Цяперашняе надвор’е ў Беларусі амаль ідэальнае для распаўсюджвання сезонных інфекцыяў і вірусаў. Народу ў паліклініках і стацыянарах стала заўважна больш. Адныя кажуць, што хваробы цяпер стандартныя, сезонныя, іншыя вінавацяць у хваробе новы штам ковіду XEC. Міністэрства аховы здароўя звесткі пра захворванні хавае. Спрабуем высветліць самі: ці варта баяцца чарговай хвалі пандэміі і дзе цяпер тая самая абяцаная беларуская вакцына ад ковіду.
Пра тое, што ў Беларусі назіраецца рост рэспіраторных вірусных захворванняў, яшчэ на пачатку верасня казаў галоўны пазаштатны інфекцыяніст Мінздароўя Ігар Карпаў. Медык паведаміў, што ў першую чаргу гаворка ідзе пра адэнавірус, рэспіраторна-сінцытыяльнывірус, рынавірус, а таксама каронавірус COVID-19.
Пра першы зафіксаваны ў Беларусі штам каронавіруса XEC Міністэрства аховы здароўя заявіла толькі ў сярэдзіне кастрычніка. Нагадаем, упершыню гэты варыянт ковіду быў знойдзены ў Нямеччыне сёлета ў чэрвені. За пару месяцаў штам паспеў распаўсюдзіцца на Вялікую Брытанію, ЗША, Данію і некалькі іншых краінаў.
«Хвалявацца не варта, гэта звычайны, у рамках ужо звыклых мутацыяў, каронавірус, – казала тады ж, у сярэдзіне кастрычніка, намесніца міністра аховы здароўя Беларусі, галоўная дзяржаўная санітарная доктарка Беларусі Святлана Нячай. – З’яўленне новых штамаў – нармальны эвалюцыйны працэс для віруса, каб пераадольваць калектыўны імунітэт і хутчэй распаўсюджвацца».
XEC ёсць гібрыдам двух субварыянтаў FliRT-KS.1.1і КП.3.3.Пакуль што ён не лічыцца небяспечнейшым за іншыя штамы каронавіруса. У інфікаванага новым штамам узнікаюць такія сімптомы, як страта нюху, болі ў цягліцах, дыхавіца, боль у горле, сухі кашаль, ліхаманка, тэмпература, страта апетыту, галаўны боль, агульны стан стомленасці, ламота ў целе.
Тыя, хто перахварэў на новы штам, рызыкуюць атрымаць пасляковідны сіндром, які выяўляецца ў сталай стомленасці і зніжэнні разумовай працаздольнасці.Спецыфічнага рэцэпту для лячэння XEC няма. Прафілактыку медыкі рэкамендуюць праводзіць такую ж, як пры вірусе грыпу ці іншых рэспіраторных захворваннях.
«Спецыялісты НДІ гігіены, таксікалогіі, эпідэміялогіі, вірусалогіі і мікрабіялогіі Рэспубліканскага цэнтру гігіены, эпідэміялогіі і грамадскага здароўя вядуць сталы маніторынг з’яўлення новых варыянтаў каронавіруса. У краіне ёсць усё неабходнае лабараторнае абсталяванне для правядзення дыягнастычных даследаванняў каронавірусаў», – супакойвае беларусаў Міністэрства аховы здароўя.
Нагадаем, яшчэ ў траўні 2022 года Міністэрства аховы здароўя паведаміла, што паколькі ў краіне рэгіструецца невялікая колькасць пацыентаў з інфекцыяй COVID-19, Міністэрства аховы здароўя будзе абнаўляць статыстычныя звесткі раз на месяц. Праўда, зроблена гэта было ўсяго адзін раз – у ліпені 2022 года. Цяпер жа ўся інфармацыя пра рэальны стан з каронавірусам у краіне – вялікая белая пляма. Гэта пры тым, што яшчэ ў красавіку 2020 года тэхнічная місія САЗ у правядзенні экспертнай ацэнкі сітуацыі з COVID-19 у нашай краіне адзначала:
«Рэгулярнае і ўсебаковае інфармаванне грамадскасці пра развіццё сітуацыі з COVID-19 у Беларусі, разам са звесткамі пра рэгіёны, мае жыццёва важнае значэнне для павышэння ўзроўню разумення эпідэмічнага становішча».
