Беларусы па-ранейшаму наракаюць на цяжкасці ў атрыманні візаў у Польшчу: запісацца на падачу дакументаў, кажуць, амаль немагчыма, бо трэба «лавіць слоты». У Польшчы вырашылі ўпарадкаваць візавую сістэму – і ў тым ліку вырашыць праблемы беларусаў з падачай дакументаў.
Візавая рэформа ў Польшчы распачалася з шэрагу законапраектаў, якія ўрад ужо ўнёс у парламент. На што звярнуць увагу, «Белсату» расказалі ў Міністэрстве замежных справаў Польшчы.
Праблемы беларусаў з візамі ў Польшчу захоўваюцца
Аматары візавых пытанняў не раяць спрабаваць атрымліваць праз Польшчу шэнгенскую візу. Але і з нацыянальнымі не лягчэй.
«Якія шанцы самому злавіць дату?» – пытае карыстальнік аднаго з беларускіх форумаў пра падачу дакументаў у польскі візавы цэнтр. Другі адказвае: «Я на нацыянальную D ужо пяты месяц лаўлю дату». Пераходзяць да абмеркавання рэгістрацыі на сайце візавага цэнтру «VFS Global». Трэці са смайлікамі піша: «Яшчэ б зразумець, як там зарэгістравацца. Сайт вісіць вечна, гэта нармальна?» Чацвёрты адказвае: «Так! Гэта сам галоўны квэст у гэтай гісторыі: прабіцца на сайт і злавіць дату, калі яна з’явіцца… Вас чакаюць слаўныя дзянькі і вечары».
Гэтыя размовы адбыліся ў студзені 2025 года, але на падобныя праблемы беларусы наракаюць вельмі даўно. Летам 2024 года Міністэрства замежных справаў Польшчы адказала на пытанні «Белсату» аб працы візавага цэнтру «VFS Global» – афіцыйнага партнёра амбасады ў Беларусі. У ведамстве заявілі, што прэтэнзіяў да кампаніі не маюць, а цяжкасці з афармленнем візаў звязаныя з вялікай колькасцю ахвочых і скарачэннем персаналу амбасады на патрабаванне цяперашніх уладаў Беларусі.
Беларусы ж падазраюць, што цяжкасці звязаныя з пасярэднікамі, праз якіх можна запісацца на падачу дакументаў. На тым жа форуме, але ў снежні, адзін карыстальнік спрабаваў разабрацца, чаму яму скасавалі запіс на падачу дакументаў, і здаўся: «Парайце, калі ласка, праверанага памагатара».
Настрой ахвочым атрымаць візу ў Польшчу псуе і тое, што ад 1 студзеня консульскі збор вырас з 35 да 60 еўра, хай гэта і дробязь на тле цэнаў «памагатараў». А яшчэ і выказванне прэм’ер-міністра Польшчы Дональда Туска пра міграцыйны крызіс інтэрпрэтуюць, нібы ён думае, што абмежаванне выдачы візаў у Польшчу наўпрост спыняе мігрантаў, якія штурмуюць мяжу. У МЗС Польшчы кажуць, што трактоўка памылковая.
У Польшчы задумалі вялікую візавую рэформу, якая мае палегчыць выдачу візаў беларусам
Туск казаў, што Польшча робіць візавую палітыку больш жорсткай, а перадусім прыпыняе дзеянне права на прытулак там, дзе мае месца з масавымі незаконнымі спробамі пераходу мяжы, арганізаванымі ўладамі Беларусі. Але гэта розныя тэмы і розныя законапраекты, хай і ў адным напрамку: міграцыйны крызіс – адна справа і адзін законапраект, змена візавай палітыкі – другая тэма і другі законапраект. Ёсць яшчэ і трэцяя тэма і трэці законапраект – стымуляванне польскіх эмігрантаў да вяртання на радзіму. МЗС піша, што Польшча ператварылася з краіны, з якой з’язджаюць, у «магніт для мігрантаў» з дынамічным рынкам працы і прывабнымі заробкамі, а значыць, можа зацікавіць і палякаў, якія з’ехалі.
