Курс беларускага рубля да долара і еўра паволі падае ўжо тры месяцы, але расце да расейскага. У чым прычына, «Белсат» спытаў эканамістку Настассю Лузгіну.
Графікі расейскага рубля крыху падобныя. Найлепшы курс расейскага рубля да долара і еўра быў 20 жніўня, але тое быў разавы скачок. Падзенне расейскага рубля да гэтых валютаў пачалося між 3 і 6 жніўня.
Долар за гэтыя тры месяцы падаражаў адносна расейскага рубля на 17,7 %.
Таксама і еўра за тры месяцы падаражала да расейскага рубля на 13,9 %.
Справа ў расейскім рублі: ён паволі слабне, але абвалу не чакаюць
Эканамістка, старэйшая навуковая супрацоўніца цэнтру «BEROC» Настасся Лузгіна кажа «Белсату», што асноўная прычына зніжэння курсу беларускага рубля да долара і еўра – гэта паводзіны расейскага рубля. «Расейскі фактар» у тым, што беларуская эканоміка моцна звязаная з расейскай, асноўны гандлёвы партнёр Беларусі – Расея, а многія разлікі з Расеяй ідуць у расейскіх рублях. Жорсткай прывязкі няма, беларускі рубель умацоўваецца да расейскага, але да іншых валютаў ідзе падобнымі траекторыямі, хай і не паўтарае за расейскім «адсотак у адсотак».
,,«Гэта звязана з тым, што ў Расеі пагоршылася сітуацыя з гандлёвым балансам, – тлумачыць Лузгіна. – Актыўна працягвае расці імпарт, імпарцёры закупаюць. Па экспарце ўмовы пагоршыліся за кошт таго, што цэны на нафту застаюцца ў даволі нізкім дыяпазоне».
«OPEC+ могуць яшчэ больш абмежаваць здабычу нафты, каб стабілізаваць попыт, і ў прынамсі кароткатэрміновым перыядзе нафта можа крыху падрасці. Але гэта залежыць ад геапалітычных рызыкаў. А на наступны год прагнозы такія, што прапановы на нафту нават з залішкам, попыт не будзе такім высокім, як прапанова. Гэта вядзе да чаканага зніжэння цэнаў. Або будуць абмяжоўваць аб’ёмы здабычы ў краінах, якія ўваходзяць у OPEC+.
Плюс да таго, калі казаць пра расейскі рынак, там ёсць праблемы з разлікамі: нават калі экспарт праходзіць, выручка можа прыходзіць з затрымкай. Гэта стварае пэўны дэфіцыт валюты. Плюс Цэнтральны банк Расеі знізіў абавязковую норму продажу валютнай выручкі буйнымі экспарцёрамі, што таксама ў нейкай ступені магло паўплываць на прапанову валюты на рынку».
Долар апошнім часам крыху ўмацаваўся да іншых валютаў: напрыклад, з канца верасня падняўся ад 0,9 да 0,95 долара за еўра. Лузгіна тлумачыць гэта тым, што выйшлі свежыя звесткі пра эканамічныя вынікі Злучаных Штатаў, а Цэнтральны банк ЗША паабяцаў, што не будзе спяшацца са зніжэннем ставак. А калі ў рынкавай эканоміцы высокія ключавыя стаўкі, інструменты інвеставання будуць прыбытковыя – і інвестары ўкладваюць грошы ў амерыканскую эканоміку, долар расце. Гэта таксама робіць некаторы ўнёсак у падзенне расейскага рубля да долара.
У наступныя месяц-другі будзе таксама мець уплыў закупка тавараў на Каляды і Новы год, адзначае Лузгіна. Імпарцёры закупаюць максімум тавараў, бо чакаюць падвышанага попыту ў канцы года. Але калі не здарыцца нічога надзвычайнага, да канца года наўрад ці будзе сур’ёзнае падзенне. Тым больш, да канца года не так і шмат часу.
«Ну, будзе 100 з капейкамі, 105, можа, – прагназуе Лузгіна курс расейскага рубля да долара да канца года. – Тут цяжка казаць, як будуць паводзіць сябе цэны на нафту, як будзе завозіцца выручка ў Расею. Адгадаць немагчыма. Але наўрад ці мы пабачым жорсткае аслабленне расейскага рубля. Нягледзячы на тое, што ёсць негатыўныя тэндэнцыі для Расеі, яны не крытычныя: усё роўна выручка вялікая».
