Пасля невялікага паслявыбарчага зацішша, падчас якога ЦВК падлічваў галасы, а міжнародныя назіральнікі давалі свае экспертныя заключэнні з нагоды выбараў у Грузіі, апазіцыя рыхтуецца выйсці на вуліцы, каб «адстойваць еўрапейскую будучыню, пакуль хопіць сіл».
Цэнтрвыбаркам Грузіі апублікаваў канчатковыя вынікі выбараў, якія прайшлі 26 кастрычніка. Па дадзеных ЦВК, кіруючая партыя «Грузінская мара» перамагла ў выбарах, атрымаўшы 53,93% галасоў выбарнікаў (гэта адпавядае 89 мандатам з 150).
Акрамя «Грузінскай мары», афіцыйна па выніках выбараў у парламент праходзяць чатыры апазіцыйныя сілы: «Кааліцыя за перамены» – 11,04% (18 мандатаў), «Адзінства – Нацыянальны рух» – 10,17% (17 мандатаў), «Моцная Грузія» – 8,8% (14 мандатаў), а таксама «Гахарыя за Грузію» – 7,8% (12 мандатаў). Астатнія 13 партый не змаглі пераадолець 5% выбарчы бар'ер, неабходны для атрымання месцаў у парламенце.
Нагадаем, цяперашнія выбары ў Грузіі называюць лёсавызначальнымі. На іх выбарнікам трэба было вырашыць далейшы палітычны курс краіны: пайсці за «Грузінскай марай», якую абвінавачваюць у тым, што яна вядзе краіну да міжнароднай ізаляцыі і абслугоўвае інтарэсы Расеі, альбо выбраць курс на збліжэнне з Захадам і еўраінтэграцыю, да якіх грузіны імкнуцца ўжо шмат гадоў.
Праз 20 хвілін пасля абвяшчэння папярэдніх вынікаў выбараў «Грузінская мара» запускала ў неба салюты, святкавала перамогу і абяцала жыхарам Грузіі светлую будучыню на чале са сваім лідарам Бідзінай Іванішвілі.
У адказ дзейная прэзідэнт Грузіі Саламэ Зурабішвілі заявіла:
,,«Мы былі сведкамі і ахвярамі расейскай спецаперацыі, можна сказаць. Я не прызнаю гэтыя выбары. Гэта тое самае, што прызнаць падпарадкаванне гэтай краіны Расеі».
Зурабішвілі сцвярджае, што выбары былі сфальсіфікаваныя «Грузінскай марай» і заклікала людзей змагацца за свой голас і прыйсці на плошчу Руставелі 28 кастрычніка а 19:00, каб абвясціць усяму свету, што «мы не прызнаем гэтыя выбары».
Услед за прэзідэнтам вынікі выбараў адхілілі ўсе чатыры блокі апазіцыі, якія прайшлі па выніках выбараў у парламент. «Кааліцыя за перамены» і «Адзінства – Нацрух» абвясцілі, што адмаўляюцца ад працы ў новым парламенце. Партыя «Гахарыя за Грузію» лічыць, што «Грузінская мара» задушыла волю грамадзян Грузіі, а апублікаваныя вынікі выбараў не адлюстроўваюць волі грузінскага народа.
«Будзем змагацца, пакуль ёсць сілы»
З заклікам да акцый пратэсту таксама выступіў экс-прэзідэнт Грузіі Міхаіл Саакашвілі, які знаходзіцца ў зняволенні. Ён падтрымаў рашэнне апазіцыйных партый адмовіцца ад дэпутацкіх мандатаў пасля парламенцкіх выбараў, вынікі якіх ён таксама лічыць сфальсіфікаванымі.
«Ніхто не павінен уваходзіць у парламент! Цяпер не час пасыпаць галаву попелам праз тое, як нас падманулі. Цяпер настаў час вялікіх акцый пратэсту. Мы павінны паказаць свету, што мы змагаемся за свабоду і што мы – народ, які не пацерпіць несправядлівасці. Часу вельмі мала», – гаворыцца ў заяве Саакашвілі, якая апублікаваная на ягонай старонцы Facebook 27 кастрычніка.
