрэзалі з пальца падчас аднаго з адміністратыўных арыштаў: ён не здымаўся, і яны проста перакусілі яго адмысловымі кусачкамі. Паспрабаваў яго аднавіць, але пачатковы выгляд ён усё роўна страціў, – кажа Андрэй. – Пярсцёнак Паліны таксама сапсаваны, праз перасоўванні паміж турмамі і калоніямі ён таксама выглядае кепска. Нават каменьчыкі павымалі з яго».
Найбліжэйшым часам у планах сямейнай пары набыць новыя заручальныя пярсцёнкі, згуляць новае вяселле і адсвяткаваць пачатак новага жыцця.
«Пакуль не прызвычаілася думаць пра асабістае»
Рэдактарку шэрагу Telegram-каналаў, у тым ліку папулярнага «Мая краіна Беларусь», Ірыну Шчасную затрымалі ў лістападзе 2020 года – проста на вачах у ейнага дзесяцігадовага сына. На волю яна выйшла толькі ў чэрвені 2024-га.
«Калі я была ў гэтай катавальні, напярэдадні 14 лютага пісала лісты. Там я разважала пра гэтае свята не як пра дзень кахання адной асобы да іншай. Я ўвогуле пачала разумець каханне як сусветную з’яву. Калі ты ў ізаляцыі, усведамляеш, што гэта. Сумуеш па родных, сябрах, бацьках, сям’і, па краявідах, людзях, якія падтрымліваюць. Каханне – гэта тое, што жыве ў нашым сэрцы і дапамагае заставацца людзьмі нават у самых складаных умовах», – разважае Ірына.
Ліставанне з мужам і сынам было для яе ўскладненае тысячамі кіламетраў, бо абодва былі за мяжой Беларусі і наноў будавалі жыццё. Прывітанні ад іх Іры перадавалі ў асноўным бацькі.
«З сынам я магла крыху размаўляць праз відэасувязь, але гэта былі вельмі кароткія і асцярожныя размовы, бо ўсе разумелі, што падчас нашай размовы супрацоўнік калоніі слухае літаральна кожнае слова. Але я ўсё бачыла ў ягоных вачах – мы абое вельмі сумавалі», – узгадвае яна.
Ірына дадае, што падтрыманне было з ёй усе гэтыя гады: ніводзін сябар за час зняволення ад яе не адвярнуўся.
На пытанне, што яна адчула пасля вызвалення, Ірына адказвае:
«Мы ўсе змяніліся за гэты час. Няма такога адчування, што развіталіся толькі нядаўна. Я змянілася, муж змяніўся, мой сын зрабіўся падлеткам. Гэта ўжо амаль дарослы чалавек – з іншым досведам і светапоглядам. І цяпер мы ўсёй сям’ёй нібыта зноў прыглядаемся адно да аднаго, зноў будуем нашыя адносіны».
Рамантычных планаў на Дзень закаханых у Ірыны няма.
«Чорная навала, якая накрыла і Беларусь, і Украіну, нібы адштурхнула ўсё асабістае і рамантычнае. Мы пачалі разважаць іншымі катэгорыямі. Дый, калі шчыра, я пакуль не прызвычаілася думаць пра ўласнае шчасце. Адзіныя планы – пабыць побач з сям’ёй. А ў думках – як дапамагчы тым, каму цяпер гэта вельмі патрэбна».
«Былі затрыманыя разам і выйшлі ў адзін дзень»
Заснавальнікаў фолк-гурта «Irdorath» Надзею і Уладзіміра Калачоў затрымалі 2 жніўня 2021 года на лецішчы пад Менскам разам з яшчэ чатырнаццаццю асобамі, якія адзначалі дзень народзінаў Надзеі. За тое, што ў 2020 годзе музыкі гралі на валынках на акцыях пратэсту, у снежні 2021-га іх засудзілі на два гады калоніі агульнага рэжыму. З улікам часу, праведзенага ў СІЗА, кожны прабыў у зняволенні два года.