Якая сітуацыя цяпер у паліклініках і больніцах Беларусі? Досыць супярэчлівая. Мы пагутарылі з нашымі чытачамі з Менску і рэгіёнаў. У невялікім рэгіянальным горадзе нам распавялі, што месцаў для пацыентаў з пнеўманіяй і падазрэннем на ковід няма нават у мясцовай больніцы. Пры гэтым у адным з раёнаў Менску людзі без усялякіх чэргаў і праблемаў праходзяць усіх патрэбных дактароў, а, напрыклад, у паліклініцы №25 у сталічным мікрараёне Малінаўка-4 хворыя не могуць праціснуцца на прыём.
«У жывой чарзе да тэрапеўта адначасова стаяць дзясяткі людзей. А каб узяць талончык а сёмай раніцы, ствараюць велізарную чаргу. Калі кажаш, што моцна баліць у грудзях, кашаль, дыхавіца – даюць стандартны рэцэпт, у дыягназе прастаўляюць ВРЗ і нагадваюць пра тое, што трэба прышчапляцца», – распавёў адзін з нашых суразмоўцаў.
Чэргі ў паліклінікі зафіксаваныя і ў іншых гарадах. У тым ліку ў Жодзіне. На злобу дня там з’явіўся нават вельмі спецыфічны чорны гумар, маўляў, пакідаюць пацыентаў на дварэ, каб унутры не памерлі. У гэтай рэмаркі ёсць сумная перадгісторыя: раніцай 3 кастрычніка да паліклінікі прыехаў на ровары пажылы мужчына, каб заняць чаргу па талон. І памёр. Праўда, паліклініка «чуткі» пра тое, што адбылося, аспрэчыла.
Крывая захворвання ў Беларусі можа моцна адрознівацца ад суседніх краінаў
Міністэрства аховы здароўя наконт сітуацыі з ковідам справаздачаў не робіць. Хворых беларусаў лечаць пераважна аднолькава, нібыта ад сезонных вірусаў і інфекцыяў. Пра тое, што ў рэальнасці ў Беларусі цяпер адбываецца з захворваннем на ковід, мы можам даведацца хіба што ад саміх медыкаў, якія не могуць гаварыць адкрыта, але па-ранейшаму пераймаюцца за беларусаў.
«Статыстыку наконт ковіду збірае Міністэрства аховы здароўя, але насельніцтву пра гэта не паведамляе. Да таго ж існуе скажэнне статыстыкі, паколькі тэсты выконваюцца, але невядома, наколькі яны адчувальныя і спецыфічныя з цягам часу. Таму сапраўднага ўзроўню захворвання ў Беларусі, на наш погляд, цяпер не ведае ніхто, – пракаментавалі сітуацыю медыкі з ініцыятывы «Белыя халаты», да якіх «Белсат» звярнуўся па каментар. – З назіранняў медыкаў, якія працуюць у лячэбных установах у краіне, ковіду стала больш, але захворванне цяпер працякае лягчэй, шпіталізацыя патрабуецца радзей. Гэта суб’ектыўнае ўражанне тых, з кім нам удалося пагутарыць».
Са словаў медыкаў, ім даступныя звесткі статыстыкі, якую збірае САЗ, і паводле іх цяпер у Еўропе назіраецца рост захворвання 65,5–71,6 тыс. новых выпадкаў на тыдзень з максімальнай колькасцю смерцяў 196 на тыдзень. Для параўнання: у траўні гэтыя лічбы былі на ўзроўні 16,4–18,6 новых выпадкаў на тыдзень.У кастрычніку 2023 года колькасць зарэгістраваных выпадкаў у Еўропе даходзіла да 126 тыс. на тыдзень, а колькасць смерцяў – да 1,1 тыс. (на тыдзень).
Як кажуць медыкі, на зніжэнне захворвання вельмі моцна ўплывае вакцынацыя – і ў Беларусі з ёй сур’ёзныя праблемы, таму цалкам можа атрымацца так, што крывая захворвання ў нас моцна адрозніваецца ад суседніх краінаў, але мы гэтага проста не ведаем.
