Трафік відэахостынга YouTube у Расеі знізіўся да значэнняў, паводле якіх можна казаць пра поўнае блакаванне сэрвісу ў краіне. Пры гэтым расейцы ўсё больш актыўна карыстаюцца VPN і, падобна, што мяняюць сваё медыяспажыванне на тое, што будзе невыгодным для ўладаў РФ.
Праблемы з працай відэахостынгу YouTube у Расеі назіраюцца з лета. 12 ліпеня ў Расеі адбыліся «тэхнічныя праблемы» ў працы сэрвісу – гэта магло быць рэпетыцыяй блакавання ці запаволення працы сэрвісу. 23 снежня ў Расеі было зафіксавана шмат скаргаў на працу папулярнага сэрвісу. Найбольш скаргаў паступала з Масквы, Санкт-Пецярбурга, Краснадарскага краю ды іншых рэгіёнаў РФ. Паводле карыстальнікаў, загрузка ролікаў з YouTube праз мабільныя сеткі стала або вельмі павольнай, або зусім недаступнай, што раней назіралася толькі праз Wi-Fi.
Трафік YouTube упаў да 20 % ад паказнікаў, што былі да запавольвання. Паводле сэрвісаў маніторынгу Google, цяпер узровень трафіку складае 8,5 бала, а ў жніўні ён быў большы за 40 балаў.
Эксперт камісіі развіцця інфармацыйнай супольнасці Савета Федэрацыі Расеі і распрацоўшчык сайт Крамля Арцём Гелер на пытанне аб тым, ці можна лічыць сэрвіс цалкам заблакаваным у РФ, адказаў: «І так, і не». Паводле яго, Раскамнагляд «паведамляе дэ-факта, што ідзе працэс запавольвання». Эксперт падкрэсліў, што зараз застаецца ўсё менш і менш магчымасцяў, якія дазваляюць карыстацца відэаплатформай.
Адзначым, што 19 снежня падчас прамой лініі Уладзіміра Пуціна пытанне блакавання YouTube у РФ уздымаў блогер беларускага паходжання Улад Бумага. Ён спытаў «навошта блакаваць YouTube, калі нашыя [расейскія. – рэд. belsat.eu] пляцоўкі добра спраўляюцца». У адказ кіраўнік Расеі сказаў, што калі Google і YouTube зменяць сваю палітыку, то праблемаў не будзе, інакш іх месца зоймуць «УКантакце» і астатнія. Але блакаванні не толькі працягнуліся, яны нават узмацніліся.
Жабу вараць павольна
Расейскі IT-спецыяліст, дырэктар некамерцыйнай арганізацыі «Таварыства абароны інтэрнэту» Міхаіл Клімароў у каментары «Белсату» адзначыў, што запавольванне працы YouTube – гэта прыватны выпадак блакаванняў. Паводле яго, апошняя хваля гэтага ўжо тыдзень, з 15 снежня.
Эксперт адзначыў, што ўлады Расеі не могуць аднамомантна заблакаваць сэрвіс, бо да пачатку запавольвання на яго ў РФ прыходзілася прыкладна траціна ўсяго трафіку.
,,«Гэта даволі шмат. І калі вы сапраўды возьмеце проста рубільнік, дзёрнеце яго, каб усё адразу заблакаваць, то ў гэтага будуць тэхналагічныя наступствы», – сказаў Клімароў.
Таксама ён не выключыў пэўных сацыяльных і эканамічных праблемаў, у тым ліку таму, што мабільныя аператары атрымліваюць значны прыбытак ад продажу трафіку, траціна якога – YouTube. Цяпер яны будуць зарабляць «дакладна менш», сказаў эксперт. Ён адзначыў, што аператары загадзя пачалі рыхтавацца да блакавання, уводзіць новыя тарыфы і шукаць іншыя спосабы заробку.
На думку Клімарова, у выніку ўладамі Расеі было вырашана «варыць гэтую жабу паступова так, каб яна варылася вельмі павольна і нават не адчула, што яе вараць».
Трафік палітычных праграмаў не падае
Разам з тым эксперт адзначыў «прыкметны» рост выкарыстання расейцамі VPN-аў. Як вынік, падкрэсліў ён, калі трафік на YouTube упаў за тыдзень прыкладна на 30 %, то на разнастайных біржах абмену трафікам, кшталту MSK-IX, наадварот назіраецца рост прыкладна на 25 % – «проста прыкметная карэляцыя».
Клімароў таксама звярнуў увагу на рост запытаў карыстальнікаў у Яндэксе і Google адносна VPN. Ён таксама падкрэсліў, што паводле даследавання «Медиаскоп», больш як палова расейцаў ужо ведае, што такое VPN і ўмее ім карыстацца.
«Я думаю, што за апошнія тыдні і яшчэ за наступныя месяцы гэтая колькасць вырасце да трох чвэрцяў, калі 75 % насельніцтва Расеі будуць карыстацца VPN», – сказаў эксперт.
Пры гэтым Клімароў адзначыў змяненне медыяспажывання з боку тых, хто карыстаецца VPN. Так, расейцы сталі менш глядзець на YouTube забаўляльнага кантэнту і, напрыклад, паказваць мультфільмаў дзецям. Пры гэтым колькасць праглядаў у грамадска-палітычных каналаў практычна не змяншаецца або нават расце. Да таго, ж VPN адкрывае і іншыя заблакаваныя ў Расеі рэсурсы, як то сайтаў медыяў або каманды Аляксея Навальнага.
,,«Гэта ўсё пачынае быць дасяжным у інтэрнэце. Спадзяюся, расейцы пачнуць падыходзіць больш адказна да таго кантэнту, які яны спажываюць», – заключыў Клімароў.
А што ў Беларусі?
31 снежня 2023 года ў Беларусі ўжо блакавалі YouTube на кароткі час – калі абраная прэзідэнтка Святлана Ціханоўская чытала навагодні зварот. Не кажучы ўжо пра тое, што ў першыя дні пасля выбараў-2020 у Беларусі блакавалі практычна ўсе замежныя сайты і інтэрнэт-сэрвісы.
Улетку Уладзімір Пярцоў, намеснік кіраўніка адміністрацыі Аляксандра Лукашэнкі, распавёў пра стварэнне відэахостынгу «Видео.бел». Ён казаў, што гэта будзе «такі першы крок да стварэння беларускага Youtube». Маўляў, «вы бачыце, што адбываецца» з ім і іншымі відэасэрвісамі. Праўда, міністр інфармацыі Марат Маркаў запэўніваў: пакуль «давайце не будзем казаць пра тое, што мы жадаем забараніць YouTube». Гэта калі «толькі мы адчуем пагрозу», «мы будзем адэкватна дзейнічаць, суразмерна, дыпламатычна».
Праект «Видео.бел» запусціўся 12 верасня. І аказаўся зусім не падобным да Youtube. Усе відэа на гэтым сайце – сюжэты дзяржаўных тэлеканалаў, у топе – «Лукашэнка...», «Лукашэнка...», «Лукашэнка...». А 22 лістапада 2024 года ўжо сам ён дапусціў поўнае блакаванне інтэрнэту ў Беларусі ў выпадку пратэстаў супраць арганізаваных ім выбараў – «адключым наагул».
Макар Мыш, Дар’я Чульцова belsat.eu