«Першы час пасля затрымання быў жорсткі інфармацыйны вакуум. Страшэнна перажываў, што з Надзяй, што з ёй могуць там рабіць, які тэрмін дадуць, – узгадвае Уладзімір. – Вестку ад яе атрымаў праз некалькі тыдняў, калі да мяне прыйшоў адвакат. Распавёў, што з ёй усё нармальна, наколькі гэта магчыма ў тых умовах, вядома ж. Зрабілася трохі лягчэй, але думак было мільён. Не ведаў, пра што яна думае, што будзе з намі і нашымі пачуццямі, кім мы сустрэнемся пасля ўсяго гэтага, як адбудзецца гэтая сустрэча…»
З Надзеяй было прыкладна тое самае:
«Калі ты ў зняволенні, адбываецца пераацэнка літаральна ўсяго. Ты разумееш, што дзевяноста дзевяць адсоткаў таго, пра што перажываў раней, – гэта ўсё пыл. Адзінае, пра што я сапраўды хвалявалася, – блізкія людзі, Вова, нашае каханне, музыка і здароўе».
Раз на некалькі тыдняў праз розных людзей пара магла абменьвацца кароткімі навінамі. І толькі праз год зняволення, калі абое апынуліся ў калоніі, ім дазволілі ліставанне.
«Калі я прачытаў першы ліст ад Надзі, нават нягледзячы на тое, што ён прайшоў некалькі ўзроўняў цэнзуры, зразумеў, што мы думаем аб адных і тых жа рэчах, мы жывыя, мы разам і зняволенне нас не разлучыць. Фантастыка, але мы адчувалі адно аднаго», – кажа Уладзімір.
З абаімі ў зняволенні адбываліся амаль містычныя рэчы. Як высветлілася, пара амаль адначасова пачала вучыць нямецкую мову, чыталі адныя і тыя ж кнігі. А ў лістах, праз завуаляваныя фразы і знакі, маглі нават абмяркоўваць сваю будучыню.
«За час зняволення ў нас нават рамантычная гісторыя была, – расказвае Надзя. – На Валадарцы двор для прагулак заўсёды мяняецца: адным днём у адным двары могуць шпацыраваць мужчыны, другім – жанчыны. Калі мы гэта зразумелі, то, нягледзячы на страх быць пакаранымі, прыдумалі тайную сувязь: пакуль нехта з сукамернікаў прыкрываў нас ад наглядчыкаў, мы абпаленымі запалкамі пакідалі адно аднаму знакі. Напрыклад, піктаграму валынкі і фразу "Bella ciao". На ўсё гэта некалькі секундаў, інакш маглі выкрыць».
Тайная сувязь ператварылася ў сапраўдны кўэст. На кожнай прагулцы амаль уся камера шукала таемныя знакі Надзі і Вовы.
,,«Калі я ўпершыню ўбачыў адказ Надзі, я стаяў, як зачараваны. Быў самым шчаслівым чалавекам», – з усмешкай узгадвае Уладзімір.
На волю Надзея і Уладзімір выйшлі ў адзін дзень з розніцай у некалькі гадзінаў. Сустрэліся на нейтральнай тэрыторыі. Пакуль Надзя была ў дарозе, Уладзіміру прывезлі галоўныя «прылады» іхнага супольнага злачынства – валынкі.
«Калі Надзя выходзіла з машыны, я граў нашу "Bella ciao". Мы ўбачыліся, абняліся, паглядзелі адно аднаму ў вочы і зразумелі ўсё без словаў, а ўжо праз пяць хвілінаў разам гралі на возеры», – узгадвае Уладзімір.
Сёння Надзя і Вова жывуць у вымушанай эміграцыі. Цяжкасцяў шмат, але за шаснаццаць гадоў разам пара навучылася спраўляцца амаль з усім. Абое змагаюцца і цяпер. І ўжо шмат зрабілі. У тым ліку вярнуліся на сцэну, зноў сабралі гурт, выпусцілі некалькі кліпаў, а 6 сакавіка выступяць з сольнай праграмай у Варшаве, дзе ў тым ліку выканаюць песні, якія Надзея напісала ў няволі. Для абаіх гэта будзе вяртаннем да саміх сябе.
Надзея Вольная belsat.eu
