Прэс-канферэнцыя Паліны Шарэнды-Панасюк выклікала дыскусію ў сацыяльных сетках. Абмяркоўваюць словы пра тое, што нельга Захаду ісці на перамовы і дабівацца кампрамісаў з Лукашэнкам. Але не менш жыва карыстальнікі выказваюцца і наконт падпісання папераў са спецслужбамі аб супрацы як умове для выхаду на волю.
З першым пытаннем больш-менш зразумела – усё роўна няма нават прыкметаў таго, што робяцца хоць нейкія крокі з боку Беларусі для яго развязання. Бо ўмова для перамоваў аб зняцці міжнародных санкцыяў – гэта выхад на волю ўсіх без выключэння палітвязняў.
Што ж датычыць маральна-этычнага боку падпісання палітвязнямі папераў аб супрацы і згоды зняцца ў чарговым прапагандысцкім роліку, то тут апаненты падзяліліся на два лагеры. Адныя пішуць, што, пагадзіўшыся на ўмовы ўладаў, палітвязень абнуляе самую ідэю супрацьстаяння рэжыму. Ім адказваюць, што трэба самому апынуцца ў тых умовах і потым ужо казаць. Але супернікі настойваюць: «Тады не трэба было і пачынаць».
Трэба прыгадаць, што «пачыналі» задоўга да 2020-га. Шмат каго з тых, хто дзесяцігоддзі таму знаходзіў у сабе мужнасць выступіць супраць узурпацыі ўлады і фальсіфікацыяў выбараў, ужо няма на свеце. Праўда, няма на свеце і многіх з тых, хто на фальсіфікацыі заплюшчваў вочы і спадзяваўся, што ўсё абыдзецца. Усё было – затрыманні, арышты, пасадкі, палітвязні, звальненні з працы, вучобы. Былі і ў той час прапановы аб супрацы. І былі людзі, якія расказвалі пра гэта.
,,У 2020-м «пачынаць» выйшлі новыя сотні тысячаў, якія ніколі раней не «пачыналі». Ім давялося сутыкнуцца з беспрэцэдэнтнай жорсткасцю. Гэтая жорсткасць пасялілася ў краіне, і яна нікуды не падзелася да гэтай хвіліны.
Тое, што расказала Паліна Шарэнда-Панасюк, не пакінула абыякавым нікога. У ХХІ стагоддзі ў Беларусі ў турмах пануе садызм. Людзей катуюць рознымі спосабамі, і яшчэ невядома, што страшней – фізічны гвалт або псіхалагічны ціск. Усё гэта настолькі блізка пераклікаецца з тым, пра што расказвалі былыя вязні ГУЛАГу, што ўзнікае адчуванне нейкага часавага правалу.
,,Хто гэтыя людзі, якія абражаюць, зневажаюць, здзекуюцца? Адкуль яны ўсе ўзяліся? Дзе нарадзіліся, у якіх школах вучыліся, з кім сябравалі, якія фільмы глядзелі? Пра кнігі запытваць язык не паварочваецца. Паліна прыадчыніла заслону, заявіўшы, што ўсё кантралююць расейскія куратары – і следчыя органы, і дзеянні сілавікоў. Яна ўсё бачыла на свае вочы.
Жанчына заявіла: «Тое, праз што праходзяць тысячы палітвязняў у Беларусі, – гэта тэрор, катаванні і здзекі. Цяпер палітвязень – гэта ўвесь беларускі народ, які застаўся ў закладніках».
Калі нехта піша пра тое, што палітвязням трэба старанна ўзважваць усе наступствы і не згаджацца ісці на кампрамісы з уладамі, то нядрэнна было б узгадаць пра тое, што Паліна, маці дваіх сыноў, была затрыманая яшчэ 4 гады таму. Ёй далі два гады турмы і тройчы працягвалі турэмны тэрмін. Калонію № 24 Паліна называе жывадзёрняю. Вось і гэтым разам, калі падыходзіў да канца тэрмін пакарання, Паліна не была ўпэўненая, што выйдзе на волю. Яна распавяла, што былі моманты, калі яна думала, што ўвогуле памрэ ў турме.
Ёй казалі, што на яе забыліся ўсе, нават уласныя дзеці. А тут яшчэ і здароўе дало моцны збой. Якое лячэнне ў турме, вядома.
Што ў такой сітуацыі самае галоўнае? Мусіць, застацца жывым і вырвацца з гэтага пекла. Прыйшлі нейкія дзядзькі з прапановаю? Дык можа трэба скарыстацца гэтым як магчымасцю пакінуць ненавісныя сцены? Калі спатрэбіцца, то падпісаць хоць сотню такіх паперак. Бо далёка не ўсім такія прапановы робяцца. Прапанавалі супрацу, надалі агентурнае імя? І што з таго? Паліна прадэманстравала, што ўсе гэтыя паперкі абсалютна нічога не значаць, як толькі атрымала магчымасць зрабіць публічныя заявы. Яна выбрала тое, што і павінна была абраць. Ці маглі ёй дадаць новы тэрмін? Маглі. Але і проста так адпусціць не захацелі. Дык хто каго ў выніку перайграў?
Аб якім абясцэньванні ідэі можна наагул казаць у такой сітуацыі? Чаго вартыя ўсе гэтыя дзясяткі пакаяльных відэа, што паказваюць на праўладных каналах? Якую рэакцыю, акрамя нянавісці і агіды да гвалтаўнікоў, могуць яны выклікаць у нармальнага чалавека?
Чые тэхналогіі ў дадзеным выпадку выкарыстоўваюцца? Упершыню беларусы маглі ўбачыць такія відэа з часу акупацыі Данбасу. Расейская прапаганда выкарыстоўвала іх у гібрыднай вайне супраць Украіны. На кадрах расейскія агрэсары прымушалі палонных украінскіх жаўнераў таптаць украінскі сцяг, выкрыкваць лозунгі ў гонар Пуціна, казаць, што яны не будуць супраціўляцца расейскім акупантам. Але ўвесь свет бачыў збітых, параненых, змучаных абаронцаў сваёй краіны.
Ці паднялі гэтыя ролікі маральны дух акупантаў? Невядома. Затое ўкраінцы канчаткова ўпэўніліся, з кім яны маюць справу. Так і сотні тысячаў беларусаў яшчэ ў 2020-м, прагледзеўшы ролікі з затрыманымі дэманстрантамі на БТ, зразумелі, што надышла нейкая новая рэчаіснасць. Яшчэ не было адказу на пытанне, як гэта пераадолець. Але адзін цудоўны хлопец у такім роліку падказаў, што гэта будзе «хлопотное дельце».
Але гэта будзе потым, а цяпер трэба выкарыстоўваць любую магчымасць, каб выйсці з катавальняў. Трэба сказаць нейкі тэкст на камеру? Значыць, трэба сказаць, нават калі гэта будзе прызнанне пра тое, што рыхтаваў разам з іншапланецянамі захоп чаго б там ні было. У той 24-й калоніі ў цяжкім стане застаюцца яшчэ тры жанчыны – Алена Гнаук, Вольга Маёрава і Вікторыя Кульша. Ці зробяць ім такую прапанову? Невядома. Затое вядома, што час працуе супраць іх і прамаруджванне, паводле словаў Паліны, да смерці падобнае.
