Міжнародны дзень барацьбы за ліквідацыю гвалту ў дачыненні жанчын адзначаюць 25 лістапада. Паводле Арганізацыі Аб'яднаных Нацыяў, жорсткае абыходжанне з жанчынамі – адное з самых распаўсюджаных парушэнняў правоў чалавека ў свеце. А генеральны сакратар ААН Антонью Гутэрыш назваў эпідэмію гвалту ў дачыненні жанчын і дзяўчатак – ганьбаю чалавецтва.
Амаль кожная трэцяя жанчына ў свеце сутыкаецца з фізічным або сексуальным гвалтам. Такія звесткі агучылі ў Арганізацыі Аб'яднаных Нацыяў. Там жа канстатуюць: сітуацыя толькі пагаршаецца.
Дэманстрацыі супраць гвалту ў дачыненні жанчын актывісткі зладзілі напярэдадні ў шэрагу краінаў свету. Гэтак, сотні жанчын прайшлі вуліцамі Лімы – сталіцы Перу, патрабуючы ад уладаў прыняць эфектыўныя захады для барацьбы з гендарным гвалтам у краіне.
,,«Нас практычна забіваюць, з намі дрэнна абыходзяцца, з нас здзекуюцца, нас прымушаюць маўчаць, і з гэтым нельга мірыцца ў дэмакратычным грамадстве», – кажа заснавальніца Партыі працоўных і прадпрымальнікаў Анхэліка Саян.
ААН асобна звяртае ўвагу на сітуацыю з хатнім гвалтам у свеце. Паводле арганізацыі, кожныя дзесяць хвілінаў адна жанчына гіне ад рук блізкага чалавека. Праблема актуальная і для Беларусі. Паводле ініцыятывы «BELPOL», летась да катэгорыі «хатні гвалт» сілавікі аднеслі 2418 злачынстваў. Пры гэтым у Міністэрстве ўнутраных справаў штогод рэгіструюць каля 80-ці тысячаў паведамленняў пра такія выпадкі.
«Кожны выпадак хатняга гвалту – ён індывідуальны і выключны. Да кожнага трэба падыходзіць асобна і вырашаць такія пытанні. Але ў дзяржаве, дзе экстрэмізм – гэта большае зло для дзяржаўнай машыны, такія пытанніі наўрадці хтосьці можа падымаць», – распавядае прадстаўнік «BELPOL» Уладзімір Жыгар.
У 2018-ым годзе МУС падрыхтавала канцэпцыю законапраекту аб папярэджанні хатняга гвалту. Прадстаўнікі ведамства тады казалі, што варта прыкласці максімальныя намаганні, каб данесці да кожнага беларуса важнасць барацьбы з гэтай праблемай. Аднак законапраект жорстка раскрытыкаваў Аляксандр Лукашэнка.
Новую канцэпцыю закону аб папярэджанні хатняга гвалту з таго часу так ніхто і не пачаў распрацоўваць.
«Законы вельмі важныя, але законы павінны ўспрымацца як легітымныя, справядлівыя, як неабходныя для таго, каб выправіць сітуацыю. Калі, напрыклад, ёсць закон, а грамадства не лічыць гэта праблемай, ну тады закон будзе не вельмі і рэалізоўвацца», – лічыць гендарная даследніца Ірына Сідорская.
Хоць праблема гвалту над жанчынамі нібыта і неабыякавая Лукашэнку. Летась падчас нарады ён запатрабаваў ад сваіх сілавікоў развязаць яе самымі жорсткімі захадамі.
«Так, вядома, могуць у пэўны момант павальна затрымліваць тых ці іншых асоб, дастаўляць іх у ІЧУ на 10-15 сутак. Няўжо гэта вырашае пытанне? Не. Гэта ўсяго толькі робіць чалавека, напэўна, больш раззлаваным», – кажа Уладзімір Жыгар.
Часцей сілавікі ў сітуацыях хатняга гвалту прапаноўваюць абароннае прадпісанне. Яно, прынамсі, забараняе агрэсару высвятляць і наведваць месцы, дзе застаецца ахвяра.
Але незалежная актывістка, праваабаронца ў сферы правоў жанчын Наста Базар кажа, што гэта не заўсёды дапамагае:
«З таго што я ведаю, я спытала ў каляжанак статыстыку, якія працавалі да 2020 года, наколькі гэта працавала. Але з таго, што я ведаю, за гэтым пасля ніхто не сочыць. Што агрэсар, калі ведае, дзе застаецца ахвяра, не можа гэтым не скарыстацца?»
Недзяржаўныя ж арганізацыі, якія дапамагалі ахвярам хатняга гвалту, у тым ліку прадастаўленнем месца ў шэлтарах, знішчаныя. Пасля 2020 года ўлады абвясцілі іх незаконнымі.
,,«Усё ж такі вельмі важна не быць адной у гэтай сітуацыі. Таму я б пачынала казаць пра тое, што мы можам. Заўсёды кажу гэтую фразу, і зараз скажу зноў: калі ласка, памятай, што ты не адна. І заўсёды будуць жанчыны, якія табе павераць, якія падтрымаюць», – тлумачыць Наста Базар.
Таксама актывістка нагадала пра онлайн-сэрвісы, куды могуць звярнуцца жанчыны, якія сталіся ахвярамі гвалту, па псіхалагічную дапамогу. Адзін з такіх рэсурсаў – Oliviahelp.org. Тыя ж, хто хоча падзяліцца ўласнай гісторыяй хатняга гвалту або думкамі на гэтую тэму, могуць далучыцца да флэшмобу #насилиелюбиттишину ў Інстаграме.
Таксама глядзіце ў сюжэце:
Ірына Юр'ева, «Белсат»