«Што да арганізацыйных пастановаў на месцах, дык адказнымі за ўсе прызначаюць участковых тэрапеўтаў, дактароў агульнай практыкі. Ім даводзяць да выканання паказнікі вакцынацыі і неабходнасці зніжэння захворвання. Міністэрства аховы здароўя ніяк не арганізуе плыні пацыентаў з ковідам. Напрыклад, калі патрэбная шпіталізацыя, усіх звыкла адпраўляюць у інфекцыйныя больніцы. Такая тактыка была абгрунтаваная на пачатку эпідэміі, але не праз чатыры гады», – упэўненыя спецыялісты.
Са словаў суразмоўцаў, цяпер ковід перайшоў у разрад такіх захворванняў, як грып, яго мусяць умець лячыць у любым стацыянары.
Як абараніць сябе ад новага штаму ковіду
GAVI – Глабальны альянс у справах вакцынаў і імунізацыі – паведамляе: абноўленыя версіі вакцынаў супраць папярэдніх варыянтаў каронавіруса з о-мікронам будуць эфектыўныя і для абароны ад XEC.
Цэнтры кантролю і прафілактыкі захворванняў ЗША рэкамендуюць раз на шэсць месяцаў абнаўляць прышчэпку перад зімовым сезонам, паколькі з часам узровень абароны ад ковіду зніжаецца. На думку беларускіх медыкаў, у Беларусі і Расеі сёння найбольшую эфектыўнасць супраць о-мікрон-штамаў паказваюць вакцыны серыі «Спутник», якія былі абноўленыя ў мінулым сезоне. Іх распрацоўнікі сцвярджаюць, што вакцыны ўсё яшчэ абараняюць ад цяжкіх выпадкаў захворвання і шпіталізацыі.
Дзе абяцаная вакцына ад каронавіруса беларускае вытворчасці
Што адбываецца з беларускай вакцынай «БелКовідВак», пра распрацоўванне якой так шмат казалі?
Літаральна кожны этап распрацоўвання і вытворчасці гэтай вакцыны звязаны са скандаламі і непразрыстымі схемамі. Прыпыненае нават будаванне заводу для яе вытворчасці. Гісторыя доўжыцца так доўга, што цяпер паўстала яшчэ адно пытанне: наколькі айчынная вакцына, якую ўжо каторы год «вось-вось пачнуць вырабляць», актуальная?
Чаму гэта важна? Сёлета ўвесну на канферэнцыі «Новыя канцэпцыі і метады ў мікрабіялогіі, вірусалогіі і імуналогіі» адзін з удзельнікаў расказваў пра дынаміку распаўсюду варыянтаў віруса SARS-CoV-2 паводле звестак малекулярна-генетычнага маніторынгу станам на красавік 2024 года. Зыходзячы з гэтай інфармацыі, дэльта-варыянт SARS-CoV-2 цыркуляваў у 2021–2022 гадах. Гэта значыць, што сёння гэты штам у Беларусі практычна не цыркулюе.
На сайце Цэнтруэкспертызаў і выпрабаванняў у ахове здароўя ў Дзяржаўным рэестры клінічных выпрабаванняў гаворыцца, што «БелКовідВак» прайшла першую і другую фазу выпрабаванняў. У «фармакалагічных уласцівасцях» вакцыны напісана, што прэпарат уяўляе сабой штам SARS-CoV-2 дэльта-варыянту.
Тэхнічная кансультацыйная група САЗ у справе складу вакцынаў супраць COVID-19 штогод дае рэкамендацыі наконт антыгеннага складу на актуальны эпідэмічны сезон. Зыходзячы з іх, у перыяд 2024/2025 года для вакцыны прапануюць выкарыстоўваць антыгены лініі JN.1 варыянту о-мікрон. Таму застаецца толькі спадзявацца, што нягледзячы на адсутнасць публічнай інфармацыі, у Беларусі ўсё ж вядзецца праца над атрыманнем прэпарату пад варыянт о-мікрон, і неўзабаве ўсё ж такі правядуць паслярэгістрацыйныя даследаванні вакцыны з абноўленым антыгенным складам. То бок правядуць і трэцюю фазу клінічных выпрабаванняў. У адваротным выпадку 30 млн долараў, выдаткаваныя на стварэнне гэтай вакцыны (і гэта толькі тая частка сумы, пра якую афіцыйна вядома), рызыкуюць стацца выкінутымі на вецер.
Надзея Вольная belsat.eu
