Гомельскі гісторык-энтузіяст Станіслаў Прыдыбайла, які займаецца вывучэннем беларускіх традыцыяў піваварэння, даказаў, што вяршковае піва з раманаў Джоан Роўлінг пра Гары Потара нарадзілася некалі на тэрыторыі Беларусі, піша Oniner.
Адбылося гэта ў эпоху Цюдораў. Тады адным з самых улюбёных напояў шляхты была граматка, якая па сутнасці і ёсць вяршковым півам. Каб прыйсці да сваіх высноваў, Станіслаў Прыдыбайла вывучыў арыгінальны тэкст Джоан Роўлінг, творы Адама Міцкевіча, гістарычныя дакументы амаль 400-гадовай даўніны.
Граматка – старадаўняя назва поснай поліўкі з піва. Ужывалі яе на сняданак з грэнкамі. Піўныя супы або нават проста піва, падагрэтае з кавалкамі чэрствага хлебу ці тварагом, замянялі за шляхецкім сталом каву ды гарбату, якія пачалі іх выцясняць толькі з XVII стагоддзя, але яшчэ і ў ХІХ стагоддзі граматка карысталася вялікай папулярнасцю. Вялікім яе аматарам, асабліва падчас посту, быў кароль і вялікі князь Жыгімонт Стары.
Страву згадвае Адам Міцкевіч у паэме «Пан Тадэвуш».
Прыдыбайла ўжо правёў два майстар-класы па прыгатаванні напою, лекцыі ў Гомлі і Горадні.
«Распавёў гэтую гісторыю і прыгатаваў рэцэпт, які вар’яцка шмат каму спадабаўся, а гіды ў Горадні цяпер частуюць гэтым напоем турыстаў», – распавядае гісторык.
На адкрыццё гамельчука адгукнуўся вядучы навуковы супрацоўнік Інстытуту гісторыі НАН, кандыдат гістарычных навук Алег Дзярновіч:
,,«Станіслаў Прыдыбайла прапанаваў свой варыянт прачытання «піўных рэбусаў». І трэба сказаць, што версія аўтара пра нямецкі «піўны суп» як крыніцу паходжання «вяршковага піва» эпохі Цюдораў і граматкі на віленскім стале Жыгімонта Старога выглядае даволі пераканаўча. Такім чынам, гэтая традыцыя ідзе па меншай меры з XV стагоддзя».
Onliner нагадвае, што ў адной з кніг пра Гары Потара Хагрыд «пасварыўся з вампірам у менскай піўной». А цяпер гамельчук знайшоў афіцыйны доказ таго, што вяршковае піва, пра якое распавядаецца ў рамане, мае беларускія карані.
Рэцэпт вяршковага піва ад Станіслава Прыдыбайлы
Інгрэдыенты на 1 – 2 порцыі:
• піва – прыблізна 500 мл, пажадана цёмнае, паўцёмнае ці адмысловыя сезонныя калядныя гатункі піва;
• вяршковае масла – 30 г;
• трысняговы цукар – 50 г;
• курыны жаўток – 1 шт.;
• імбір свежы – нацерці прыкладна 2 чайныя лыжкі;
• мускатны арэх цэлы – нацерці прыкладна 1 чайную лыжку без горкі;
• гваздзіка – 2 – 4 бутоны (прыкладна 0,3 г);
• кмен ці карыца паводле смаку (можна не дадаваць, у залежнасці ад перавагаў).
Як прыгатаваць:
Спачатку трэба падрыхтаваць яечна-цукровую аснову. Дзеля гэтага ў невялікай місцы змяшаць трысняговы цукар з яечным жаўтком да аднароднай, крыху крэмавай кансістэнцыі. Маса павінна стаць гладкай, без цукровых крышталікаў на дотык і па колеры як гарчыца.
Пасля гэтага змяльчыць ці нацерці імбір і мускатны арэх, падрыхтаваць гваздзіку. Калі вам падабаецца традыцыйны смак граматкі, вы можаце дадаць кмен. Для больш рэзкага адцення выкарыстоўвайце карыцу замест кмену ці ў дадатак да яго.
Улейце піва ў невялікі рондаль. Дадайце ў яго здробнены імбір, мускатны арэх, гваздзіку, а таксама кмен ці карыцу паводле смаку. Павольна награвайце піва на сярэднім агні, даводзячы да лёгкага кіпення.
Калі хочаце атрымаць безалкагольны варыянт, пракіпяціце піва каля 30 – 35 хвілінаў: так выпарыцца спірт, але смак і пах напою захаваюцца.
Пасля таго, як піва закіпіць, здыміце рондаль з агню і акуратна працэдзіце змесціва праз дробнае сіта ці марлю, каб прыбраць часцінкі спецыяў. Такім чынам вы атрымаеце чысты, насычаны адвар на аснове піва.
Адлейце невялікую колькасць гарачага піва ў асобную ёмістасць. Павольна ўвядзіце туды яечна-цукровую масу, добра перамешваючы. Гэта дазволіць «тэмпераваць» жаўток і пазбегнуць згортвання. Пасля таго, як маса стане аднароднай, тонкім струменем увядзіце яе назад у асноўную частку піва, працягваючы акуратна памешваць.
Пастаўце рондаль з напоем на слабы агонь і адразу ж дадайце вяршковае масла. Пастаянна памешваючы, дачакайцеся яго поўнага растварэння. Граматка пачне гусцець і набываць характэрную вяршкова-карамельную тэкстуру.
Гатовую граматку падавайце цёплай ці гарачай ва ўстойлівых да цяпла кубках. Па жаданні можна прыпудрыць паверхню карыцай ці цёртым мускатным арэхам для дадатковага арамату. Напой найлепш ужываць свежым – так вы ў поўнай меры адчуеце ягоны сагравальны эфект і насычаны смак.
Па спасылцы відэарэцэпт.
Марыя Міхалевіч belsat.eu