,,«Мы бачым зніжэнне, але гэта не абвальнае зніжэнне. Так, яно ідзе, мо крыху паскорылася апошнім часам, але 200 расейскіх рублёў за долар яшчэ ніхто не чакае».
Паступовае зніжэнне курсу расейскага рубля ў далейшай перспектыве мае захавацца, лічыць Лузгіна. Інфляцыя ў Расеі застаецца падвышанай, нягледзячы на падвышэнне ставак Цэнтрабанку Расеі. Адпаведна, і беларускі рубель мае слабнуць да долара і еўра.
У Расеі можна пачуць канспіралагічную тэорыю: Уладзімір Пуцін ці абстрактны Крэмль не хочуць, каб за долар у абменніках прасілі трохзначныя сумы, звыш 99 рублёў. Лузгіна не ведае, ці праўда Пуцін хацеў бы такога, але бачыць, што на сёння расейскі рубель наўрад ці штучна трымаюць у пэўных межах, ён можа «спакойна выйсці» за 100 рублёў за долар. Калі б трымалі, не было б рэзкіх скачкоў. Хоць праз заходнія санкцыі супраць Маскоўскай біржы механізм вызначэння курсу расейскага рубля цяпер непразрысты, але таргі па юані ідуць на рыначных умовах, а палітыка Цэнтральнага банку застаецца разумнай з улікам умоваў, у якіх яму даводзіцца працаваць (хай Пуцін і вырашыў, нягледзячы на супраціў Цэнтрабанку, увесці абавязковы продаж валютнай выручкі).
Не падобна, каб у Расеі раптам вырашылі загадаць Цэнтральнаму банку распрадаваць рэзервы толькі дзеля «прыгожай лічбы» ў абменніках, хоць валютныя рэзервы тэарэтычна дазваляюць зрабіць такое, а Цэнтрабанк Расеі можа пры жаданні падтрымаць курс.
У Беларусі ёсць свае праблемы, а беларускі рубель можа абваліцца незалежна ад расейскага
Беларусь найбольш актыўна гандлюе з Расеяй, але агулам гандлюе не толькі з ёй. Паводле Лузгіной, дынаміка расейскага рубля «задае трэнд» беларускаму рублю, але той усё ж не абсалютна прывязаны да расейскага і не «абавязаны» паўтараць ягоную траекторыю.
Суразмоўца нагадвае: у Беларусі, у адрозненне ад Расеі, таргі на валютнай біржы ідуць адкрыта (у асноўным, гандлююць расейскімі рублямі, юанямі і доларамі, аб’ёмы ў еўра значна меншыя). І ў Беларусі рэзервы не змяншаюцца – хай сабе растуць у асноўным за кошт росту цэнаў на золата, але тое, што не падаюць, сведчыць аб тым, што Нацыянальны банк не падтрымлівае курс беларускага рубля штучна. І Нацбанк Беларусі ўжо амаль 10 гадоў не выкарыстоўвае рэжым жорсткіх валютных курсаў, а курс беларускага рубля вызначаецца рынкавым шляхам з хіба кароткатэрміновым уплывам праз інтэрвенцыі Нацбанку дзеля згладжвання самых рэзкіх скачкоў і пазбягання панікі праз выпадковасці.
,,«Калі казаць пра перспектывы, ёсць рызыкі, датычныя дынамікі не расейскага, а беларускага рубля праз тыя ўмовы, у якіх знаходзіцца беларуская эканоміка, – заўважае Лузгіна. – Мы ведаем, што цяпер ёсць „перагрэў“ беларускай эканомікі. Пытанне ў тым, якая будзе эканамічная палітыка беларускіх уладаў у наступным годзе. У гэтым годзе наўрад ці нешта сур’ёзна зменіцца, але ў наступным – пытанне».
«Мы ведаем пра даволі грандыёзныя планы росту валавага ўнутранага прадукту. Калі будуць вельмі намагацца дасягнуць прыросту ВУП на 4 %, гэта абяцае яшчэ большы „перагрэў“ эканомікі і паскарэннем інфляцыйных і дэвальвацыйных працэсаў. Гэта будуць ужо чыста беларускія фактары, не расейскія, якія будуць уплываць на валютны рынак Беларусі».
Аляксандр Лукашэнка 1 кастрычніка падпісаў указ, у якім у 2025 годзе запланаваны рост ВУП на 4,1 % пры інфляцыі не вышэй за 5 %. Міжнародны валютны фонд чакае, што ў 2025 годзе беларуская эканоміка вырасце толькі на 2,3 %, Сусветны банк – што на 1,2 %.
Алесь Наваборскі belsat.eu