Выказаў сваю пазіцыю з нагоды вынікаў выбараў і яшчэ адзін экс-прэзідэнт Грузіі – Георгій Маргвелашвілі. Па яго словах, рабіць у новым парламенце няма чаго, бо «Мара» плануе «ліквідаваць апазіцыю і свабодныя СМІ, прасіць прабачэння перад акупантамі і паглыбляць нашыя рацыянальныя стасункі з пуцінскай Расеяй».
«Калі хтосьці хоча ў заканадаўчым органе ўсё гэта выказваць у форме законаў, то сцяг ім у рукі. Але гэта абсалютна непрымальна цяпер, асабліва на фоне такіх фальсіфікацый», – заявіў Маргвелашвілі.
Якія рэальныя падставы не давяраць вынікам выбараў цяпер ёсць у грузінаў?
«Выбары прайшлі з вялікай колькасцю фальсіфікацый, – сказаў у каментары праграме «Вот Так» сябра палітрады «Адзінага нацыянальнага руху», экс-міністр абароны Грузіі Дзмітрый Шашкін. – У тым ліку былі зафіксаваныя подкупы выбарнікаў на вялікія сумы, пагрозы, маніпуляцыі з выбарчым спісам, пасведчаннямі асобы і так званыя каруселі – гэта калі адных і тых жа людзей вазілі з аднаго ўчастка на іншы».
Таксама, па словах палітыка, былі зафіксаваныя памылкі падчас выдачы пратаколаў, выправаджэнні з выбарчых участкаў незалежных журналістаў, запалохванні назіральнікаў.
Па дадзеных групы незалежных назіральнікаў Transparency International Georgia, некаторых выбарнікаў прымушалі галасаваць пэўным чынам, выкарыстоўваючы адміністрацыйны рэсурс. Іншым абяцалі рашэнне сацыяльных праблем. Да прыкладу, выдачу неабходных для малога бізнэсу дазволаў і даведак або аблегчанае атрыманне сацыяльных выплат.
Яшчэ адзін больш выдасканалены спосаб падтасоўкі – «арэнда пасведчання асобы». Па словах назіральнікаў, напярэдадні выбараў прадстаўнікі мясцовых уладаў часам прыходзілі да жыхароў і прасілі даць на содні свае пасведчанні асобы ў абмен на грашовую ўзнагароду. У некаторых выпадках па гэтых пасведчаннях пасля галасавалі іншыя людзі, у іншых – проста фіксавалася няяўка.
Усе гэтыя метады маніпуляцый, па словах экспертаў Transparency International Georgia, былі зафіксаваныя ў краіне і на мінулых выбарах.
«Барацьба будзе працягвацца да той пары, пакуль у апазіцыі будуць сілы», – выказаўся Дзмітрый Шашкін пра тое, што грузінскія НДА і прадстаўнікі збіраюцца рабіць далей. Сумненняў у тым, што апазіцыя выйдзе на вуліцы, у экс-міністра абароны Грузіі няма.
Што наконт выбараў у Грузіі думаюць улады ЗША, Еўропы і Расеі
Міжнародныя назіральнікі таксама не прызнаюць вынікі выбараў у Грузіі свабоднымі і справядлівымі. У прыватнасці пра гэта гаворыцца ў заяве дзяржсакратара ЗША Энтані Блінкена: «Мы асуджаем усе парушэнні міжнародных нормаў і падтрымліваем заклікі міжнародных і мясцовых назіральнікаў да поўнай праверкі ўсіх паведамленняў пра парушэнні, якія звязаныя з выбарамі».
Вярхоўны прадстаўнік Еўрапейскага Звязу па замежных справах і палітыцы бяспекі Жазэп Барэль і Еўрапейская камісія таксама апублікавалі сумесную заяву аб парламенцкіх выбарах у Грузіі. У ім гаворыцца пра неабходнасць «канструктыўнага і інклюзіўнага дыялогу»:
,,«Дзень выбараў у цэлым быў арганізаваны і праведзены належным чынам, але адзначаўся напружаным становішчам, частымі парушэннямі таямніцы галасавання і некалькімі працэсуальнымі неадпаведнасцямі, а таксама паведамленнямі пра запалохванне і ціск на выбарнікаў, што негатыўна адбілася на грамадскім даверы да працэсу».