Той законапраект, што тычыцца легальнай міграцыі, быў унесены ў Сейм (ніжнюю палату парламенту) 7 студзеня 2025 года. Ён скіраваны супраць злоўжываннем візавай сістэмай. Ранейшыя праверкі выявілі:
- дэфіцыт сістэмных рашэнняў і комплекснага рэгулявання міграцыйных працэсаў;
- «квазіаўтаматычную» выдачу дакументаў, якая давала доступ на польскі рынак працы некваліфікаванай працоўнай сіле з краінаў Азіі і Афрыкі (тады як Польшча шукала кваліфікаваных);
- выкарыстанне студэнцкіх візаў не для навучання, а для эміграцыі ў іншыя краіны Шэнгенскага пагаднення;
- зацягнутыя працэдуры выдачы відаў на жыхарства ў Польшчы;
- нежаданне студэнтаў атрымліваць від на жыхарства – некаторым студэнтам здаецца, што прасцей і танней атрымаць яшчэ адну візу.
Усё гэта не значыць, што беларусаў у Польшчы не хочуць бачыць. Намесніца міністра замежных справаў Польшчы Хенрыка Масціцка-Дэндзіс расказала «Белсату»:
«Па выгнанні польскіх дыпламатаў з Беларусі каля трох гадоў таму мы маем праблему, што польскія консульскія пляцоўкі забяспечаныя мінімальна: маем двух консулаў у Менску, яшчэ ў Горадні і Берасці. Але гэтыя пляцоўкі надалей функцыянуюць, надалей выдаюць візы. І беларусы – першыя ў рэгіёне атрымальнікі польскіх візаў. Таксама Польшча стала цяпер домам для вялікай групы беларускай дэмакратычнай апазіцыі, даем таксама магчымасць наведвання Польшчы ў форме турызму і праз візы для працы. Мы ўвесь час працуем над тым, каб выдача візаў адпавядала зацікаўленасці, гэта для нас вельмі важная тэма».
Паводле яе, у МЗС кантралююць працу «аўтсорсераў» – адказнай за прыём заяваў на візы кампаніі «VFS Global» і падобных да яе ў іншых краінах. МЗС намагаецца своечасова праглядаць іхныя сістэмы, каб яны адпавядалі патрабаванням заяўнікаў. Асабліва калі заявы паходзяць ад людзей, якія вымушаныя выехаць з Беларусі».
,,«Мы намагаемся дастасаваць лічбы тых слотаў, магчымых тэрмінаў для візаў, да попыту. І працуем над тым, каб гэтыя ўмовы былі паслядоўна дастасаваныя да сапраўднага попыту – каб колькасць гэтых слотаў расла».
Таксама ў МЗС намагаюцца зрабіць так, каб адзін чалавек мог падаць толькі адну заяўку на візу – і каб немагчыма было выкарыстоўваць ботаў. Раней уводзілі верыфікацыю чалавека праз Міжбанкаўскую сістэму ідэнтыфікацыі, потым увялі верыфікацыю праз відэасувязь, каб заяўнік паказваў на камеру сябе і свой пашпарт.
Цяпер, кажа Масціцка-Дэндзіс, Польшча працуе над цалкам новай сістэмай консульскага абслугоўвання – не толькі выдачы візаў. Сістэма будзе абапірацца на біяметрычныя звесткі (як то на сканаванне твару кшталту «Face ID» у смартфонах «Apple») і мае вырашыць «паталагічныя» з’явы, праз якія нарастаюць праблемы з нядобрасумленнымі пасярэднікамі-«памагатарамі».
Нядобрасумленныя пасярэднікі, нагадалі ў МЗС, гэта не абавязкова незаконныя. «Памагатары» ў мностве краінаў могуць існаваць цалкам легальна і весці афіцыйны бізнес, хіба непраўдзіва заяўляць пра «гарантыю» выдачы візы ці віду на жыхарства. Рашэнне пра выдачу ці нявыдачу візы прымае толькі консул, а пасярэднікі не могуць гарантаваць, што той прыме пазітыўнае рашэнне.
Ды абяцанні «памагатараў» – гэта не тое самае, што было ў «візавым скандале». У тым скандале, дзе аказаліся замяшаныя ў тым ліку беларусы, гандлявалі фіктыўнымі дакументамі для атрымання польскіх візаў, у тым ліку «Poland.Business Harbour». Праз гэты скандал праграму спынілі, а навінаў пра альтэрнатыву «Poland.Business Harbour» ці новую падобную праграму пакуль не з’яўлялася.
Алесь Наваборскі belsat.eu
