Колішнюю адміністратарку чату «Кіроўцы 97 %» катуюць за кратамі псіхалагічна і фізічна, адмаўляюцца выпускаць на волю – ужо трэці раз падаўжаюць тэрмін за «непадпарадкаванне». «Белсат» расказвае, што вядома пра палітычную зняволеную, за якую асабліва хвалявалася Паліна Шарэнда-Панасюк.
Вечарам 6 лютага Паліна Шарэнда-Панасюк прыехала ў Вільню праз больш як чатыры гады за кратамі ў Беларусі. За гэтыя гады шмат сталася вядома пра надзвычайныя здзекі з палітзняволенай. Аднак першым чынам – проста на пероне – Паліна расказала пра іншых палітычных зняволеных, якія засталіся ў жаночай калоніі № 24 пад Рэчыцай, якую жанчына назвала «жывадзёрняй». Паліна згадала пайменна Вольгу Маёраву, Алену Гнаук і Вікторыю Кульшу – маўляў, іх кідаюць у штрафныя ізалятары і памяшканні камернага тыпу, збіраюцца працягнуць ім тэрмін зняволення праз крымінальны артыкул аб злосным непадпарадкаванні.
«Сітуацыя ў гэтых людзей вельмі катастрафічная, – расказала Паліна Шарэнда-Панасюк пра зняволеных, толькі абняўшыся з блізкімі. – Яны ўсе ў ШІЗА і ў ПКТ. Амаль усім ім будуць фабрыкаваць гэты 411-ы артыкул. Я вельмі прашу не забывацца на гэтых людзей і ўсе сілы аддаваць на тое, каб іх вызваліць».
,,«У Вікторыі Кульшы ўжо, напэўна, адмовілі ныркі. Яна трымала галадоўкі проста месяцамі, яна адмаўлялася ад вады і піцця. Яна ўскрывала сабе вены. Яе кідалі з гэтым у ШІЗА – яна ў ШІЗА ўскрывала сабе вены. Яна ў ПКТ трымала галадоўкі. Яна адмаўлялася ад дапамогі лекараў».
Паліна Шарэнда-Панасюк згадала, як яе вывезлі ў рэчыцкую калонію: пратрымалі 10 дзён у «каранціне», затым кінулі ў атрад. Адразу пасля яе ў «каранцін» прывезлі Вікторыю Кульшу, якой яшчэ за знаходжанне ў «каранціне» выдумалі парушэнні, за якія кінулі на 15 дзён у ШІЗА, літаральна ў падвал. Паліна бачыла Вікторыю за дзень да свайго вызвалення – кажа, што жанчына выглядала «вельмі жудасна». Паліна апісала сваё вызваленне як «уваскрашэнне з мёртвых», бо ў пэўны момант падумала, што не выйдзе на волю жывой. І падкрэсліла: «Ёсць вялікая небяспека, што можа не выйсці Вікторыя Кульша».
Вікторыя Кульша – 42-гадовая актывістка з Менску. Была затрыманая 4 лістапада 2020 года. Юрыстка з адукацыі, яна працавала інжынеркай аховы працы, была адміністратаркай Telegram-каналу і чату «Кіроўцы 97». ГУБАЗіК асабліва старанна паляваў на людзей, звязаных з гэтым каналам, які яднаў кіроўцаў, нязгодных з фальсіфікацыяй выбараў 2020 года і гвалтам сілавікоў, спрабаваў каардынаваць стыхійны пратэст. Арганізацыя «BYPOL» атрымала матэрыялы сілавікоў і расказала пра вядзенне справы і катаванні актывістаў, а таксама апублікавала запіс размовы начальніка 3-га ўпраўлення ГУБАЗіК Міхаіла Бедункевіча з Вікторыяй Кульшай: зняволеная актывістка адмаўлялася ісці на супрацу з сілавікамі, нягледзячы на пагрозы.
Адміністратараў каналу «Кіроўцы 97» Вікторыю Кульшу, Дзяніса Гуціна, Ганну Вішняк і Таццяну Шкробат судзілі ў закрытым рэжыме. Вядома толькі, што тры з чатырох адміністратараў не прызналі сваёй віны і атрымалі ад суддзі Жанны Хвайніцкай два з паловаю гады калоніі агульнага рэжыму. Шкробат, якая пайшла на супрацу са следствам і прызнала віну, пакаралі трыма гадамі абмежавання волі без накіравання ў папраўчую ўстанову («хатняя хімія»).