Старшыня Еўрапейскай рады Шарль Мішэль паведаміў, што мае намер уключыць пытанне Грузіі ў парадак дня нефармальнага саміту Еўрарады, які пройдзе на пачатку лістапада ў Будапешце.
Каментуючы заяву прэзідэнта Грузіі Саламэ Зурабішвілі пра непрызнанне вынікаў парламенцкіх выбараў, афіцыйная прадстаўніца МЗС Расеі Марыя Захарава выказалася наступным чынам: «У мяне пытанне да Зурабішвілі: а чым грузінская будучыня горшая за еўрапейскую? Грузія, нагадаю французскай грамадзянцы, больш старажытная, чым Францыя».
Пасля крытыкі ЕЗ і ЗША Захарава таксама адзначыла, што стрыечная сястра Зурабішвілі, «французскі інтэлектуал і палітык Элен Карэр д'Анкос – адзін са спонсараў і, імаверна, аўтараў Маастрыхцкай дамовы Еўразвязу і вялікі сябар Расеі – расчаравалася ў ЕЗ».
З перамогай «Грузінскую мару» павіншавалі лідары Арменіі, Азербайджана і Венгрыі. Прэм'ер-міністра Венгрыі Віктар Орбан наведае Грузію з афіцыйным візітам ужо 29 кастрычніка.
Настроі грузін: ад «Я больш не хачу вайны» да «Будзем пратэставаць да апошняга»
Якія настроі ў сувязі з абвешчанымі вынікамі выбараў у саміх грузін? У гэтым плане грузінскае грамадства даволі палярызаванае.
У краіне прынята лічыць, што ў асноўным за «Грузінскую мару» галасуюць людзі старэйшыя за 45 гадоў. Але здараюцца і выключэнні з гэтага «правіла». Мы пагаварылі з прыхільнікамі розных палітычных сілаў.
«Я пажыў і пабачыў многае. Мы не ў той сітуацыі, калі можам спрачацца з [Уладзімірам] Пуціным. Усе памятаюць вайну 2008 года. У выпадку чаго Расея возьме нашу краіну за два дні. У нас няма ні войска, ні зброі, ні рэсурсаў. Мы цалкам залежым ад Расеі. І вось што я вам скажу. За сваё жыццё я бачыў некалькі войнаў. І больш гэтага не хачу. Захад сваімі рукамі спрабуе ўцягнуць нас у вайну з Расеяй. Паглядзіце на Украіну. З намі будзе тое ж самае. Упэўнены, што людзі, у якіх ёсць грошы і бізнэс (а яны часцей за ўсё арыентаваныя менавіта на Расею і звязаныя з вінаробствам), таксама не захочуць падсякаць сук, на якім сядзяць, і напэўна прагаласавалі за «Грузінскую мару». Упэўнены, што фальсіфікацый было мінімум», – пракаментаваў «Белсату» паслявыбарчую сітуацыю адзін з прыхільнікаў «Грузінскай мары».
Але ёсць і іншыя меркаванні, у тым ліку супрацьлеглае.
,,«У мяне трое дзяцей. І я хачу, каб у іх была сучасная перспектыўная еўрапейская будучыня. Я не хачу, каб яны былі рабамі сістэмы. І назад у СССР таксама не хачу. Некаторыя палітыкі кажуць, што калі мы абярэм Еўропу, то нібыта будзе вайна. Гэта маніпуляцыя.
Яны прымушаюць людзей жыць у страху, будуюць дыктатуру і пры гэтым абяцаюць захаваць у Грузіі мір. Крывадушнасьць. Не веру ні адзінаму слову. Еўропа здольная нас абараніць і вывесці краіну на еўрапейскі ўзровень. Пасля распаду Саюзу грузіны правялі занадта вялікую працу, каб зноў усё страціць», – кажа яшчэ адзін наш суразмоўца. Мужчыну 68 гадоў, і ў бліжэйшыя тыдні і нават месяцы ён збіраецца хадзіць на акцыі пратэсту, пакуль хопіць сіл.
Тым часам у панядзелак, 28 кастрычніка, прэм'ер-міністр Грузіі Іраклій Кабахідзэ ўжо правёў першае пасяджэнне ўрада пасля парламенцкіх выбараў і паабяцаў, што пахіснуць канстытуцыйны лад Грузіі не зможа ніхто.
Надзея Вольная / ІР belsat.eu