Гуцін і Вішняк выйшлі на волю восенню 2022 года, Кульша засталася за кратамі. У чэрвені 2022 года суддзя Сяргей Мальцаў дадаў ёй год калоніі нібыта за злоснае непадпарадкаванне патрабаванням адміністрацыі папраўчай установы. Са словаў сваякоў, Вікторыі не давалі азнаёміцца з матэрыяламі справы, перад судом забралі ў яе ўсе запісы, на суд пусцілі толькі сведак супраць яе. У чым выяўлялася непадпарадкаванне, афіцыйна невядома: суд праходзіў проста ў калоніі, на яго не пусцілі нават сваякоў зняволенай. Але з ейных лістоў вядома, што раней яе кінулі ў карцар на 10 дзён за бел-чырвона-белую заколку, а са словаў сваякоў, аднойчы яе змясцілі ў ПКТ за незашпілены ніжні гузік на паліто. У ліку іншых парушэнняў, як пісалі праваабаронцы, былі такія: «выйшла ў прыбіральню, не папярэдзіўшы», «была няветлівая з супрацоўнікамі папраўчай установы», «пры адкрыцці дзвярэй камеры не ўстала, не павіталася, не назвалася».
Пазней супраць Вікторыі Кульшы распачалі другую справу за непадпарадкаванне, дадалі яшчэ год. Затым яшчэ адну справу за непадпарадкаванне. Пра трэцюю справу вядома толькі, што яе разглядаў суддзя Станіслаў Іванюценка, апеляцыю разглядала судовая калегія на чале з Дзмітрыем Казловым. Паводле падлікаў праваабаронцаў «Вясны», Вікторыя правяла не менш як паўгода ў ПКТ і не менш за 70 дзён у ШІЗА.
Сваякі таксама расказвалі, што ў следчым ізалятары, дзе Вікторыя была да першага суда, яе некалькі разоў кідалі ў карцар, першы раз – пасля вестак пра смерць ейнага бацькі. Пазней у следчай турме ў Жодзіне яе кінулі ў карцар на 20 дзён, але адразу яна адбыла там толькі 17: у Вікторыі пачаўся крывацёк, яе перавялі ў камеру – а калі стан палепшыўся, выправілі «дасядзець» тры дні. Медычную перадачу ад дачкі адмовіліся прыняць, бо «лекі ёсць у ізалятары».
У гомельскай калоніі Вікторыя на знак пратэсту абвясціла галадоўку, якую трымала 11 дзён: дзевяць дзён без ежы і яшчэ два – без ежы і вады. Праваабаронцы вясной 2023 года расказвалі, што ў яе двойчы здараўся сэрцавы прыступ, яна мела паніжаны гемаглабін і тахікардыю. Паводле сваякоў, Вікторыя казала, што будзе вымушаная давесці сябе да абязводжвання і адмовіцца ад медычнай дапамогі ў выглядзе фоліевай кіслаты, каб яе змясцілі ў лякарню, дзе яна атрымае «чалавечыя ўмовы». За гэта яе паставілі на прафілактычны ўлік як «схільную да суіцыду».
Кульшу з невядомых прычынаў прыраўнялі да Марыі Калеснікавай, расказваюць сваякі: супрацоўнік Дэпартаменту выканання пакаранняў на допыце казаў ёй, што «яны з Калеснікавай заадно», іх абедзвюх «адмяжуюць ад грамадства». Той супрацоўнік спрабаваў выпытаць у Вікторыі, якія ў яе былі палітычныя погляды да затрымання і якія «будуць пасля». Вікторыя, як сцвярджаюць блізкія, «толькі ўсміхнулася і сышла».
Супраць Вікторыі ўжывалі не толькі псіхалагічны, але і фізічны ціск. Праваабаронцы «Вясны» даведаліся, што адзін з наглядчыкаў душыў Вікторыю локцем, стоячы ззаду, а таксама цягаў яе па камеры. Апроч гэтага, жанчыну часта абражалі і прыніжалі перад іншымі наглядчыкамі. Акрамя гэтага, паводле самой палітзняволенай, ёй «падкінулі таблеткі і сказалі, што павесяць на яе артыкул за абарот наркатычных рэчываў».
Алесь Наваборскі belsat.eu
